Rahim ağzı kanseri tedavi edilebilir bir hastalıktır. Erken evrelerde saptanır ve tedavi edilirse mükemmel tedavi şansı vardır.
Bu sayfada erken evre rahim ağzı kanserinin tanı ve tedavisi tartışılmaktadır.
COVID-19 Pandemisi Sırasında Kanser Bakımı
COVID-19, koronavirüs hastalığı 2019 anlamına gelir. SARS-CoV-2 adlı bir virüsün neden olduğu bir enfeksiyondur. Virüs ilk olarak 2019’un sonlarında ortaya çıktı ve hızla dünyaya yayıldı. Özellikle pandeminin başlangıcında, virüsün yayılmasını yavaşlatmak için mümkün olduğunca evde kalmanız söylendi. Bu, kanser hastaları için özellikle önemlidir. Birçoğu COVID-19’a yakalanırsa ciddi hastalık riski altındadır. Diğer yandan, kanserlerin izlenmesi ve tedavi edilmesi gerekir.
Hala çok sayıda COVID-19 vakasının olduğu bir bölgede yaşıyorsanız ve kanser tedavisi görüyorsanız, randevu sayısını azaltmak bir seçenek olabilir. Bu, nerede yaşadığınız, virüsün toplumda ne kadar yayıldığı, kanserin türü, evresi, mevcut tedavi seçenekleri ve genel sağlığınız dahil olmak üzere birçok farklı şeye bağlıdır.
Serviks
Rahim ağzı, rahmin alt kısmıdır. Serviks vajinaya açılır.
Kadın iç üreme organları
Serviks iki ana hücre tipinden oluşur. Rahim ağzının dış tabakası yassı hücreler adı verilen hücrelerle kaplıdır. Serviksin skuamöz hücreli karsinomu, bu hücreleri etkileyen bir kanserdir.
Rahme giden serviks kanalını (endoservikal kanal) kaplayan glandüler (kolumnar) hücreler bulunur. Bu hücrelerde kanser oluşursa, serviksin adenokarsinomu olarak adlandırılırlar.
Farklı hücre tiplerinden kaynaklansalar da, erken evrelerde skuamöz hücreli karsinom ve serviks adenokarsinomu benzer şekilde tedavi edilir.
Servikal Kanser Risk Faktörleri
Rahim ağzı kanserlerinin çoğuna insan papilloma virüsü (HPV) adı verilen bir virüs neden olur.
HPV; vajinal, oral, anal seks veya genital bölgeyi içeren diğer herhangi bir temas dahil doğrudan cilt cilde temas yoluyla yayılır. HPV enfeksiyonu, kondiloma (genital siğiller) da neden olabilir.
HPV enfeksiyonu çok yaygındır. Cinsel olarak aktif yetişkinlerin yaklaşık yüzde 75 ila 80’i 50 yaşından önce bir genital HPV enfeksiyonu geçirir. Birçok HPV türü vardır ve bunlar vücudun farklı bölgelerinde görülür. Çoğu HPV enfeksiyonunu vücudun bağışıklık sistemi etkili bir şekilde temizler.
Rahim ağzını ve çevresini (vajina, vulva, anüs) enfekte eden HPV tiplerinden çoğu kansere neden olmaz. Bazı HPV türleri genital siğillere neden olur. Kansere neden olma riski yüksek olan HPV türleri kronikleşirse, kanser rüski de artar. Servikal HPV enfeksiyonu olan kişilerin yaklaşık yüzde 10 ila 20’sinde iki yıl sonra enfeksiyon devam etmektedir.
Rahim ağzı kanseri için ek risk faktörleri arasında sigara içmek ve zayıf bağışıklık sistemi (belirli hastalıklar, ilaçlar veya HIV/AIDS) yer alır.
Servikal Kanser Belirtileri
Rahim ağzı kanseri birkaç yıl içinde yavaş yavaş gelişir. Kanser bazen herhangi bir belirti göstermezken bazen anormal vajinal kanama veya akıntıya neden olur. Bu, adet dönemleri arasında vajinal kanama, cinsel ilişkiden sonra kanama veya menopozdan sonra kanama şeklinde olabilir. Bu kanama lekelenme şeklinde olabileceği gibi ağır kanama da olabilir.
Anormal vajinal kanama, kanserle ilgili olmayabilir. Anormal vajinal kanamanız varsa, sebebinin belirlenmesi gerekir.
Servikal Kanserin Tanısı
Pap testi ve insan papilloma virüsü (HPV) testi, rahim ağzı kanserini taramak için sıkça kullanılan testlerdir.
Pap testinde anormal hücreler görülürse, tanı için daha fazla test yapılması gerekir. Rahim ağzı biyopsisi, rahim ağzından küçük bir doku parçasının alınmasıdır. Biyopsi, kolposkopi adı verilen bir işlemle muayenehanede yapılır. Kolposkop (büyük bir büyüteç merceğe benzer) serviksin görünümünü büyütür. Bu, klinisyenin çıplak gözle görülemeyen servikal anormalliklerin yerini, kapsamını ve derecesini daha iyi görmesini sağlar.
Biyopsi sırasında elde edilen doku, rahim ağzı kanseri hücrelerinin olup olmadığını görmek için mikroskopla incelenir. Bazen biyopsi için serviksten daha büyük bir dokunun alınması gerekebilir. Bu, servikal konizasyon veya koni biyopsisi adı verilen bir işlemdir. Bu, ameliyathanede bir neşter kullanılarak veya ofiste bir koop elektrocerrahi eksizyon prosedürü (LEEP) ile yapılabilir. LEEP yaparken, konizasyon için elektrik akımı kullanılır. Biyopsi sonuçları, biyopsi yapıldıktan bir hafta sonra alınır.
Servikal konizasyon, serviksin koni şeklindeki bir bölümünün cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Bu, rahim ağzı kanserini teşhis etmek veya kanserli bölgeyi çıkararak çok erken evredeki rahim ağzı kanserini tedavi etmek için yapılabilir.
İşlem vajina yoluyla, genellikle ameliyathanede, genel veya bölgesel anestezi ile gerçekleştirilir.
Biyopside rahim ağzı kanseri varsa, bir jinekolojik onkolog tarafından tedavi edilmeniz gerekir.
Servikal Kanser Evrelemesi
Rahim ağzı kanseri teşhisi konulduktan sonraki adım evreyi belirlemektir. Evreleme, bir kanserin yayılmasını tanımlamak için kullanılan bir sistemdir.
Rahim ağzı kanseri, fizik muayene ve görüntüleme tetkiklerinin sonuçlarına göre evrelendirilir. Evreleme; serviks, vajina, uterus ve yumurtalıkların tam bir pelvik ve rektal muayenesi ile yapılır. Kanserin bu bölgelere yayılıp yayılmadığını görmek için mesane (sistoskopi) veya rektumun (anoskopi) da muayenesi gerekir. Kanserin pelvis dışına veya diğer organlara yayılıp yayılmadığını tespit etmek için bilgisayarlı tomografi (BT) taraması, pozitron emisyon tomografisi (PET) taraması veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI) yaptırmanız gerekebilir. Rahim ağzı kanserinin yayılıp yayılmadığını ve nereye yayıldığını görmek için ek tetkikler yapılabilir.
Rahim ağzı kanserinin evresi şunlara göre belirlenir.
- Kanserin boyutu
- Kanserin rahim ağzını ne kadar derin istila ettiği
- Vajina, pelvis, mesane, rektum veya lokal lenf düğümlerinde kanser olup olmaması
- Uzak organlara yayılan kanser
Yeşil noktalar, vücutta bulunan lenf düğümlerinin yerini gösterir.
Servikal Kanserde Tedavi Seçenekleri
Erken evre rahim ağzı kanserinin tedavisi için çeşitli seçenekler vardır. Tedaviye ^seçimi; kanserin evresi, yaş, sağlığınız, sizin ve doktorunuzun tercihlerine bağlıdır.
Erken evre rahim ağzı kanserleri için en yaygın tedavi radikal histerektomidir (serviks, rahim ve parametrium adı verilen çevre dokuların cerrahi olarak çıkarılması). Alternatif tedavi, kemoterapi ile birlikte radyoterapidir (RT). Çok erken evre serviks kanseri bazen servikal konizasyon veya basit histerektomi ile tedavi edilebilir. Basit histerektomide serviks ve uterus çıkarılır, ancak çevreleyen dokular alınmaz. Basit histerektomi, myom gibi rahmi etkileyen bazı kanser dışı sorunları tedavi etmek için yapılan ameliyattır.
Histerektomi veya pelvik RT yaptıktan sonra gebelik mümkün değildir. Erken evre rahim ağzı kanseri olan kişilerde bazen daha az agresif bir tedavi (servikal konizasyon gibi) uygulanarak gebelik şansı tanınabilir.
Radikal histerektomi ve lenf nodu değerlendirmesi. Radikal histerektomi, rahim, serviks, vajinanın üst kısmı ve serviks ile rahmi çevreleyen bağ dokuların (parametrium) çıkarılmasıdır. Rahim ağzı kanseri için radikal histerektomi sırasında yumurtalıkların mutlaka alınması gerekmez; bu karar yaşınıza ve diğer faktörlere bağlıdır.
Radikal histerektomi sırasında, rahim ve rahim ağzını, rahim ve rahim ağzı çevresindeki dokunun bir kısmını ve vajinanın bir kısmını çıkarır. Yumurtalıkların alınması her zaman gerekli değildir. Ameliyat genellikle açık cerrahi ile yapılır. Ancak “laparoskopik” olarak da yapılabilir. Laparoskopik histerektomi yapmak için, karna açılan küçük bir delikten küçük bir kamera ve aletler sokulur. Daha sonra vajina yoluyla rahim ve diğer dokuları çıkarır.
Radikal histerektomi sırasında, kanserin yayılmasını kontrol etmek için pelvisteki ve bazen karındaki lenf düğümleri çıkarılır ve değerlendirilir.
Histerektomi genellikle karında bir kesi (laparotomi) yoluyla yapılır. Belirli durumlarda birkaç küçük kesi ile laparoskopi (minimal invaziv) yapılabilir. Rahim ağzı kanseri tedavisinde, laparotomi daha iyi sonuçlar verir. Tümör küçükse (<2 cm) minimal invaziv yaklaşım düşünülebilir.
Histerektomi yaklaşık üç saat sürer. Genellikle ameliyattan sonra bir ila iki gün hastanede kalınır.
Bazı erken evre rahim ağzı kanseri vakalarında ameliyata ek tedavi gerekebilir. Ek tedavi radyoterapi ve muhtemelen kemoterapidir. Ameliyat sırasında çıkarılan doku, ameliyattan sonra kanserin tekrarlaması için risk gösteriyorsa ek tedavi verilir. Risk faktörleri, büyük veya derin invaziv tümör, kan veya lenf damarlarında, çevre dokularda (parametria), dokunun kenarlarında veya lenf düğümlerinde kanserli hücre bulunması olabilir.
Radyoterapi. Radyoterapi (RT), kanser hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili X ışınlarının kullanılmasıdır. Radyasyon tedavisi iki yolla verilebilir. Brakiterapi (BT) ve harici ışın radyasyon tedavisi (EBRT).
- BT, birkaç gün boyunca aralıklı veya sürekli olarak vajina ve uterusa yerleştirilen bir cihazla verilir. Brakiterapi hastanede veya muayenehanede uygulanabilir.
- EBRT uygulamasında radyasyon kaynağı vücut dışındadır. Tedavi edilecek alan (radyasyon alanı), sağlıklı dokuya verilen radyasyon miktarını sınırlamak için dikkatlice tasarlanmıştır. EBRT sırasında vücudunuz her gün aynı şekilde röntgen cihazının altına yerleştirilir ve radyasyon alanına günde bir kez, röntgen çekmeye benzer şekilde birkaç saniye radyasyon ışını verilir. Tedavi beş ila altı hafta sürer. Bu tedavi, hastanede yatmadan ayaktan uygulanır ve genellikle tedavi sırasında normal günlük aktivitelerinize devam edebilirsiniz.
RT’nin yan etkileri, bağırsak veya mesane işlevi üzerindeki etkileri (örneğin, sık idrara çıkma), ağrılı cinsel ilişkiye yol açan vajinal daralma ve menopozdur.
Vajinal daralmayı önlemek için vajinal dilatör adı verilen bir cihazlar kullanılabilir.
Kemoterapi. Rahim ağzı kanseri için EBRT uygulanan çoğu kişiye RT ile birlikte kemoterapi verilir (kemoradyoterapi). Kemoterapi ilaçları, kanser hücrelerinin büyümesini durduran veya yavaşlatan ilaçlardır.
Kemoterapi, RT’nin rahim ağzı kanseri hücreleri üzerindeki etkisini artırır. Kemoterapi ilaçları bu şekilde kullanıldığında radyasyon duyarlılaştırıcılar olarak adlandırılırlar. Kemoterapi genellikle EBRT sırasında haftada bir damardan verilir.
Tedavi sırasında destek. Rahim ağzı kanserinden etkilenen çoğu kişi ve aile, kısa ve uzun vadeli sağlıkları ve kanserin tekrarlama riski konusunda endişelidir. Bu endişe, tedavi bittikten sonra uzun yıllar devam edebilir.
Aileniz ve sağlık ekibinizle açık ve dürüst bir şekilde konuşmanız önemlidir. Doktor ziyaretlerine bir aile üyesi, eş veya arkadaşınızı getirmeniz iyi olur. Bu kişi seçeneklerinizi anlamanız, önemli soruları sormanız, not almanız ve desteklendiğinizi hissetmenize yardımcı olabilir.
Servikal Kanserîn Prognozu
Kanserli her insan farklıdır ve gelecekte neler olabileceğini tahmin etmek zordur. Erken evre rahim ağzı kanseri çoğunlukla iyi tedavi edilebilir. Tedavi şansını tartışırken, bu sayıların ortalamaları temsil ettiğini hatırlamak önemlidir.
Standart tedavi uygulanan -erken evre rahim ağzı kanseri vakalarının hayatta kalma oranları mükemmeldir. Kanserin erken evrelerinde (evre IA), teşhisten sonraki beş yıl içinde sağ kalım şansı yüzde 95’dir. Olguların %5’i, nedeni mutlaka kanserle ilgili olmasa dakaybedililir. Biraz daha ileri evrede (evre IB1, kanserin serviksle sınırlı olduğu ve 2 cm’den küçük), tanıdan sonraki beş yılda sağ kalım yaklaşık yüzde 90’dır. Lenf bezlerine yayılmışsa kanserin tekrarlama veya diğer organlara yayılma ve yaşamı tehdit etme riski artar.
Servikal Kanser Takibi
İzlem. Rahim ağzı kanseri tedavisinden sonra düzenli takip ve muayene önerilir.Rahim ağzı kanseri takibinde genel yaklaşım şöyledir.
- İki yıl boyunca her üç ila dört ayda bir, 3 ila 5. yıllarda altı ayda bir ve daha sonra yılda bir muayene.
- Yılda bir kez servikovajinal sitoloji (Pap smear).
Rutin takipte kan testleri, pelvik ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT), pozitron emisyon tomografili (PET) BT ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gibi diğer testler önerilmez. Bunlar, kanserin nüksetmesini düşündüren herhangi bir belirti varsa yapılabilir.
Tedaviden sonra cinsel sorunlar. Rahim ağzı kanseri tedavisinden sonraki değişiklikler, vajinada kısalma veya daralma ve vajinal kuruluktur. Tedaviden önce menopoza girmediyseniz, pelvik radyasyon, yumurtalıkların cerrahi olarak çıkarılması veya kemoterapinin bir sonucu olarak menopoz başlayabilir. Bu fiziksel değişiklikler cinsel tatmini etkiler. Cinsel ilişki sırasında ağrı, vajinanın daralması veya kısalması nedeniyle cinsel ilişkiye girmede zorlanma, sekse ilgi duymamaya ve orgazm olma zorluğuna neden olabilir.
İlişki sırasında vajinal nemlendirici veya kayganlaştırıcı kullanmak bu rahatsız edici belirtilerin bazılarını hafifletebilir. Bazı belirtileri hafifletmek için hormon tedavisi uygulanabilir. Bu tedavi yaşınıza ve diğer bazı faktörlere bağlıdır. Radyoterapi görüyorsanız, kısalma veya daralmayı önlemek için vajinaya haftada birkaç kez dilatör yerleştirmeniz gerekebilir.
Rahim Ağzı Kanseri (Temel)
İnsan Papilloma Virüsü (HPV) (Temel)
Human Papilloma Virus (HPV) Aşısı (Temel)
Rahim Ağzı Kanseri Tarama Testleri (Temel)
Düşük Dereceli Anormal Pap Testi Sonuçlarının Takibi (Ayrıntılı)
Smear Testinde Yüksek Dereceli veya Glandüler Hücre Anormalliklerinin Takibi (Ayrıntılı)
Erken Evre Rahim Ağzı Kanserinde Doğurganlığın Korunması (Ayrıntılı)
Kolposkopi (Ayrıntılı)
Serviksin Kanser Öncülü Lezyonlarının Tedavisi (Ayrıntılı)
Abdominal Histerektomi (Ayrıntılı)
