Adet düzensizliği sık görülen jinekolojik problemlerden biridir. Genellikle hormonal sorunlardan kaynaklansa da ciddi hastalıkların belirtisi de olabilir.
Normal adet döngüsü nasıldır?
Adet döngüsü, bir adet kanamasının başından diğer adet kanamasının başına kadar geçen süredir. Yani bir adet kanamasını ve adetin bitiminden sonra diğer adet kanaması başlayana kadar geçen süreyi içine alır. Adet döngüsünün 28 gün olması beklenir. Adet döngüsü 21 günden sık veya 35 günden seyrek olmamalıdır.
Adet kanaması ortalama 5 gün sürer. Kanamanın 1 günden kısa veya 7 günden uzun olmaması gerekir.
Ne zaman adet düzensizliğinden bahsedilir?
Aşağıdaki durumların her biri adet düzensizliği olarak adlandırılır.
- 21 günden daha sık veya 35 günden daha seyrek adet kanaması olması
- Adet kanamasının 1 günden kısa veya 7 günden uzun olması
- Adet kanamasının her zamankinden şiddetli olması
- Ara kanama
- Menopoz sonrası kanama
- Cinsel ilişki sonrası kanlı akıntı
Adet düzensizliği hangi yaşlarda daha sık görülür?
Adet düzensizliğine her yaş kadınında rastlanabilir. Ancak her yaş grubunda adet düzensizliklerinin nedenleri ve önemi farklıdır.
Adet kanamaları yeni başlayan bir ergenin bir yıl düzensizlik olabilir. Kanama şiddetli veya sık olmadıkça, gecikme veya az adet olmak önem taşımaz. Menopoza yakın yaşlar da böyledir.
Menopoza geçiş döneminde seyrek ve az adet, normal kabul edilir. Ancak bu dönemde de sık veya şiddetli adet kanaması bir sorun belirtisidir.
Adet düzensizliğinin nedenleri nelerdir?
Sık rastlanan düzensiz adet nedenleri şöyle sıralanabilir.
- Yumurtlama bozuklukları
- Endometrial hiperplazi
- Myomlar ve polipler
- Endometrium olarak da adlandırılan rahim iç tabakası ile ilgili sorunlar
- Kan pıhtılaşma bozuklukları
- Spiral (rahim içi araç – RİA), düzensiz kullanılan doğum kontrol hapları veya ertesi gün hapı gibi gebelikten korunma yöntemleri
- Düşük veya düşük riski yaşanan erken gebelikler
- Dış gebelik
- Rahim veya rahim ağzı kanseri gibi bazı genital kanser tipleri
Bu sorunlardan sizin yaşınızla en fazla ilgili olanlardan başlayıp daha nadir olanlara doğru araştırır, tanı koymaya çalışırız. Bunlardan bazıları çok ciddi değildir ve tedavisi kolaydır. Bazıları ise daha ciddi ve tedavisi zordur.
Adet düzensizliğinde tanı nasıl konur?
Öykü. Öncelikle adet düzensizliğinizin türü ve ne kadar sürdüğünü öğrenmemiz gerekir. Bunun için muayeneye gelmeden önce bir takvime her kanamalı gün işaretleyin ve bu takvim doktorunuza verin. Bunun için son zamanlarda yaygınlaşan cep telefonu uygulamalarını da kullanabilirsiniz.
Adet düzeninizi işaretlediğiniz bir takvimi muayeneye gelirken yanınızda getirmelisiniz
Muayene. Bilgilerin edinilmesinden sonra her zaman olduğu gibi muayene edilmeniz gerekir. Elbette muayene kadının durum ve şikayetlerine göre olacaktır. Örneğin bir bakirenin vajinal muayene olması gerekmez. Diğer yandan kanamalı olmanız vajinal muayene için engel değildir.
Ultrasonografi. Muayeneyi takiben muayene bulgularını destekleyici olarak ultrason muayenesi yapılır. Vajinal yoldan yapılan ultrasonografi, kanama nedenlerini saptamak için etkili bir yöntemdir. Bakire iseniz ultrason vajinal yoldan yapılamayacak, karından bakılacaktır. Vajinal ultrason için mesaneniz boş, karından ultrason (abdominal ultrason) için dolu olması gerekir.
Laboratuvar Testleri. Bunu takiben kanamanın ne kadar ciddi olduğunu saptamak için kan sayımı (hemogram), hormon düzeyleri, gebelik testi ve cinsel yolla bulaşan hastalık testleri gibi kan testleri uygulanır.
Adet düzensizliğinde tanı koydurucu testler nelerdir?
Yaşınız ve kanamanın özellikleri göz önünde bulundurularak bazı testler ile tanı kesinleştirilir.
Ultrason. Ses dalgalarının dokulardan yansıması prensibine göre organların ekranda canlı ve hareketli görüntülerinin oluşturulmasıdır.
Endometriyum Biyopsisi. Rahim iç tabakasından, mikroskopik inceleme için parça alınmasıdır. Probe küretaj adı da verilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT – CT). X ışınları kullanılarak dokular tarafından emilen ışın miktarına göre organların yatay kesitler halinde görüntülerinin oluşturulmasıdır.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI). Dokuya verilen radyo dalgalarının doku tarafından emilmesi ve geri verilen radyo dalgalarını kullanarak iç organların yatay, dikey veya çapraz kesitlerle görüntülerinin oluşturulması.
Histeroskopi. İnce, ışık yayan bir çubuğa yerleştirilmiş kameranın vajina ve rahim ağzı (serviks) geçilerek rahimin içine ilerletilmesi ile kanayan iç tabakanın doğrudan görülmesine dayalı bir yöntemdir.
Histerosalpingografi (HSG). Rahim içine röntgen ışınlarını geçirmeyen bir sıvı verilmesi ile çekilen grafilerde polip veya myom gibi rahim iç boşluğunda yer kaplayan oluşumlar görülebilir.
Adet düzensizliği tedavisinde kullanılan ilaçlar nelerdir?
Adet düzensizliklerinde, özellikle de şiddetli adet kanamalarında ilaç ile düzenleme denenebilir. Kullanılan ilaçlar şunlardır.
Doğum Kontrol Hapları. Doğum kontrol haplarında bulunan hormonlar adet kanamasının daha düzenli gelmesini sağlar. Aynı zamanda doğum kontrol hapları ile adet kanamasının miktarı da azalır.
Gonadotropin Salgılatıcı Hormon (GnRH) Agonistleri. Bu ilaçlar adet kanamalarını tamamen keser ve varsa myomların çapının küçülmesini sağlar.
Tranexamik asid. Şiddetli adet kanamasını azaltmak için kullanılan bir ilaçtır.
Nonsteroid antienflamatuar ilaçlar (NSAİİ). Sık kullandığınız ağrı kesiciler olarak bildiğiniz bu ilaçlar adet kanamasının azalması yanı sıra adet ağrılarını da azaltır.
Antibiyotikler. Enfeksiyon nedenli şiddetli kanamalarda uygulanan bir yöntemdir.
Pıhtılaşma Sağlayan İlaçlar. Pıhtılaşma sorunu yaşayanlarda kanın pıhtılaşmasını sağlayan ilaçlar kullanılır.
Adet düzensizliği tedavisi için uygulanan cerrahi işlemler nelerdir?
Şiddetli adet kanamasını azaltmada ilaçların işe yaramadığı durumlarda cerrahi tedaviler gerekli olabilir. Yaşa, doğurganlık durumu ve çocuk sahibi olma isteğine göre farklı cerrahi yöntemler tercih edilir.
Endometrial Ablazyon. Rahim iç tabakasının yakılarak tahrip edilmesidir. Adet kanamasını azaltır, hatta genellikle kesilmesini sağlar. Ablazyon sonrası gebelik olması beklenmez ve istenmez. Ancak nadiren ablazyon sonrası gebeliklere rastlanır. Ablazyon tedavisi sonrası gelişen gebeliklerde yaşamı tehlikeye sokan kanamalar da dahil, ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Endometrial ablazyon yapılmış ise menopoza girene kadar doğum kontrol hapı kullanmanız uygun olacaktır.
Uterin Arter Embolizasyonu. Myomların küçültülmesi için kullanılan bir yöntemdir. Rahime giden damarlar tıkanarak myomları büyüten kan dolaşımı kesilir.
Myomektomi. Myomdan kaynaklanan adet düzensizliklerinin tedavisinde myom çıkartılabilir.
Histerektomi. Diğer yöntemler ile tedavi edilemeyen kanama düzensizliklerinde rahimin çıkarılması işlemidir. Özellikle rahim kanseri gibi sorunlar olduğunda diğer tedavilerin hiç biri denenmeden rahim alınabilir. Rahimin alınmasından sonra adet kanamaları tamamen kesilir. Bir daha gebelik olamayacağını bilmelisiniz.
Op. Dr. Hakan KILAVUZ tarafından yazının hazırlanmasında 
internet sitesinden yararlanılmıştır.
