Yumurta Sayısı
Yumurtalıklardaki yumurta sayısına yumurta rezervi denir. Bir kız çocuğunda yumurta sayısı azalması, doğmadan 2 ay önce başlar. Çocukluk, ergenlik boyunca devam eder. 30’lu yaşların ortalarından itibaren yumurta sayısındaki azalma hızlanır. Bu yaşlarda adet döngüsünün düzeni de bozulmaya başlar.
Kız çocuk, ömür boyunca ona yetecek kadar yumurta ile doğar ve bu yumurtalar çoğalmaz. Gün geçtikçe azalır. Yumurta rezervi azaldıkça yumurtaların FSH hormonuna yanıt verme şansı azalır. Bu da yumurtanın büyümesi için daha fazla FSH gerekliliği ortaya çıkarır. Yükselen FSH etkisiyle adet döngüsü 28 yerine 21-25 gün gibi daha sık aralıklarla olmaya başlar. Bir süre geçince adet döngüleri yumurtlamasız olmaya başlar. Bu da 30-35 gün gibi daha seyrek adet döngülerine neden olur.
Düşük over rezervi hemen hemen her zaman yaş ile ilgilidir. Sayıları azalırken kalan yumurtaların kalitesi de düşecektir. Daha genç kadınlarda yumurtalık rezervi düşmesi, sigara içimi, ailede erken menopoz bulunması ile genetik geçiş ve cerrahi olarak yumurtalığın bir kısmının çıkarılmış olmasına bağlı olabilir. Bazen bilinen hiç bir risk faktörü olmadan da yumurta rezervi erken yaşlarda düşebilir.
Yumurta Kalitesi
Yaşlandıkça yumurta sayısı azalırken yumurta kalitesi de azalır. Bu nedenle gebe kalmak zorlaştığı gibi düşük olasılığı da artar. Yumurta kalitesinde azalma, 30’lu yaşların ortalarından itibaren belirgin hale gelir. Bu nedenle yumurta kalitesinin en iyi göstergesi anne adayının yaşıdır.
Yumurta kalitesinde azalmanın en önemli sonucu kromozom sayısı bozukluklarıdır. Kromozom sayısı bozuklukları bebekte anöploidi de denilen bozukluklara neden olur. Normal bir yumurtada 23 kromozom bulunmalıdır. Bu yumurta normal olarak 23 kromozomu bulunan bir sperm ile döllenince 46 kromozomlu bir embriyo oluşur. Kadında yaş ilerledikçe kromozom sayısı düşük veya yüksek olan yumurtalar ortaya çıkmaya başlayacaktır. Herkesin bildiği Down Sendromu’nda normalde 2 tane olması gereken 21 numaralı kromozom 3 tanedir. Kromozom sayısı bozukluğu olan yumurtaların çoğu döllenemez, hatta döllense bile erken dönemde düşükler ile souçlanır.
Yumurta kalitesi bozulduğundan ileri yaş kadınlarda gebe kalma şansı azalırken, düşük yapma, kromozom bozukluğu olan çocuk doğurma olasılıkları artar.
Diğer Nedenler
Yaşın ilerlemesi ile rahimde myom, tüplerde tıkanlıklıklara neden olan enfeksiyonları geçirme ve endometrioz riskinde artma olacaktır.
İleri yaş gebeliklerinde gebelik şekeri (gestasyonel diyabet) ve gebelik zehirlenmesi (preeklampsi) gibi hastalıkların riski de artar.
