Öncelikle başlığı açıklamak lazım. Adneks dendiğinde yumurtalık, yumurtalık kanalı ve civardaki organlar anlaşılır. Çünkü, muayene ve ultrason sırasında görülen bir kitlenin yumurtalık veya çevrede başka bir organdan kaynaklandığını ayırt etmek olanaksızdır. Kitle dendiğinde akla iki olasılık gelir. Kistik kitle, içi su ile dolu bir oluşumdur. Solid kitlenin ise içi katı yani etli dokudur.
Adneksial kitle saptanan bir olguda pek çok olasılık vardır. Bunlar arasında, yumurtalık (over) kanseri, iyi huylu yumurtalık (basit over-yumurta, sarı cisimcik) kisti, yumurtalık kanalı ve yumurtalık absesi, hidrosalpinks, dış gebelik, yumurtalık dışı kistler, apandisit, divertikülit, idrar yolu anormallikleri, krukenberg tümörü, lenfoma, endometriozis, kist hidatik, müllerian anormallikler, saplı myom, genital verem (tüberküloz), sindirim sistemi kanserleri bulunur.
Erken yaşlarda (çocukluk çağı) görülen adneksial kitlelerde kanser riski daha fazladır. 9 yaş altında adneksial kitlelerin %80, erkenlik öncesi dönemdekilerin %35’i kötü huyludur.
Ergenlik öncesi dönemde yumurtalık kitlelerinde tümör belirteci olarak beta hCG, AFP ve LDH bakılır. Kitlede solid yapı varsa operasyon yapılması uygun olur.
Sarı cisim kistleri, solid komponentleri olan kitlelerle karışabilir. Bu nedenle gereksiz operasyonlara neden olabilir. Adet düzensizliği ile birlikte olan adneksial kitlelerde sarı cisim kisti akla gelmelidir. Sarı cisim kitleleri hiç bir zaman 8 cm veya üzerinde olmaz. Sarı cisim kistlerinden şüphelenildiğinde doğum kontrol hapı kullanılarak 3 ay beklenebilir. Bu süre içinde sarı cisim kistleri küçülür veya geçer. Tek tehlike, epitelial bir kanserin bu sürede gecikmesidir. 3 aylık gecikme evre I epitelial kanserde ciddi bir soruna neden olmaz.
Adneksial Kitlede Ultrason
Adneksial kitlelerin tanısında en büyük yardımcı ultrasondur. Mümkünse transvajinal ultrason yapılmalıdır. Ultrasonda karın boşluğunda sıvı olup olmaması, kitlenin büyüklüğü, iki taraflı olup olmaması, kistik veya solid olduğu; kistik ise duvar kalınlığı; birden fazla kist varsa kistler arasındaki duvarın kalınlığı, kist içine doğru büyüyen solid adacık, kist içeriğinin kıvamı dikkate alınır.
Doppler ultrason, adet görenlerde adetin 4-8. günleri arasında bakılır. Pulsatilite indeksi 1, rezistans indeksi 0,46 altında ise yüksek riskli kabul edilir.
CA125
35 ü/ml üzerinde
- Sağlıklı yetişkinlerin %1’inde
- Endometriozis vakalarının %54’ünde
- Gebeliklerin %16’sında
- PID lerin %10’unda
- Myomların %4’ünde
- Siroz olgularının %70’inde
- Perikardit olgularının %70’inde
- Kanser:
- Yumurtalık kanserlerinin %83’ünde
- Epiteliyal over kanserleri
- Seröz over tümörlerinin %80’inde
- Müsinöz over tümörlerinin %10’undan azında
- Epiteliyal over kanserleri
- Pankreas kanserlerinin %59’unda
- Akciğer kanserlerinin %32’sinde
- Meme kanserlerinin %12’sinde
- Kalın barsak kanserlerinin %25’inde
- Yumurtalık kanserlerinin %83’ünde
Malignite Risk İndeksi
Ultrason skoru: Aşağıda sayılan kriterlerden 1 tanesi varsa 1 puan, 2 veya daha çoğu varsa 3 puan.
Ultrasonda kötü huylu olduğunu düşündüren belirtiler: Kist duvarlarının kalın olması, kist içine uzanan solid alan veya adacıkların olması, kistin çok odalı olması, birden fazla odalı ise odalar arasındaki duvarın kalın olması, kist içeriğinin koyu kıvamlı olması, her iki yumurtalıkta da bulunması, karın boşluğunda sıvı olması.
Menopoz skoru: Hasta henüz menopoza girmemiş ise 1 puan, menopozda ise 3 puan.
MRİ=(CA125)x(US)x(MS)
MRİ için sınır değer 200’dür. Üzerinde ise kötü huylu olma olasılığı yüksektir.
