Menopoz ve Perimenopoz ne Demektir
Menopoz, adet kanamalarının kalıcı olarak durduğu andır. Bir anlamda son görülen adet kanamasına menopoz denir. Bu adet kanamasına menopoz diyebilmek için bir yıl süre ile yeni adet kanaması olmaması gerekir. Ortalama menopoz yaşı 51’dir. Bu, 45 ile 55 arasında değişebilir.
Adet kanamasının düzensizleşmeye başlaması ile başlayıp, son adet kanamasından 1 yıl sonraya kadar geçen süreye perimenopoz denir. Bu, menopoz gibi bir an değil, bir dönemi ifade eder. Bu dönem kimi zaman 10 yıldan uzun sürebilir. Primenopozal dönemdeki hormonal değişim, yumurtlamayı etkiler, adet düzeninde bozulmaya neden olur.
Perimenopozal Dönemde Adet Düzeninde Sıkça Ortaya Çıkan Değişiklikler Nelerdir
Normal adet düzeninde östrojen ve progesteron düzeylerinde düzenli bir artış ve azalış vardır. Adet döngüsünün ortalarında (yani adet kanamasının başlamasından ortalama 14 gün sonra) yumurtlama olur ve yumurtlamadan 2 hafta sonra da yeni adet kanaması başlar. Perimenopozal dönemde hormon düzeylerindeki bu düzenli değişiklikler görülmez. Bu nedenle adet düzensizliği ve lekelenmeler yaşayabilirsiniz. Bazı adet kanamaları uzun veya kısa sürebilir ve şiddetli veya hafif olabilir. Adet kanamalarının sıklığı azalabilir veya artabilir. Bazı adet kanamaları olmadan atlanabilir.
Hangi Kanamalar Anormaldir
Menopozdan sonra yani en az 1 yıl adet kanaması olmayan dönem geçirildikten sonra gelen tüm kanamalar anormaldir. Perimenopozal dönem boyunca adet düzensizliklerine sık rastlandığından ne zaman anormal olduğunu belirlemek için çok dikkatli olmalısınız. Adet düzeninizde aşağıdaki değişikliklerden biri olmuşsa mutlaka önem vermelisiniz.
- Adet kanamasının her zamankinden daha şiddetli olması
- Adet kanamasının 1 haftadan uzun sürmesi
- Adet kanamasının 21 günden daha erken başlaması
- Cinsel temas sonrasında kanama olması
- Adet dışı ara kanama olması
Adet Düzensizliğinin Sık Rastlanan Nedenleri Nelerdir
Polipler. Polipler, rahim içini kaplayan ve endometrium adı verilen tabakadan kaynaklanan saplı, üzün tanesi gibi uzantılardır. Genellikle kanser değildirler. Polipler, düzensiz veya şiddetli kanamalara neden olur. Bazen polipler rahim içinden değil rahim ağzından (serviks) kaynaklanır ve rahim ağzı kanalı içinde ya da vajinaya sarkar durumda olabilirler. Serviksten kaynaklanan polipler, cinsel temas sonrası kanamaya neden olur.
Endometrial Atrofi. Menopoz sonrasında endometrium, azalan östrojen düzeyleri nedeniyle beslenemez ve bu yüzden çok incelebilir. İncelen rahim iç tabakasından gelen kanamalar da sorun yaratabilir.
Endometrial Hiperplazi. Endometrium kalınlaşmıştır. Endometrial hiperplazi, düzensiz ve şiddetli kanamaya neden olabilir. Endometrial hiperplazinin nedeni, artmış östrojenin yeterli progesteron ile karşılanamamasıdır. Bazı endometrial hiperplazi olgularında endometrium hücrelerinde yapısal bozulmalar görülür. Bu duruma atipili endometrial hiperplazi denir ve rahim kanseri açısından risk oluşturur. Endometrial hiperplazinin tanısı zamanında konur ve tedavi edilirse rahim kanseri gelişmesi genellikle önlenebilir. Menopoz sonrası dönemde rahim kanserinin en sık görülen belirtisi kanamadır.
Adet Düzensizliğinde Tanı Nasıl Konur
Perimenopozal dönemde düzensiz kanama veya menopoz sonrası kanamanın nedeninin belirlenmesi önemlidir. Bunun için öncelikle kişisel ve aile geçmişinizi öğrenmek isteriz. Bunu takiben sizi muayene ederiz. Aşağıdaki tanı yöntemlerinden bir veya birkaçını kullanırız.
Endometriyum Biyopsisi. Bunun için rahim ağzı kanalı genişletilir. Endometriumdan küret veya vakum ile parçalar alınır. Alınan parçalar mikroskop ile incelenmek üzere patoloji laboratuvarına gönderilir. Bu işlem, muayenehane ortamında güvenle uygulanabilir.
Ultrasonografi. Verilen ses dalgalarının yankısından yararlanarak rahim ve yumurtalıklarınızın görüntüsü elde edilir. Vajina içinden veya karından uygulanabilir.
Sonohisterografi. Ultrason ile rahim görüntüleri elde edilirken, kateter adı verilen ince bir boru ile rahim içine sıvı verilir.
Histeroskopi. Histeroskop adı verilen, ucunda ışık ve kamera bulunan bir alet vajina yoluyla rahim içine ilerletilir. Histeroskop, rahim içinin görüntülenmesini sağlar. Bu işlem, hastanede uygulanmalıdır.
Nasıl Tedavi Edilir
Perimenopozal düzensiz adet kanaması veya menopoz sonrası kanamada tedavi, kanamanın nedenine göre değişir. Örneğin polip gibi kanamaya neden olan iyi huylu bir doku varsa bunun çıkarılması yeterli olacaktır. Endometrial atrofi, ilaçlarla tedavi edilebilir.
Endometrial hiperplazi tedavisinde kullanılan progestinler rahim iç tabakasının dökülmesini sağlar. Ancak endometrial hiperplazi olması rahim kanseri riski oluşturur. Bu nedenle endometrial hiperplazi ilaçla tedavi edildikten sonra belli aralarla biyopsi tekrarlanmalı ve kansere dönüşmediğine emin olunmalıdır. Şüpheli ve riskli olgularda rahim ameliyatı yapılmalıdır.
Rahim kanseri cerrahi yolla tedavi edilir. Rahim ve yumurtalıkların yanı sıra lenf bezleri de alınır. Buna histerektomi ve lenfadenektomi denir.
Op. Dr. Hakan KILAVUZ tarafından yazının hazırlanmasında 
internet sitesinden yararlanılmıştır.
