Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID), fallop tüpleri ve yumurtalıklar (overler) gibi üst üreme organlarının enfeksiyonları için kullanılan geniş bir tanımlamadır. PID, ciddi ve yaygın bir hastalıktır. Her yıl bir milyondan fazla kadında saptanır ve bunların çoğunluğunu da gençler oluşturur.
Pelvik enfeksiyon sonrası iç organlar arasında oluşan yapışıklıklar
PID, başarılı bir şekilde tedavi edilmekle beraber kalıcı ve uzun dönem sorunlara da neden olabilir. Kendilerini bu enfeksiyondan korumayı bilen kadınlar hastalanma olasılıklarını azaltabilir. Bu bölümde; PID nedenleri, tanı ve tedavisi ve önlemlerine yer verilmektedir.
Pelvik inflamatuar hastalık nedir?
PID olarak kısaltılan pelvik inflamatuar hastalık, üreme sistemini etkileyen bir enfeksiyondur. PID’den etkilenen üreme organları şunlardır:
Vajina ve daha derindeki organlar, kadın iç genital organları olarak adlandırılır.
- Gebelik sırasında bebeği tutan organ olan rahim
- Yumurtalıklar, yumurtanın içinde büyüdüğü organlar
- Yumurtalıkları rahime bağlayan fallop tüpleri
PID Nedenleri
PID, çeşitli mikroorganizmalar tarafından oluşturulabilir. En çok cinsel geçişli hastalıklardan kaynaklanır. Klamidya ve gonore, PID’ye yol açan en yaygın enfeksiyonlardan ikisidir. Tedavi edilmediği zaman bu bakteriler cinsel geçişli hastalığa (CYH) ve dolayısı ile PID’e neden olurlar.
PID, bakteriler vagina ve serviksten yukarı ilerlediğinde görülür. Daha sonrasında bu bakteriler uterus, fallop tüpleri ve overlere doğru yol alır. Hastalık günler ya da haftalar içinde ilerler.
Tehlikeler
PID gelişen kadınların dörtte biri hastaneye yatırılır. Bunlardan bazılarında ameliyat gerekir.
PID, uzun dönemde ciddi sorunlara neden olabilir. Örneğin infertilite (istendiği halde çocuk sahibi olamama), dış gebelik ve uzun süreli pelvik ağrı.
PID, kadınların beşte birinde infertiliteye neden olur. Bir kadın ne kadar sıklıkta ve şiddette PID geçirirse infertilite riski o kadar artar. PID, fallop tüplerinin iç dokusunda hasar oluşturur ve bu hasar da tüpleri bloke ederek infertiliteye sebep olur.
Hasarlı tüp yumurtanın rahim (uterus) içine ulaşmasını engelleyerek dış gebeliğe neden olabilir. Her yıl PID ile ilişkili olarak çok sayıda dış gebelik olgusu görülmektedir. Dış gebelik sıklıkla hasarlı tübün olduğu tarafta ortaya çıkar. Döllenmiş yumurta tüp içinde büyümeye devam ederek tübün yırtılmasına ve karın içine kanamasına neden olabilir. Bu ciddi tablo için cerrahi müdahale gerekebilir.
Kimler Risk Altında
PID, en sık genç kadınlarda görülür ama yine de cinsel olarak aktif olunan herhangi bir yaşta görülebilir. PID risk faktörleri şunlardır:
- Gonore (bel soğukluğu) ve klamidya ile oluşmuş cinsel geçişli hastalığı olan kadınlar
- Birden fazla partneri olan kadınlar (Partner ne kadar fazla ise risk o kadar artar)
- Partnerlerinin de başka partneri olan kadınlar
- Geçmişte PID geçirmiş olan kadınlar
- Sıkça vajinal yıkama yapan cinsel aktif kadınlar.
PID’nin belirtileri nelerdir?
PID, şiddetli veya hafif belirtiler oluşturabilir. Bazen de hiç belirti vermeyebilir. Fakat PID her şekilde kadın üreme organlarında ciddi hasarlar oluşturur.
PID’nin temel belirtisi alt karında ağrıdır. Ağrı hafif veya daha şiddetli olabilir. Ağrı cinsel temas sırasında daha da kötüleşir.
Eğer şu belirtilerden herhangi biri varsa doktorunuzu mutlaka görün:
- Anormal vajinal akıntı
- Karnın alt kısımlarında ağrı
- Karnın sağ üst kısmında ağrı
- Anormal adet kanaması, lekelenme
- Ateş ve halsizlik
- Ağrılı idrar yapma
- Bulantı ve kusma
- Ağrılı cinsel ilişki
- Muayene sırasında ağrı
Her şeye rağmen bu belirtilerden birinin olması PID olduğunuz anlamına gelmez. Başka bir hastalığın belirtisi de olabilir.
PID tanısı nasıl konur?
Doktorunuz cinsel alışkanlıklarınızı, doğum kontrol yönteminizi ve belirtilerinizi de içerecek şekilde öykünüzü alacaktır.
Enfeksiyon belirtilerini kontrol etmek için bir pelvik muayene olacaksınız. Pelvik muayenede üreme organlarınızda duyarlılık olup olmadığına bakılır. PID tanısı koymak kolay değildir. Bunun nedenlerinden biri etkilenen organların zor muayene edilmesi, diğeri ise belirtilerin diğer bir çok hastalıkla (apendisit veya dış gebelik gibi) benzerlik göstermesidir.
PID olup olmadığınızı gösterecek basit bir test yok. Ancak probleminizin olası nedenini bulmaya yardımcı olabilecek birkaç test vardır.
Enfeksiyon belirtileri veya diğer problemler için idrar, kan veya vajinal akıntı test edilir. Rahim ağzından örnek alarak gonore ve klamidya enfeksiyonu araştırılabilir.
Eğer daha fazla bilgi gerekirse daha başka testler de yapılabilir. Örneğin:
- Ultrasonografi. Bu araçla karın üzerinden yada vajinal yoldan ses dalgaları kullanılarak TV ekranından izleniyor gibi resimler oluşturulabilir. Tüplerde sıvı yada apse olup olmadığına bakılabilir.
- Rahim içi örnekleme. Rahim içinden küçük bir parça alınıp, mikroskop altında incelenebilir.
- Laparoskopi. Ucunda ışık bulunan ince bir tüple göbekten veya hemen altından küçük bir kesi yapılarak girilerek, pelvik organlar görülebilir ve gerekirse örnek alınabilir.
Hemen muayene olmalı mıyım?
PID’niz olduğunu düşünüyorsanız hemen muayene olmalısınız. En kısa zamanda öğrenmek ve tedaviye başlamak çok önemlidir. Tedavi olmak için ne kadar uzun süre beklerseniz, uzun vadeli problemler geliştirme olasılığınız o kadar artar.
PID önlenebilir mi?
PID genellikle cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan kaynaklandığı için, PID riskinizi şu şekilde azaltabilirsiniz:
- Sadece sizinle ilişkisi olan ve CYH’si olmayan tek bir partneriniz olsun.
- Cinsel partner sayınızı sınırlayın ve CYH riski artmış olan partnerlerden sakının. Bunlar;
- Birden fazla cinsel partneri olmuş yada olan insanlar
- CYH’si veya belirtileri olan biriyle cinsel ilişki
- CYH öyküsü
- Her cinsel ilişkide kondom kullanın. Doğru kullanıldığı zaman kondom cinsel yolla geçen hastalıklardan koruyucu olacaktır. Eğer başka doğum kontrol yöntemleri kullanıyorsanız, bu hastalıklardan korunmak için ayrıca kondom da kullanın.
- Eğer CYH’niz veya PID’niz olduğunu düşünüyorsanız hemen doktorunuza başvurun.
PID nasıl tedavi edilir?
PID antibiyotiklerle tedavi edilir. Antibiyotikler evde ağızdan alınabileceği gibi hastanede damardan uygulanması da gerekebilir.
Antibiyotik tedavisinde kendinizi daha iyi hissetseniz bile, reçetenizdeki tüm ilaçları almanız çok önemlidir. Tedaviyi tam uygulamazsanız, enfeksiyon tekrar edebilir.
PID’niz varsa, cinsel partnerinizin de muayene olmalı ve gerekli ise tedavi görmelidir. Buna semptomlarınız başlamadan önceki 2 ay içindeki tüm cinsel partnerleriniz dahildir. Partneriniz tedavi edilmezse size tekrar bulaştırabilir.
Hamile kalmak istersem?
PID geçirdiyseniz, hamile kalmakta zorlanabilirsiniz. Bunun nedeni, PID’nin fallop tüplerinde zedelenmeye neden olabilmesidir. Hamile kalırsanız, tehlikeli olabilecek dış gebelik riskiniz ortalamanın üzerinde olacaktır. Dış gebelik, embriyonun rahim yerine fallop tüpünde büyümesidir. Bu, fallop tüpünün yırtılmasına neden olabilir.
Sonuç Olarak
PID, sağlığınızı tehdit edebilir ve infertiliteye neden olabilir. Bununla birlikte, korunulabilir ve tedavi edilebilir. Eğer PID belirtileriniz varsa, hemen doktorunuza başvurun. Tedavi görüyorsanız, doktorunuzun tavsiyelerine muhakkak uyun. Tedaviyi tam olarak bitirin ve kontrol için tekrar doktorunuzu görün. Ayrıca, tekrar enfeksiyondan korunmak için, tedavi edilmemiş cinsel yolla geçen hastalığı olan partnerle ilişkide bulunmayın.
