İnsan Papilloma Virüs (HPV) Aşısı - İzmir Karşıyaka Kadın Doğum Merkezi

İnsan papilloma virüsü (HPV), rahim ağzı kanserine ve genital siğillere neden olan bir virüstür. Bazı HPV türleri ile enfeksiyon, çok sayıda kadını etkileyen serviks kanserine yol açabilir. HPV, kadınlarda vulva ve vajina kanserlerine de neden olabilir, ancak bu kanserler rahim ağzı kanserinden çok daha seyrektir. HPV ayrıca hem erkeklerde hem de kadınlarda anüs ve orofarenks (ağız ve boğaz) kanserlerine neden olur.

Rahim ağzı kanserine neden olduğu bilinen HPV türleri ile enfeksiyonu önlemek için dünya çapında üç aşı (marka isimleri: Gardasil, Gardasil-9 ve Cervarix) mevcuttur. Bu aşılar güvenlidir ve kansere yol açabilecek servikal anormalliklerin (kanser öncesi sorunlar) sayısını önemli ölçüde azaltır. HPV aşısı rahim ağzı kanseri oranlarını da azaltır. Gardasil ve Gardasil-9, genital siğillerin yüzde 90’ına neden olan iki HPV tipi ile enfeksiyonu da önler.

Bu sayfada HPV enfeksiyonu ve HPV aşısı tartışılmaktadır.

HPV nedir?

İnsan papilloma virüsü (HPV), cinsel temas da dahil olmak üzere cilt cilde temas yoluyla yayılan bir virüstür. Buna cinsel ilişki (vajinal seks), oral seks, anal seks veya genital bölgeyle ilgili tüm temaslar dahildir. Prezervatif, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların çoğunu önlemenin önemli bir yolu olsa da, tüm genital cildi kapatmadığı için HPV enfeksiyonuna karşı tam koruma sağlamaz.

HPV’ye maruz kalma riski, cinsel partner sayısı ile paralel olarak artar. Geçmişte çok sayıda partneri olan bir partnerle cinsel ilişki de riskinizi artırır. Cinsel olarak aktif yetişkinlerin yüzde 75 ila 80’inin 50 yaşından önce en az bir genital HPV enfeksiyonu kapacağı tahmin edilmektedir. Bireylerin çoğu, 15-25 yaş arasında anogenital bölgede bir veya daha fazla HPV tipi ile ilk kez enfekte olmaktadır.

HPV ile enfekte olan çoğu insanda hiçbir belirti görülmez ve çoğu durumda HPV’nin neden olduğu herhangi bir sorun gelişmez. Çoğu kendiliğinden iyileşse de kadınların yüzde 10 ila 20’sinde HPV enfeksiyonu geçmez. Bu durumda, servikal kanser öncesi ve ardından kanser riski yükselir. Yeni bir HPV enfeksiyonunun rahim ağzı kanserine neden olması genellikle 20 ila 25 yıl sürer. Bu nedenle, kanser gelişmeden önce herhangi bir servikal anormalliği erken tespit etmek için düzenli tarama (Pap smear, HPV testi veya her ikisi) yapmak önemlidir.

100’den fazla farklı HPV türü tanımlanmıştır; bunların 40’tan fazlasının serviksi enfekte ettiği ve yaklaşık 15’inin serviks kanserine neden olduğu bilinmektedir. HPV tiplerini serviks kanserine neden olma açısından yüksek veya düşük riskli olarak ayrılır.

HPV tip 6 ve 11, genital siğillerin yaklaşık yüzde 90’ına neden olur. Bu tiplerin serviks kanserine neden olma riskleri düşüktür.
Tip 16 ve 18, serviks kanseri vakalarının çoğuna (yaklaşık yüzde 70) neden olan yüksek riskli tiplerdir. HPV 31, 33, 45, 52 ve 58 de yüksek riskli tiplerdir ve rahim ağzı kanserlerinin yaklaşık yüzde 20’sine neden olurlar. Diğer yüksek riskli tipler (35, 39, 51, 56 ve 59) de rahim ağzı kanserine neden olabilir, ancak daha az yaygındır.

Dünya çapında üç HPV aşısı mevcuttur. Üç aşı, farklı HPV türlerine karşı koruma sağlar:

Gardasil-9, dokuz HPV tipi (6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 ve 58) ile enfeksiyonu önler.
Gardasil, dört HPV tipi (6, 11, 16 ve 18) ile enfeksiyonu önler.
Cervarix, HPV tip 16 ve 18 ile enfeksiyonun önler.

Ülkemizde yalnızca Gardasil bulunmaktadır.

HPV Aşısı Zamanlama ve Dozu

HPV aşılarının tamamı enjeksiyon yoluyla uygulanır. Doz, yaşınız ve bağışıklık sisteminizin ne kadar sağlıklı olduğuna bağlıdır:

15 yaşından küçük ve bağışıklık fonksiyonunuz normalse, en az altı ay arayla iki doz yaptırmalısınız.
15 yaşında veya daha büyükseniz, bağışıklık fonksiyonunuz normalse, üç doz aşı yaptırmalısınız. İkinci doz, birinciden bir ila iki ay sonra, üçüncü doz ise birinciden altı ay sonra uygulanır.
HIV enfeksiyonunuz varsa veya bağışıklık sisteminiz zayıfsa (örneğin, bağışıklık sisteminizi zayıflatan başka bir sağlık sorununuz varsa), aşı başladığınız yaştan bağımsız olarak üç doz yapılmalıdır.

Önerilen tüm dozların yapılması en iyisidir.

Kimler aşılanmalıdır?

11 ila 12 yaş arasındaki tüm çocuklar için rutin HPV aşısı önerilir. Aşı, 9 yaşına kadar da yapılabilir. Henüz aşı olmamış, 26 yaşına kadar herkes için yetişme aşısı önerilir. HPV aşısı, 27 ila 45 yaş arasındaki bireylere de uygulanabilir. Bu yaş grubundakiler önceden HPV almış olabileceğinden yararları sınırlıdır.

Herhangi bir HPV aşısı ile, cinsel olarak aktif olmadan önce aşılanırsanız, HPV’ye karşı korumanız mükemmeldir. Aşı, bulaştıktan sonra HPV enfeksiyonu veya herhangi bir servikal anormalliği tedavi etmez. Bununla birlikte, 26 yaşın altında ve cinsel olarak aktifseniz, genital siğilleriniz olsa, HPV testi pozitif veya Pap testi anormal bile olsa HPV aşısından az da yararlanabilirsiniz.

Aşının cinsel aktivite başlamadan önce yapıldığında en iyi sonucu verdiğini akılda tutmak önemlidir. Bazen ebeveynler çocuklarına aşı yaptırmakta tereddüt ederler. Bazı insanlar, çocukların cinsel olarak daha erken aktif hale gelmelerine yol açacağından endişe eder. Ancak, böyle olduğuna dair bir kanıt yok.

Bazıları ayrıca aşının ciddi yan etkileri olabileceğinden endişe eder, ancak çalışmalar mevcut HPV aşılarının çok güvenli olduğunu gösteriyor.

Ne kadar süre korunurum?

Aşının HPV enfeksiyonuna karşı ne kadar süre koruduğu tam olarak bilinmese de, HPV aşısının zaman içinde korumanın azaldığına dair hiçbir kanıt yoktur.

Yine de rahim ağzı kanseri taramasına ihtiyacım var mı?

HPV aşısı olmadan önce pelvik muayene veya rahim ağzı kanseri testi (örneğin Pap smear ve/veya HPV testi) yapılmasına gerek yoktur. 21 yaşından başlayarak düzenli serviks kanseri taraması önerilir.

Bununla birlikte, aşı enfeksiyonları tedavi etmediğinden, HPV aşısı yaptırmanız gelecekte rahim ağzı kanseri taramasını yaptırmayabileceğiniz anlamına gelmez. Ayrıca aşı ile engellenemeyen diğer yüksek riskli HPV türleri de rahim ağzı kanserine neden olabilir.

Anal kanser riski yüksek olduğu bilinen bireyler için anal kanser tarama testleri de vardır, ancak bunlar henüz pek çok yerde yapılmamakta ve henüz standart olarak kabul edilmemektedir. Orofaringeal (ağız ve boğaz) kanseri için onaylanmış tarama testleri yoktur, ancak kapsamlı bir ağız boğaz muayenesi orofaringeal kanser veya kanser öncesi belirtileri ortaya çıkarabilir.

HPV Aşısı Yan Etkileri ve Önlemler

HPV aşısı, enjeksiyon bölgesinde hafif kızarıklık, hassasiyet veya şişmeye neden olabilir. HPV aşısında timerosal (koruyucu olarak kullanılan bir cıva türevi) yoktur. HPV aşısı enjeksiyonundan sonra bayılma riski olabilir, bu nedenle aşıyı yaptırdıktan hemen sonra ayağa kalkmak için bir süre beklemelisiniz.

Aşı yapılırsa fetüs için bilinen bir risk olmamasına rağmen, aşı şu anda hamilelik sırasında önerilmemektedir.

Aşı ne kadar etkili?

Kadınlarda HPV aşısı, HPV enfeksiyonlarını ve aşının hedeflediği HPV tiplerinin neden olduğu servikal prekanserleri önlemede çok etkilidir.
Kadınlarda HPV aşısı, erkek cinsel partnerlerinde genital siğil riskini azaltır.
Erkeklerde HPV aşısı, HPV’nin cinsel partnerlere yayılmasını, genital siğil ve penil HPV enfeksiyonu riskini azaltır.
HPV aşısı hem erkeklerde hem de kadınlarda anal kanser riskini azaltır.
HPV aşısı, orofaringeal (ağız ve boğaz) kanser ile ilişkili olan oral HPV enfeksiyonunu önler. Aşı, bu kanser riskini de azaltır.