Serviks, rahmin vajinaya açılan alt kısmıdır. Rahim ağzındaki normal hücreler kanser hücrelerine dönüşüp kontrolden çıktığında rahim ağzı kanseri ortaya çıkar. Rahim ağzı kanserinin skuamöz hücreli karsinom ve adenokarsinom olmak üzere iki türü vardır.
Tarama testleri, rahim ağzı kanseri ve kanser öncüsü hastalıkları, tedavisi mümkün olan erken evrelerde saptayabilir. Böylece rahim ağzı kanseri ve buna bağlı ölümlerin sayısını azaltabilir.
Rahim ağzı kanseri için iki tür tarama testi vardır:
- Papanicolaou veya Pap testi (Pap smear)
- İnsan papilloma virüsü (HPV) testi
Bu sayfada, serviks kanseri taraması için öneriler ve süreç tartışılmaktadır.
Kadın iç üreme organları
Servikal Kanser Risk Faktörleri
Rahim ağzı kanseri için en önemli risk faktörü, insan papilloma virüs (HPV) enfeksiyonudur. 100’den fazla farklı HPV türü vardır; ancak çoğu HPV türü kansere neden olmaz. Kadınların en az yüzde 80’i yaşamları boyunca HPV virüsüne maruz kalmaktadır. Çoğu zaman vücudun bağışıklık sistemi virüs zarar vermeden kurtulur.
Farklı HPV tipleri serviks kanserine neden olma açısından yüksek veya düşük riskli olarak sınıflandırılır.
- Düşük riskli HPV tipleri. HPV tip 6 ve 11 genital siğillere neden olur. Nadiren rahim ağzı kanserine neden oldukları için düşük riskli tiplerdir.
- Yüksek riskli HPV türleri. Yüksek riskli HPV türleri rahim ağzı kanserine neden olabilir. Yüksek riskli HPV tipleri ile enfekte olan çoğu kişi rahim ağzı kanseri olmasa da uzun yıllar boyunca yüksek riskli HPV testi pozitif çıkan kişilerde rahim ağzı kanseri riski daha yüksektir. HPV 16 ve 18, yüksek riskli tiplerden ikisidir.
HPV; vajinal, oral, anal seks veya genital bölgeyi içeren diğer herhangi bir temaslarla yayılabilir. HPV cinsel temas yoluyla bulaştığından, birden fazla cinsel partnere sahip olmak rahim ağzı kanseri riskinin artmasına neden olur. Prezervatif genital bölgedeki tüm deriyi kapatmadığı için sadece kısmi koruma sağlar. Tuvalet oturağı gibi bir nesneye dokunarak HPV bulaşması mümkün değildir.
HPV ile enfekte olan çoğu insanda hiçbir belirti görülmez. Çoğu HPV enfeksiyonu geçicidir ve iki yıl içinde virüs ortadan kalkar. Virüs ortadan kalkmamışsa (vakaların yüzde 10 ila 20’sinde), rahim ağzı kanseri riski artar. Bununla birlikte, HPV enfeksiyonunun rahim ağzı kanserine neden olması genellikle uzun yıllar alır.
Rahim ağzı kanseri riskini artıran diğer şeyler arasında sigara içmek ve bağışıklık sistemini zayıflatan tıbbi durum (veya ilaç kullanmak) yer alır. Sigara içiyorsanız, bırakarak rahim ağzı kanseri riskinizi azaltabilirsiniz.
11 ila 12 yaş arasındaki tüm çocuklar için bazı yüksek riskli HPV türleri için aşı önerilir. Aşı, 9 yaşına kadar erken yapılabilir. 26 yaşına kadar tüm insanlar için yetişme aşısı önerilir.
Servikal Kanser Tarama Testleri
Rahim ağzı kanseri taraması birkaç farklı test kullanılarak yapılabilir.
Pap testi. Pap testi (Pap smear) serviksten alınan örnek ile hücreleri inceleme yöntemidir. Pap testi için servikal sitoloji terimi de kullanılabilir.
Pap testi yapılırken, vajinayı açmak için spekulum adı verilen bir cihaz kullanarak pelvik muayene yapılır. Daha sonra serviksten hücreleri toplamak için küçük bir fırça veya spatula kullanılır. Bu rahatsız edici olabilir, ancak genellikle ağrılı değildir. Hücreler, koruyucu sıvı içeren bir kaba konur veya inceleme için bir cam slayt üzerine yayılır.
HPV testi. Pap testi gibi, insan papilloma virüsü (HPV) testi de pelvik muayene sırasında serviksten numune almak için küçük bir fırça kullanılarak yapılır. HPV testleri, tüm farklı HPV türlerini test etmez. Sadece rahim ağzı kanseri riski yüksek olan HPV suşlarını test eder. Pozitif bir sonuç, bu suşlardan birinin veya daha fazlasının bulunduğunu gösterir. Bazen laboratuvar, en yüksek riskli iki HPV türleri olarak bilinen HPV 16 ve 18 olup olmadığını özel olarak bildirir. Buna genotipleme denir.
Kombine test. (Ortak test) Aynı anda Pap ve HPV testi yapılır.
Tarama testleri adet döngünüz sırasında herhangi bir zamanda yapılabilir. Bununla birlikte, taramanızı adet görmeyi beklemediğiniz bir zamanda planlamalısınız.
Serviks kanseri taraması kimlere ve ne zaman yapılmalıdır?
Tarama önerileri, geçmişte tüm testleri normal olan ve herhangi bir anormal belirtisi olmayan sağlıklı kişiler için geçerlidir. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler için farklı tarama yönergeleri takip edilir. Anormal sonuçları veya belirtileri olan kişiler için, olağan tarama yönergeleri izlenmez.
Rahim ağzı kanseri gençlerde çok nadirdir. Sağlıklı kişilerde cinsel aktiviteden bağımsız olarak 21 yaşından önce tarama yapılması önerilmez. Bu yaş grubunda insan papilloma virüsü (HPV) enfeksiyonu genellikle iyileştiğinden ve kansere yol açma riski düşük olduğundan yanlış pozitif sonuç alma riski yüksektir. Yanlış pozitif sonuçlar, gereksiz işlemlere yol açabilir.
21 – 29 Yaş
Rahim ağzı kanseri taramasına başlama yaşı ve tercih edilen yöntem tam olarak net değildir. Taramanın faydalarının risklerinden daha ağır basacağı bir yaşta taramaya başlamak gerekir.
- 21 yaşında, her üç yılda bir Pap testi ile taramaya başlanabilir.
- 25 yaşında, her beş yılda bir yalnızca HPV testi ile taramaya başlanabilir.
Rahim ağzı olan herhangi bir kişi, cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimine bakılmaksızın taranmalıdır. Şu anda cinsel olarak aktif olmasanız veya hiç ilişki yaşamamış olsanız bile taranmalısınız. HPV, cinsel ilişki olmadan bile dıştan temasla yayılabilir.
HPV aşısı yaptırmış olsanız bile, yine de rahim ağzı kanseri taraması yaptırmalısınız.
30 – 65 Yaş
65 yaşına kadar düzenli taramaya devam edilmelidir.
- HPV testi, sonuçları normalse her beş yılda bir
- Kombine test (hem Pap hem de HPV testi) her beş yılda bir
- Pap smear sonuçları normalse her üç yılda bir
65 Yaşından Sonra
Risk faktörlerine bağlı olarak, 65 yaşından sonra serviks kanseri taraması bırakılabilir.
Aşağıdaki durumlarda 65 yaşından sonra rahim ağzı kanseri taraması yaptırmaya devam etmeniz gerekir:
- Daha önce anormal Pap testi, anormal HPV testi veya serviks, vajina, vulva veya anüsün kanser veya kanser öncesi hücreleri için tedavi gördüyseniz.
- HIV enfeksiyonu veya bağışıklık sistemini baskılayan başka bir rahatsızlığınız var.
- Dietilstilbestrol’e (DES) anne karnındayken maruz kaldıysanız. DES, hamilelik komplikasyonlarını önlemek için 1981’den önce birçok kadına verilen bir ilaçtı. Rahim içindeyken maruz kalan kadınlarda rahim ağzı kanseri de dahil olmak üzere bazı sağlık sorunları riski artar.
65 yaşında veya daha büyükseniz ve sizde yukarıdaki risk faktörlerinden herhangi biri yoksa aşağıdaki durumlarda rahim ağzı kanseri taraması yaptırmayı bırakabilirsiniz:
- Geçmişte sonuçları normal çıkmış tarama testlerini düzenli olarak yaptırdınız.
- Son 10 yılda, en son test son 5 yılda olmak üzere, sonuçları normal çıkan arka arkaya en az üç Pap testiniz veya iki ortak testiniz (kombine Pap ve HPV testleri) varsa.
Histerektomiden Sonra
Histerektomi geçirdiyseniz (rahim ve bazen serviksin cerrahi olarak çıkarılması), aşağıdaki durumlar dışında rahim ağzı kanseri taramasına ihtiyacınız yoktur:
- Histerektomi, serviksinizi çıkarmamışsa (subtotal histerektomi). Rahim ağzınızın histerektominiz sırasında çıkarılıp çıkarılmadığından emin değilseniz, muayene ile belirlenebilir.
- Rahim ağzı kanseri veya kanser öncüsü hastalıklar (displazi) nedeniyle histerektomi oldunuz veya 65 yaşından sonra tarama gerektiren anormal Pap veya HPV testi geçmişiniz varsa.
- Annenizin hamileliği sırasında DES’ye maruz kaldıysanız.
Tarama Testi Sonuçları
Pap testi. Rahim ağzı kanseri taraması için Pap testi yapıldıysa, Pap testinizin sonuçları bir hafta sonra hazır olur. Pap testi sonuçları şu şekilde rapor edilebilir:
- Negatif. Anormal, kanser öncesi veya kanserli hücre içermeyen pap testleri, intraepitelyal lezyon veya malignite açısından negatif olarak yazılır.
- Anormal sonuçlar. Servikal hücreler çeşitli nedenlerle anormal görünebilir. Örneğin, rahim ağzında enfeksiyon, kanser öncesi veya kanseriniz olabilir.
HPV testi. Rahim ağzı kanseri taraması için insan papilloma virüsü (HPV) testi yapıldıysa, sonuçlar bir hafta sonra hazır olur. Sonuçlar şu şekilde rapor edilebilir:
- Negatif. Yüksek riskli HPV türleri mevcut değildir.
- Pozitif. Yüksek riskli HPV türleri mevcuttur. Bazı laboratuvarlar, en yüksek riskli HPV türlerinden birinin (HPV 16 veya 18) mevcut olup olmadığını ayrıca belirtir.
Takip testi. Pap veya HPV testi sonuçlarınız anormal ise, takip testi gerekir.
Rahim Ağzı Kanseri (Temel)
Human Papilloma Virus (HPV) Aşısı (Temel)
İnsan Papilloma Virüsü (HPV) (Temel)
Rahim Ağzı Kanseri Tarama Testleri (Temel)
Düşük Dereceli Anormal Pap Testi Sonuçlarının Takibi (Ayrıntılı)
Rahim Ağzı Kanseri Taraması (Ayrıntılı)
Serviksin Kanser Öncülü Lezyonlarının Tedavisi (Ayrıntılı)
