2020 yılı başında Çin, Wuhan’da ortaya çıkan koronavirüs enfeksiyonu (COVID-19) dünyada giderek yayılarak, bir salgına dönüşmüştür. Hızlı yayılması, bir tedavisinin olmaması, ölümcül olması hastalığın yarattığı etkiyi arttırmaktadır. Gebeler, viral enfeksiyonlara karşı gebe olmayanlara göre daha hassastır. Gebelerde tedavi, gebe olmayanlardaki gibidir. Bazı gebelerde bebek ölümü ve erken doğum görülmüştür.
Koronavirüs, solunum yolu enfeksiyonu yapan bir virüstür. Virüs SARS-CoV-2 ve yol açtığı enfeksiyon Covid-19 olarak adlandırılmıştır.
Hasta bireylerin öksürme veya hapşırma yoluyla saçtıkları damlacıklar ve bu damlacıkların temas ettiği yüzeylerden el ile göz, ağız, burun temasıyla bulaşabilir. Damlacığın yaklaşık 2 metreden uzağa geçmediği bilinmektedir.
Belirtisiz bireylerden de bulaşabilir. Bulaşmadan itibaren belirtiler ortalama 5 gün (2-14 gün) içinde ortaya çıkar. Ancak son vakalar arasında enfekte kişilerle temas olmadan hastalananlar da var. Ortalama yaş 49-56 olup vakaların yarısında ek hastalık vardır.
Enfeksiyonun yaygın belirtileri;
- Nefes darlığı,
- Ateş,
- Öksürük,
- Kas ağrısı,
- Boğaz ağrısı,
- Halsizlik.
Ciddi vakalarda, zatürre, böbrek yetmezliği ve hatta ölüm gelişebilir. Ölüm hızı yaklaşık %2 civarındadır. Hastalığın henüz bir aşısı yada tedavisi yoktur.
Son 20 yılda iki ayrı koronavirüs daha insanlarda ağır hastalığa yol açmıştır:
- SARS-CoV (Severe acute respiratory syndrome coronavirus), 2003
- MERS-CoV (Middle East respiratory syndrome coronavirus), 2013
Koronavirüs Enfeksiyonundan Korunmak İçin
- Ellerinizi sık sık, su ve sabunla, en az 20 saniye boyunca yıkayın.
- Öksürme, hapşurma sırasında ağız ve burnunuzu tek kullanımlık kağıt mendille, mendil yoksa dirseğinizin iç yüzü ile kapayın.
- Ellerinizle gözleriniz, burnunuz veya ağzınıza dokunmayın.
- Soğuk algınlığı belirtisi gösteren kişilerle aranıza en az 3-4 adım mesafe koyun.
- Yurt dışı seyahatlerinizi iptal edin veya erteleyin.
- Yurtdışından döndüyseniz ilk 14 günü evde geçirin.
- Ziyaretçi kabul etmeyin ve kendinizi izole edin.
- İzole edilmiş kişinin odasına maskesiz girmeyin.
- Bulunduğunuz ortamları sık sık havalandırın.
- Kapı kolları, lavobo ve musluk gibi sık kullanılan yüzeyleri her gün temizleyin.
- Havlu gibi kişisel eşyalarınızı ortak kullanmayın.
- Giysilerinizi 60-90 derece sıcaklıkta, normal deterjanla yıkayın.
- Tokalaşma, sarılma gibi yakın temaslardan kaçının.
- Güçlü bir bağışıklık için dengeli beslenin, yeterli sıvı tüketin ve uyku düzeninize dikkat edin.
- Toplu halde bulunulan yerlere çıkmayın.
Şu Belirtiler Varsa
Sağlık Bakanlığının Covid-19 polikliniklerine başvurmalısınız.
- Düşmeyen ateş
- Öksürük
- Nefes darlığı
- Kas ağrısı
- Boğaz ağrısı
- Halsizlik
Gebelikte Covid-19
Gebelerde Koronavirüs bulaşmasının etkileri, yeni vakaların belirmesi ile birlikte yavaş yavaş artmaktadır. Geçmişte yaşanan SARS-CoV ve MERS-CoV enfeksiyonlarının gebelikte daha ciddi ve ölümcül seyretmesi, Covir-19’un tehlikelerini ortaya koymaktadır. Koronavirüsün gebelerde yapabileceği ölümcül etkileri düşünürsek; Covid-19 belirtilerinden birini hissettiğiniz taktirde, kadın doğum hekimi yerine, hem koronavirüs enfeksiyonu hem de kadın doğum hekimliği üzerine farklı branşlardan uzmanların bulunduğu üniversite veya merkez devlet hastanelerine başvurmalısınız. Hastaneye giderken kendinizden ziyade çevrenizdekileri korumak için cerrahi maske takmalısınız.
Hastalığa dair tüm testler Sağlık Bakanlığı tarafından ücretsiz olarak yapılmaktadır. Belirti taşımıyorsanız test için herhangi bir hastaneye gitmemelisiniz. Birincisi evden çıkmak güvenli değil, ikincisi belirti saptanmadığı sürece test yapılmayacaktır.
Eğer düşmeyen ateş veya öksürük gibi zatürre belirtileriniz varsa akciğerleriniz değerlendirilir ve hastaneye yatırılmanız gerekir. Akciğer bulguları şiddetli ise test sonuçları negatif bile bulunsa hastanede yatışınız devam eder ve tekrar test yapılır. Akciğerlerin değerlendirilmesinde ultrason, gerekli görülürse bebek korunarak akciğer filmi veya tomografi çekilir.
Test için örnek alındıktan sonra belirtileriniz şiddetli olmadığı için eve gönderilmiş bile olsanız kesinlikle aile üyelerinizden ayrı olmalısınız. Odanızdan dışarı çıkmanız gerektiğinde maske takmalı, tabak, çatal, havlu, diş fırçası gibi hiç bir malzemenizi evde yaşayan diğerlerininkiyle temas ettirmemelisiniz. Yemeğiniz de dahil olmak üzere aile üyelerinden ayrı bir odada olmalısınız. Odanız ve evinize ziyaretçi kabul etmemelisiniz.
Şimdilik vaka sayısı çok az olduğundan Koronavirüs enfeksiyonunun gebelerdeki seyri çok net bilinmemektedir. Covid-19 olan gebelere hastanede uygulanacak tedavi, gebe olmayanlardan çok farklı değildir.
Koronavirüs pozitif olan gebelerde
- Erken doğum daha sık görülür.
- Rahimin kan dolaşımı bozukluğuna bağlı bebekte beslenme bozukluğu ve oksijensiz kalıma daha sık rastlanır.
- Gebelik sırasında anneden bebeğe bulaşma riski çok düşüktür.
Doğumda Covid-19
SARS-COV-2 pozitif bir gebe doğum için yatırıldığında bebeğin sağlığı daha dikkatle izlenir. Gerek bebeğin durumunun bozulma riskinin yüksek olması gerekse annenin doğum için gerekli eforu sarfetmesi zor olduğundan sezaryen olasılığı yüksektir.
Doğum Sonrası Covid-19
SARS-COV-2 pozitif bir gebe doğurduktan sonra bebeği ile teması konusuna Çocuk Hastalıkları ve Enfeksiyon Hastalıkları hekimi karar verecektir.
Emzirme ve Covit-19
SARS-Cov-2 pozitif annenin bebeğini emzirmesi konusuna Çocuk Hastalıkları ve Enfeksiyon Hastalıkları hekimi karar verecektir.
- Bebeğinize, biberonlara veya sağma pompalarına dokunmadan önce mutlaka el yıkanmalı.
- Bebek memede beslerken, yüz maskesi takılmalı.
- Her kullanımdan sonra pompalar temizlenmeli.
- Sağılmış sütün bebeğe verilmesi konusunda tecrübeli birinden yardım istenmelidir.
- Katı sterilizasyon kurallarına uyulmalı, her anne kendi pompasını kullanılmalıdır.
