Ülkemizde her yıl 11.000’den fazla kişiye serviks kanseri (rahim ağzı kanseri) tanısı konuyor. Rahim ağzı kanseri tedavi edilebilir bir hastalıktır ve erken evrelerde tanı konursa iyileşme şansı yüksektir.
Rahim ağzı kanseri sıklıkla üreme çağında görülür ve tedavisinin gelecekteki doğurganlık (hamile kalma yeteneği) üzerinde bıraktığı etki endişe yaratır. Bu nedenle üreme sağlığı ve infertilite konusunda da deneyimli bir hekimle çalışmak daha yararlı olacaktır.
Bu sayfada, gelecekte doğurganlıklarını korumak isteyen, erken evre serviks kanseri hakkında bilgi verilmiştir.
Rahim Ağzı Kanseri ve Doğurganlık
Rahim ağzı kanseri teşhisi konan ve gelecekte hamile kalmayı planlayan her kadın endişe hisseder. Kendi sağlığınız ile doğurganlığınızı korumak arasında seçim yapmak büyük bir gerginlik kaynağıdır.
Karar verirken tedavi seçenekleri ve bu seçeneklerin avantaj ve dezavantajları hakkında bilgi almanız gerekir.
Rahim Ağzı Kanserinde Doğurganlığı Koruyan Tedavi Seçenekleri
Erken evre rahim ağzı kanseri, evre IA1, IA2, IB1 ve bazı küçük IIA1 tümörlerini ifade eder. Doğurganlığın korunmasına izin veren tedaviler yalnızca evre IA1, IA2 veya IB1 rahim ağzı kanseri olanlar için bir seçenektir. Evre dışında lenf nodu yayılımı veya kanserin boyutu gibi faktörler doğurganlığı koruyucu tedavinin bir seçenek olup olmadığını etkileyebilir.
Erken evre rahim ağzı kanseri tedavisi seçenekleri arasında koni biyopsisi, trakelektomi, histerektomi ve kemoradyasyon yer alır. Erken evre rahim ağzı kanserinde çevre organlar veya lenf düğümlerine yayılma olmadıysa, daha az agresif tedavi biçimleri uygulanabilir. Gelecekte hamile kalmanıza izin verecek tedaviler:
- Konizasyon. Rahim ağzının bir kısmının alınması.
- Basit trakelektomi. Serviksin daha kapsamlı şekilde çıkarılması.
- Radikal trakelektomi. Rahim değil, rahim ağzı ve çevresindeki dokuların çıkarılması.
Pelvisteki lenf düğümlerinin alınması da gebeliğe engel oluşturmaz.
Kapsamlı lenf nodu diseksiyonunun (çıkarılması) yol açacağı sorunları azaltmak için sentinel lenf nodu biyopsisi giderek daha fazla uygulanmaktadır. Bu işlem henüz bakım standardı olarak kabul edilmemektedir; ancak teknikte deneyimli cerrahlar tarafından uygulanabilir.
Servikal konizasyon
Servikal konizasyon, kanserli bölge de dahil olmak üzere serviksin koni şeklindeki bir bölümünün cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Yalnızca rahim ağzı kanserinin en erken evreleri için (yani, evre IA1 ve IA2 ve çok küçük IB1 lezyonları) uygulanabilir.
Servikal konizasyon, serviksin koni şeklindeki bir bölümünün cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Bu, rahim ağzı kanserini teşhis etmek veya kanserli bölgeyi çıkararak çok erken evredeki rahim ağzı kanserini tedavi etmek için yapılabilir.
İşlem vajina yoluyla, genellikle ameliyathanede, genel veya bölgesel anestezi ile gerçekleştirilir.
Konizasyon ameliyathanede anestezi altında yapılır. Konizasyon vajinal yoldan yapılır. Çoğu hasta aynı gün eve gidebilir.
Basit Trakelektomi
Kanserin uterus ve serviks (parametrium) yanındaki dokulara yayılma riski düşük olduğu evrelerde, radikal trakelektomi gerekli olmayabilir. Basit trakelektomi, serviksin tamamen çıkarılmasıdır. Radikal trakelektomiden farkı, parametrial dokunun çıkarılmamasıdır. Bununla birlikte, konizasyondan daha kapsamlıdır.
Basit trakelektomi, serviksin kısmi olarak çıkarılmasıdır; işlem vajinal yoldan gerçekleştirilir. Doğurganlığa zarar vermemek için trakelektomiden sonra kalan servikal doku miktarına bağlı olarak uterusun alt ucuna veya kalan servikse kalıcı bir ip (serklaj) yerleştirilebilir.
Basit trakelektomi, evre IA1, IA2 ve 2 cm.den küçük IB1 lezyonlarında uygulanabilir. Ameliyathanede vajinal yoldan yapılır. Konizasyon gibi günübirlik bir ameliyattır. Basit trakelektomiden serklaj yapılması şart değildir. Serklaj gereksinimi, işlemden sonra kalan servikal doku miktarına bağlıdır. Lenf düğümleri, kanser hücrelerinin yayılmadığından emin olmak için trakelektomiden önce laparoskopi ile çıkarılır.
Radikal Trakelektomi
Radikal trakelektomi, serviks ve parametriumun (rahim ve serviksin yanındaki bağ dokular) cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Radikal trakelektomide, servikal konizasyona kıyasla çok daha fazla doku çıkarılır. Pelvisteki lenf düğümleri de çıkarılır.
İşlem, ameliyathanede anestezi altında uygulanır. Trakelektomi, vajinadan veya karından kesi ile yapılabilir. Laparoskopi (minimal invaziv cerrahi) veya robotik cerrahi kullanılarak da gerçekleştirilebilir. Rahim ağzı ve vajinanın üst kısmı kanserin boyutuna ve derinliğine bağlı olarak tamamen veya kısmen alınabilir. Kalıcı bir çanta ipi sütür (serklaj) uterusun alt ucuna veya kalan servikse yerleştirilir.
Trakelektomi başlamadan önce, kanserin yayılmadığından emin olmak için pelvisteki lenf düğümleri çıkarılır. Buna lenfadenektomi denir. Düğümler karından kesi ile çıkarılır. Ancak, trakelektomi vajinal, laparoskopik veya robotik olarak yapılırsa düğümler laparoskopik olarak çıkarılabilir.
Yeşil noktalar, vücutta bulunan lenf düğümlerinin yerini gösterir.
Çıkarıldıktan sonra, ameliyat sırasında lenf düğümleri mikroskopla incelenerek kanser hücresinin bulunmadığı teyit edilir. Herhangi bir düğümde kanser hücresi bulunursa, trakelektomi yapılmaz daha agresif tedavi (radikal histerektomi veya kemoradyoterapi) önerilir.
Takip
Konizasyon veya trakelektomiyi takiben, cinsel ilişkiden kaçınmalı, vajinanıza herhangi bir şey sokmamalı ve dört ila altı küvette banyo yapmaktan veya yüzmekten kaçınmalısınız. Bunlar iyileşmeyi engelleyebilir. Şiddetli olmasa da bir hafta kanama olması normaldir. Kanama ağırlaşırsa (örneğin, bir pedi bir saatten kısa sürede ıslatırsa) veya bir haftadan uzun sürerse, muayene olmalısınız.
Konizasyon veya trakelektomiden sonra, rahim ağzı kanseri yenilemediğinden emin olmak için düzenli takip muayeneleri ve testleri yaptırmak önemlidir. Her ziyarette kalan serviksten alınan hücreler üzerinde Pap testi ve insan papilloma virüsü (HPV) testi önerilir. HPV ile yeniden enfeksiyon riskini azaltmak için HPV aşısı da önerilir.
Daha İleri Tedavi İhtiyacı
Konizasyon veya trakelektomi sırasında çıkarılan alanın kenarlarında (sınırlarında) anormal veya kanserli hücreler bulunursa daha kapsamlı bir ameliyat gerekebilir. Konizasyon yapılmışsa, ikinci bir konizasyon, radikal trakelektomi veya histerektomi olmanız anlamına gelir. Radikal trakelektomi geçirdiyseniz, radikal histerektomi yapılacaktır.
Lenf düğümlerinizde kanser hücreleri bulunursa veya trakelektomi sırasında çıkarılan doku belirli risk faktörlerini gösteriyorsa kemoradyoterapi gerekli olabilir.
Servikal Kanser Sonrası Gebelik
Konizasyon veya trakelektomi sonrası gebelik için 6 ila 12 ay beklemelisiniz. Rahim ağzının, tamamen iyileşmesi için yeterli zaman tanımanız iyi olur. Rahim ağzı kanseri tedavisinden sonra bekleme sürecinin sonunda bile, gebelik komplikasyonları ve/veya kısırlık riski vardır.
Kısırlık
Rahim ağzınız konizasyon veya trakelektomi nedeniyle daralmışsa, kısırlık riski artar. Bu daralma spermin uterusa girmesini önleyebilir. Bu durumda, intrauterin tohumlama (IUI – aşılama) yararlı olabilir. Aşılama, servikal açıklığın genişletilmesinden sonra yapılır. IUI ile spermi doğrudan rahme iletmek için küçük bir kateter kullanılır.
Rahim ağzı açıklığını genişletmek mümkün değilse veya IUI ile gebelik sağlanamazsa tüp bebek (IVF) yapılabilir. Rahim ağzı kanseri tedavisi görmeden önce seçeneklerinizi bilmek, kendinizi güçlenmiş ve hazırlıklı hissetmenize yardımcı olacaktır.
Servikal Yetmezlik
Konizasyon veya trakelektomi sonrası gebeliklerde, servikal yetmezlik riski artar. Bu, serviksin hamilelik sırasında normalden daha erken açılması veya incelmesidir. Bu, düşük veya erken doğuma yol açabilir.
Bu nedenle rahim ağzı kanseri tedavisi sonrası hamile kalanlar yakından takip edilirler. Serviksin uzunluğu ve açılması düzenli olarak kontrol edilmelidir.
Radikal histerektomi veya radyoterapi sonrası hamilelik seçenekleri. Radikal histerektomi ve/veya kemoradyoterapi tedavisi sonrasında hamile kalmak veya hamilelik yürütmek mümkün değildir. Bununla birlikte, yardımcı üreme teknolojisindeki gelişmeler, biyolojik olarak size ait bir çocuğa sahip olmaya yardımcıdır.
Embriyo kriyoprezervasyon (dondurma) uzun yıllardır uygulanabilen bir tekniktir. Radikal cerrahi, kemoterapi veya radyoterapi birkaç hafta ertelenir. Yumurtalarınız, doğurganlık ilaçları ile hazırlanır ve cerrahi bir işlemle toplanır. Bir yumurta (oosit), doğrudan dondurulabileceği gibi spermle birleştirilerek oluşturulan embriyonun dondurulması da mümkündür.
Oosit kriyoprezervasyonu, yumurtanın sperm ile döllenmeden önce dondurulmasıdır. Yumurtalık dondurulması (cerrahi olarak alınmış bir yumurtalığın dondurulması) araştırma aşamasındadır.
Rahminiz bu kanser tedavileri nedeniyle alınmış veya hasar görmüş ise gebe kalamayabilirsiniz. Bununla birlikte, embriyonuzu sizin yerinize başkası taşıyabilir. Buna taşıyıcı annelik adı verilir.
