Küretaj olarak da söylenen D&C rahimin içinden parça alınmasıdır. Gebelik kürtajından rahim içinden tanı ve tedavi için parça alınmasına kadar bütün işlemlere küretaj denir.
D&C Nedir
Dilatasyon ve küretaj (D&C), rahim ağzı kanalının (serviks) genişletilmesi (dilatasyon) ve ince aletler ile rahim içinden parça alınması (küretaj) işlemidir.
D&C Ne İçin Yapılır
D&C, pek çok nedenle yapılabilir. Düzensiz kanamalarda alınan parçanın tetkiki ile kanama nedeni aydınlatılabilir, içeride kanama ile atılmayı bekleyen parçalar alındığından kanamanın durması sağlanabilir, istenmeyen bir gebelik alınabilir, düşük sonrası rahim içinde kalmış olan parçalar alınabilir, alınan parçaların tetkik edilmesi ile rahim kanseri tanısı konabilir.
Yapılma amacına göre işlem farklı adlar ile adlandırılabilir. Örneğin, kürtaj, aspirasyon kürtetaj, revizyon küretaj, rest küretaj, endometrial biyopsi, endometrial örnekleme, dilatasyon ve küretaj, probe küretaj, fraksiyone küretaj gibi.
D&C Nerede Yapılır
Küretaj, muayenehane koşullarında başarı ile gerçekleştirilir.
D&C Nasıl Yapılır
Endometrium ile ilgili hastalıkların tanısı için probe küretajın yapılışı
Küretaj işlemi için muayene masasına sırt üstü uzanıp bacaklarınızı yanlardaki yerlerine yerleştirmeniz gerekir. Siz uyuduktan sonra spekulum denilen muayene aleti vajina içine yerleştirilerek rahim ağzı görülür. Rahim ağzı, tenakulum denilen özel bir aletle tutulup bujilerle genişletilir (dilatasyon). Rahim içinde bulunan içerik küret denilen aletlerle alınır (küretaj). İşlem tanı amaçlı yapılmış ise alınan parçalar histopatolojik inceleme için küçük, içi formol ile dolu şişelere konur.
D&C İçin Anestezi Gerekli mi
İşlemin doğası gereği küçük bir rahatlatma için anestezi yapılması gereklidir. Anestezinin amacı yalnızca ağrıyı kesmek değil işlem sırasında gerginliği azaltmaktır. Bu nedenle intravenöz sedoanaljezi de denilen ve gece uykusunu taklit eden bir anestezi tercih edilir. İşlem sırasında ağrıya neden olan ve anesteziyi gerekli hale getiren en önemli aşama dilatasyondur. Dilatasyon, rahim içinden parça alınabilmesi için rahim ağzının genişletilmesi işlemidir. Rahim ağzının kolayca açılması için bazı ilaçlar uygulansa da bu aşama ağrılıdır. Bu nedenle küçük bir uyku en iyisidir.
Rahim Ağzı Kanalı Nasıl Genişletilir
Geçmişte, anestezinin etkin bir şekilde uygulanamadığı zamanlarda rahim ağzı kanalının (serviks) genişletilmesi (dilatason) için işlemden bir gece önce laminarya denilen bir araç kullanılırdı. Laminarya, bulunduğu ortamdan su çekerek şişen doğal veya sentetik, silindirik, kısa bir çubuktur. Rahim ağzı kanalı içine yerleştirilen çubuk su çekerek şişer ve çıkarılması ile geniş kalan kanaldan rahim içinde işlem yapılabilirdi.
Son yıllarda laminaryanın yerini prostaglandin analoğu ilaçlar almıştır. Bunlar kısa bir süre önce alındığında rahim ağzını yumuşatarak kolaylıkla genişletilebilmesini sağlar.
Anestezi altında, buji denilen araçlar ile rahim ağzı, rahim içinde işlem yapılabilecek kadar genişletilebilir. Her bir bujinin numarası vardır. Numara sırası ile genişleyen bujiler sıra ile rahim ağzı kanalından ilerletilir. Genellikle 5 mm genişlik yeterlidir.
Rahim İçinden Nasıl Parça Alınır
Rahim ağzı kanalı genişletildikten sonra rahimin içinden küret adı verilen kaşığa benzer bir alet ile parçalar toplanır. Yapılan kürtajın amacına göre bazen küret yerine vakum kanülü tercih edilebilir. Özellikle gebelik sonlandırma işlemlerinde plastik vakum kanülleri kullanılması standarttır. Bu nedenle gebelik kürtajına aspirasyon küretaj adı verilir.
Nadiren rahim içinden nerelerden parça alınması gerektiğini saptamak için histeroskopi denilen bir işlem yapılabilir. Histeroskopi, rahim içini görüntülemek için histeroskop denilen kameralı teleskopun rahim içine itilmesidir. Histeroskopi ile rahim içinin büyütülmüş görüntüsü alınabilir. Özellikle kanama düzensizliği tanısı için yapılan biyopsilerde histeroskopi yapılması yararlı olacaktır.
Kürtajın Riskleri
Genel olarak kürtaj emniyetli bir işlemdir. Nadiren kürtaj esnasında veya kısa süre sonra sorunlar kendini gösterebilir. Ancak bu komplikasyonlar zaman zaman geç farkedilebilir. Olası sorunlar şunlardır:
Rahim Delinmesi
Kürtaj için kullanılna aletlerin rahim duvarını delmesi olarak açıklanabilir. Bu komplikasyon nadiren ortaya çıkar. Genellikle doğum sonrası kanama olduğunda rahim içinde parça kalıp kalmadığının belirlenmesi ve kalmış ise boşaltılması için yapılan rest kürtajlarında ortaya çıkan bir sorundur. Rahim delindiğinde genellikle bunu fark ederiz. Rahimin delinip delinmediğinden emin olunamayan, delinme nedeniyle kanama ortaya çıkan veya diğer organlarda zedelenmeden şüphelenilen durumlarda kürtaj sonrasında bir karın ameliyatı yapılması gerekli olabilir.
Rahim delinmelerinde laparoskopi veya açık cerrahi yapılabilir. Rahimi yırtığı, yırtığın kanayıp kanamadığı ve çevre organların durumu kontrol edilir. Rahimin delinen yerinden kanama veya çevre organlarda zedelenme varsa onarım işlemi yapılır.
Rahimin delinen yerinde kanama yok ve çevre organlarda zedelenme yok ise rahim kendiliğinden iyileşir ve uzun dönemde bir soruna neden olmaz.
Enfeksiyon
Tüm cerrahi müdahaleler gibi kürtaj da enfeksiyon riski oluşturabilir. Kürtaj sonrasında enfeksiyona çok nadiren rastlanır. Enfeksiyonların çoğu gebelik kürtajı vakalarında görülecektir. Enfeksiyon, genellikle kürtajdan sonra ilk haftada belirtilerini gösterir. Enfeksiyonlar cinsel yolla bulaşan bakterilerle ortaya çıkabileceği gibi vajinada doğal olarak bulunan bakterilerin rahim içine süprülmesi ile de oluşabilir. Vajinadan kötü kokulu ve iltihaplı akıntı, karın alt kısmında ağrı ve ateş belirtileri görülür. Bu belirtiler varsa hemen doktorunuzla irtibata geçmelisiniz. Enfeksiyon düzgünce tedavi edilirse uzun dönemde sorunlara neden olmayacaktır. Düzgün tedavi edilmemiş enfeksiyonlardan sonra rahim, yumurtalık ve tüplerde oluşan hasarlar gebe kalmayı zorlaştırabilir.
Rahim İçi Yapışıklıklar
Kürtajın nadir görülen komplikasyonlarından biridir. Rahimin iç tabakasındaki yapışıklıklar Asherman sendromu olarak da bilinir. Rahim içi yapışıklıkların oluşma riski, özellikle gebelik ve düşük sonrası kürtajlarında daha fazladır. Vakum yerine rahim içinin keskin aletlerle kazınması riski daha fazla artırır. Adetlerin az olması veya olmaması şeklinde belirti verir.
Rahim içindeki yapışıklıklar gebe kalmayı engelleyebileceği gibi hafif yapışıklıklarda gebe kalındığı halde tekrarlayan düşüklere rastlanabilir. Yapışıklıkların açılması için histeroskopi yapılabilir.
Diğer Komplikasyonlar
Rahim ağzı yırtılması
Rahimden kanama
Anestezi reaksiyonları
Kürtaj Sonrası Neler Olmasını Beklemelisiniz
Küretajdan birkaç saat sonra evinize gidebilirsiniz. Ancak işlem sonrası araba kullanmanız veya tek başınıza tanımadığınız bir sürücünün arabasına binmeniz doğru olmaz. Bu nedenle yanınızda size destek olacak biri bulunmalıdır.
İşlem sonrası 6-7 saat evinizde dinlenmeli ve yalnız kalmamalısınız. Küretajın ertesi günü adet gibi hafif bir kanama ve adet ağrısına benzer bir ağrı ile işinizin başında olabilirsiniz. Kanama 20 gün süre ile olabilir, durup tekrar başlayabilir.
İşlem sonrası 20 gün süre ile rahim ağzı kanalı açık kalacaktır. Bu süreçte vajinadan rahim içine mikrop girmemelidir. Mikrop girişine izin vermemek için 20 gün süre ile denize, havuza, dolu küvete girmemeli, vajina içine su girmesine izin vermemeli, tampon kullanmamalı ve cinsel ilişkide bulunmamalısınız.
Yeni adet kanaması genellikle işlemden 45-50 gün sonra gerçekleşir.
Kürtaj Sonrası Hangi Durumlarda Doktorunuzu Görmelisiniz
- Adet kanamasından daha fazla kanama olması.
- Ateşinizin yükselmesi
- Karın ağrısının saatler içinde azalmayıp artması
- Vajinal kanama veya akıntının kötü kokulu olması
Op. Dr Hakan KILAVUZ tarafından yazının hazırlanmasında 
internet sitesinden yararlanılmıştır.
