Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar nelerdir?
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE), cinsel ilişki sırasında bulaşabilen enfeksiyonlardır. CYBE’ye bakteri, parazit veya virüsler neden olur.
En yaygın CYBE’ler şunlardır:
- Klamidya
- Bel soğukluğu
- Mycoplasma genitalium
- Genital herpes, herpes simpleks virüsü (HSV)
- Genital siğiller, insan papilloma virüsü (HPV). Bazı HPV türleri rahim ağzı, penis veya anüs kanserine neden olabilir.
- Hepatit B
- Frengi
- Trichomoniasis
- İnsan immün yetmezlik virüsü (HIV). Bu, AIDS’e neden olan virüstür.
Bu enfeksiyonların çoğu cinsel ilişki yoluyla bulaşabilir. Buna sadece vajinal veya anal seks değil, aynı zamanda oral seks de dahildir. HIV ve hepatit B, vücut sıvılarına maruz kalma ile de bulaşabilir.
Hepatit A ve hepatit C, hepatit virüslerinin diğer türleridir. Genellikle başka yollarla bulaşırlar, ancak cinsel yolla da bulaşabilirler.
Zika virüsü genellikle sivrisinek ısırıkları yoluyla yayılır. Ancak cinsel ilişki yoluyla da bulaşabilir.
CYBE taraması nedir?
Herhangi bir CYBE olup olmadığını öğrenmek için kullandığı bir dizi testtir. CYBE’ler genellikle herhangi bir belirtiye neden olmaz. İnsanlar CYBE olsa da bunu bilmiyor olabilir. Bu yüzden taramayı bu kadar önemlidir.
Herhangi bir belirti olmasa ve kendilerini iyi hissetseler bile CYBE riski taşıyan kişilerin taranmasını önemlidir. Örneğin, yeni bir partnerle korunmasız cinsel ilişkiye girdiyseniz, klamidya riski olabilir. Klamidya taraması ile tanı konarak, tedavi alabilirsiniz. Tedavi, enfeksiyonun daha da kötüleşmesini önleyecek ve başkalarına bulaştırmanızı önleyecektir.
Farklı enfeksiyonları tarayan farklı testler vardır. Birçok CYBE, kan veya idrar testi ile bulunabilir.
CYBE için kimler taranmalıdır?
Cinsiyet ve cinsel yönelime bağlı olarak farklı tarama testleri uygundur.
- Gençler dahil herkes en az bir kez HIV taramasından geçirilmelidir.
- 25 yaşından küçükken cinsel yaşamı başlayan tüm kadınlar her yıl bel soğukluğu ve klamidya taramasından geçirilmelidir.
- 25 yaşından büyük, 1’den fazla partnerle cinsel ilişkiye giren ve kondom kullanmayan kadınlar her yıl gonore ve klamidya taramasından geçirilmelidir.
- Erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkekler yılda en az bir kez HIV, sifiliz, klamidya ve bel soğukluğu açısından taranmalıdır. Bu, rektum da dahil olmak üzere enfekte olabilecek herhangi bir vücut sıvısından test edilebilir. Erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkekler de en az bir kez hepatit A, B ve C taramasından geçirilmelidir.
- Gebeler sifiliz, HIV ve hepatit B açısından taranmalıdır. 25 yaşından küçükler veya 1’den fazla partnerle cinsel ilişkiye giriyorlarsa klamidya ve gonore de taranmalıdır. Bazı hamilelerin cinsel alışkanlıklarına bağlı olarak başka enfeksiyonlar için de taranması gerekebilir.
- HIV ile enfekte olan herkes en az bir kez hepatit A, B ve C taramasından geçirilmelidir. Ayrıca yılda en az bir kez frengi, klamidya ve bel soğukluğu taramasından geçirilmelidir. HIV ile enfekte olan kadınlar yılda en az bir kez trikomonas taramasından geçirilmelidir. HIV ile enfekte olan ve HIV’li erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkekler, yılda en az bir kez hepatit C için taranmalıdır.
- Trans ve cinsiyet farklılığı olan kişiler anatomilerine ve cinsiyet alışkanlıklarına göre taranmalıdır.
Yukarıdaki liste bazı genel yönergeleri içerir, ancak bazı kişilere cinsiyet alışkanlıklarına ve diğer faktörlere bağlı olarak başka tarama testleri de yapılabilir.
Hangi belirtileri izlemeliyim?
Genel olarak, herhangi bir genital kaşıntı, yanma, yara veya akıntıya dikkat edin. Ancak birçok CYBE’nin herhangi bir belirtiye neden olmadığını unutmayın. Bir CYBE olup olmadığını kesin olarak bilmenin en iyi yolu taranmaktır.
Ya bir CYBE varsa?
Bir CYBE varsa, tedavi gereklidir. Doğru tedavi, hangi CYBE olduğuna bağlıdır. Tedavi, antibiyotik veya antiviral ilaçlarla yapılır. Tedavi ile, enfeksiyonunuz iyileşebilir veya kötüleşmesi önlenebilir. Ayrıca enfeksiyonunuzu başkalarına bulaştırma riskinizi de azaltabilir.
Bir enfeksiyonunuz varsa, başkalarına bulaşmış olabileceğinizi söylemeniz gerekir.
CYBE önlenebilir mi?
Tüm CYBE’leri önlemenin kesin bir yolu yoktur.
- Yapabileceğiniz en önemli şey her cinsel ilişkide prezervatif kullanmaktır. Hem harici (erkek) hem de dahili (kadın) prezervatifler CYBE’lere karşı koruma sağlayabilir. Ancak koyun bağırsağı gibi doğal malzemelerden yapılan prezervatiflerin CYBE’lere karşı koruma sağlamadığını unutmayın.
- Bazı enfeksiyonlar için aşı olabilirsiniz. 26 yaşında veya daha küçükseniz, genital siğil ve rahim ağzı kanseri yapabilen HPV’ye karşı korunmak için bir aşı olabilirsiniz. İleri yaşlarda da HPV aşısı yapılabilir. Hepatit A veya B’niz yoksa ve henüz hepatit A veya B aşısı olmadıysanız, bu aşıları da yaptırabilirsiniz.
- Eşinizde uçuk varsa, valasiklovir adlı bir ilaçla sizi enfekte etme olasılığı azaltılabilir.
- HIV kapma riskiniz çok yüksekse, riskinizi azaltmak için hap alabilirsiniz.
