Vulva kanseri, kadın üreme sisteminin dış kısmından (klitoris, vajinal dudaklar ve vajina girişi) köken alan nadir bir kanserdir. Serviks kanseri (rahim ağzı kanseri) riskini de artıran insan siğil virüsü (HPV) maalesef vulva kanser riskini de artırmaktadır.
Risk faktörlerini ve bulguları da içeren genel bilgileri öğrenin ve eğer doktorunuz sizde ya da sevdiklerinizde vulva kanseri tanısı koyduğunda ne yapacağınızı bilin.
Vulva Kanseri Nedir?
Vulva kanseri, klitoris ve labia’yı da içeren vajen girişini çevreleyen derinin kanseridir. Vulva kanseri yaygın değildir. Serviks kanseri (rahim ağzı kanseri) riskini de artıran insan siğil virüsü (HPV) maalesef vulva kanser riskini de artırmaktadır. Vulva kanseri tedavi edilebilir ancak diğer bütün kanserlerde olduğu gibi en etkin tedavi kanser yayılmadan erkenden tesbit edilip başlanırsa elde edilir.
Vulva kanseri ilk oluştuğunda birkaç sene boyunca çok yavaş gelişir. Aslında vulva kanser gelişimi kanser öncesi lezyonun oluşması ile başlar. Kanser öncüsü hücreler anormal hücrelerdir ancak çevre dokuya saldırmamış haldedirler. Kanser öncüsü olanlara vulva intraepitelyal (epitel içi) neoplazi (VIN) veya displazi denir. Her ne kadar kanser öncüsü hücreler kadın sağlığını olumsuz etkilemeseler de daha sonra oluşabilecek kanserlerin önlenmesi için bu kanser öncesi lezyonların tedavisi önemlidir.
Kanser hücreleri oluştuktan sonra, doktorlar kanserin nerede oluştuğunu ve ne kadar uzağa yayıldığını tesbit etmeye koyulurlar. Kanser hücreleri, yerel olarak yakın dokulara saldırabilirler. Kanser hücreleri ayrıca, bazı durumlarda lenf sistemleri veya kan aracılığı ile uzak organlara ulaşabilirler. Bu sürece metastaz ya da yayılım denir. Eğer bu gerçekleşir ise kanser diğer organlarda da gelişir. Kanser ne kadar erken tanı konur ve tedavi edilirse, diğer doku ve organlara da yayılımı da o kadar oranla engellenmiş olur.
En Sık Vulva Kanser Tipleri
- Vulva yassı hücreli karsinomu: Vulva yüzeyini örten hücrelerden başlayan kanser tipidir. Vulva kanserlerinin yaklaşık % 90’ı bu gruptatır.
- Vulvar melanom: Deriye rengini veren hücrelerden başlayan kanser tipidir. Vulva kanserlerinin yaklaşık %5’i bu gruptadır. Melanomlar, diğer vücut bölgelerinde gelişen melanomlar gibi bazen hızlı ve saldırgan birşekilde gelişebilir ve diğer organlara yüksek oranda yayılma riskine sahiptir. Diğer vulva kanserlerinden farklı olarak bu kanserler daha çok genç kadınları etkilemektedir.
- Vulvar adenokarsinom; bezlerden gelişen kanser tipi
- Vulvar sarkom; bağ dokudan gelişen kanser tipi
- Verrüköz karsinom; siğil gibi gözüken ancak yassı hücreli kanserin bir alttipi olan kanser.
- Paget Hastalığı
Risk Faktörleri
Vulva kanserine neyin neden olduğunu bilinmemektedir. Fakat kabul edilen bazı risk faktörleri şunlardır:
- İnsan siğil virüslü (HPV) kadınlara cinsel yolla bulaşarak serviks (rahim ağzı) kanseri riskini de artırabilen virüstür. Kadınların çoğunda HPV enfeksiyonu kendiliğinden kaybolur. Ancak bazılarında uzun zaman zarfı sonucunda kansere ilerleyen kanser öncüsü lezyonlara neden olabilir.
- Otoimmün hastalığı olan, HIV enfeksiyonu olan ya da bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olan durumlara sahip kadınlar. Bağışıklık sistemi zayıflamış kadınlarda, HPV enfeksiyon gelişme riskini artırarak vulva kanser riskini artırır.
- Öncesinde vulva kanser öncüsü lezyonları olan kadınlar. Vulva kanseri öncü hücreleri olan kadınların çoğunluğunda kanser gelişmez ancak bir kısmında gelişebilir.
- Vulva derisinin kaşınmasına ve incelmesine neden olabilen liken skleroz gibi vulva deri lezyonlarına sahip kadınlar.
- Servikal kanser öncü lezyonu veya servikal kanseri olan kadınlar.
- Sigara içen kadınlar.
- Yaşlı kadınlar. Ortalama vulva kanser görülme yaşı 65’dir. Ancak, vulva kanseri her yaşta kadını etkileyebilmektedir.
- Kronik vulvar kaşıntısı ve/veya yanma hikayesi olan kadınlar.
Belirtiler
Vulva kanseri bir dizi bulgulara neden olabilir. Ancak, bu bulguların bir kısmı diğer hastalıklar tarafından da oluşturulabilir. Erken evrelerde, ilk birkaç yılda, vulva kanseri belirgin bulgu vermeyebilir. Kadının kendi vücuduna dikkat etmesi önemlidir, hangi durumun normal, hangisinin normal olmadığını bilmeli ve sıradışı bir belirti ile karşılaştığında doktora başvurmalıdır.
- Özellikle düzelmeyen ve belirli bir süre devam eden vulvadaki kaşıntı veya yanma.
- Adet kanaması ile ilişkisiz kanama.
- Labia derisinin normalden daha soluk ve kırmızı olmasına neden olan renk değişikliği.
- Döküntü, siğil veya deride kalınlaşmaya neden olabilen labia derisindeki yüzeyel değişikler.
- Vulva üzerinde hassasiyet veya şişlik.
- İşeme sırasında ya da cinsel ilişki sırasındaki kasık ağrısı.
Doktorunuzla görüşmenize size psikolojik olarak destek olabilecek, sorularınızı hatırlamanızı sağlayacak ve notlar alabilecek bir yakınınızı veya arkadaşınızı getirebilirsiniz.
Ayrıca:
- Hastalığınız ile ilgili yapılmış tahlillerin fotokopilerini
- Yeni yapılmış biopsiler, Pap smear test sonuçları
- Ultrason raporları, BT veya MR sonuçlarınızı içeren radyoloji sonuçları
- Daha önceden sizi değerlendirmiş doktor veya sağlık çalışanlarının notları ve bilgiler
- Aldığınız tüm ilaç ve diğer ek tedavilerin listesi
- Tıbbı özgeçmişiniz, geçirmiş olduğunuz ameliyatlar
- Kanserli yakınlarınızı da içeren aile sağlık hikayeniz
- Halen takibinizi yapan diğer doktorların listesi
- Sağlık sigorta verileriniz
- Sormak istediğiniz soruların listesi
Tedavi Kararını Vermede Doktorunuz Hangi Testleri Yapabilir?
Doktorunuz tıbbi özgeçmişinizi gözden geçirecek, pelvik muayanenezi de içeren fizik muayenenizi yapacak, vulva biopsinizi gerçekleştirecektir. Bu muayenehane şartlarında biopsi alınacak bölgenin uyuşturulması ile yapılabilir. Tedavi öncesi, kanser yayılımını belirlemede BT, MRI veya PET gibi tetkikler istenebilir. Bu testler hastaneye yatmadan ayaktan gerçekleştirilir ve test sırasında damar yolu açılmasını gerektirir. Nadiren, muayenehane ortamında rahat olamamışsanız veya yeterli biospi alınamamış ise doktorunuz hastane ortamında anestezi altında muayene seçeneğini sunabilir. Sistoskopi (idrar kesesine bakılması), proktoskopi (kalın bağırsağa makaddan bakılması) aynı anda gerçekleştirilebilir. Karaciğer, böbrek fonksiyonlarınızın belirlenmesi, kan sayımının ve bağışıklık sisteminzin belirlenmesi için HIV testi amaçlı kan tahlilleri yapılır.
Vulva Kanseri Evreleri
Prognozu ve tedaviyi belirlemek için kanserleri sınıflandırmak amaçlı evreleme yapılır. Test sonuçlarınız kanserin evrelendirilmesinde kullanılır. Bazen kanser evrelemesi kesin cerrahi tedaviden sonra gerçekleştirilir:
Evre I: Kanser oluşmuştur ancak, vulva veya perine (rektum ile vajen arasındaki bölge) ötesine geçmemiştir.
Evre Ia: Kanser 2 cm veya daha küçük ve vulva dokusuna 1 mm’den fazla yayılmamıştır. Kanser lenf nodlarına yayılmamıştır.
Evre Ib: Kanser 2 cm’den büyük veya vulva dokusuna 1 mm’den fazla yayılmıştır. Kanser lenf nodlarına yayılmamıştır.
Evre II: Kanser, üretranın alt ksımına, vajen alt kısmına veya anüse ulaşmıştır. Kanser lenf nodlarına yayılmamıştır.
Evre III: Kanser, üretranın alt kısmına, vajen alt kısmına veya anüse ulaşmıştır. Kanser en az bir adet lenf nodunu tutmuştur.
Evre IIIa: Kanser bir ya da iki lenf nodunu tutmuştur ve bulunan kanser 5 mm den küçüktür ya da 5 mm’den büyük ancak tek bir lenf nodunu tutar.
Evre IIIb: Kanser 2 veya daha fazla lenf noduna yayılmıştır ve 5 mm veya daha büyüktür ya da 3 veya daha fazla lenf nodu tutulumu mevcuttur ancak 5 mm’den küçüktür.
Evre IV: Kanser üretranın üst kısmına, vajen üst kısmına veya herhangi bir organa yayılmıştır.
Evre IVa: üst üretranın, üst vajenin, mesanenin, rektumun epitelinde ya da kemik pelviste yerleşmiş, ya da kanser komşu lenf nodlarına ulaşmış ve lenf nodlarını hareketsiz veya ülsere hale getirmiştir.
Evre IVb: Kanser pelvis lenf nodlarına veya diğer organlara yayılmıştır.
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Kanser evresine bağlı olarak, vulvar kanser cerrahi, radyoterapi, kemoterapi ya da bunların kombinasyonları ile tedavi edilir. Çoğunlukla, doktorunuz, tanı konduktan sonraki haftalar içinde tedavi şeklinizi tavsiye edecektir. Eğer, yalnızca cerrahi tedavi gerekli ise tedavi ve iyileşme altı-sekiz hafta içerisinde gerçekleşecektir. Eğer, radyasyon veya kemoterapi gerekli ise, bu süreç daha uzun sürebilir. Doktorunuz size bireysel tedaviniz ve iyileşmenizin ne kadar zaman alacağı konusunda ayrıntılı bilgi sunacaktır.
Cerrahi
Vulva ötesine yayılmayan kanserler için doktorunuz yalnızca cerrahi tedaviyi önerebilir. Kanserinizin boyutuna ve yerleşimine bağlı olarak cerrahi işlem basit ya da radikal vulvar eksizyon terimi olarak adlandırılabilir. Sıklıkla kasık bölgenizdeki lenf nod örneklemesi de yapılır. Eğer yalnızca basit eksizyon yapılacaksa işlem ofis şartlarında ayaktan gerçekleştirilebilir. Radikal eksizyon veya lenf nod çıkartılması gerekli ise birkaç gün hastanede yatmanız gerekebilir. Eğer lenf nodları çıkartılmış ise, drenaj ile taburcu edilebilirsiniz ve sizde birkaç hafta kalabilir. Size bunun bakımı öğretilebilir ya da evde bakım için sağlık personeli ayarlanabilir. Çok nadir olarak, cerrahınız, çok geniş alan çıkartılacak ise plastik cerrahiden konsültasyon isteyebilir.
Radyoterapi
Radyoterapi sıklıkla kanserin kasık lenf nodlarına ya da pelvis içine yayılı kaldığı durumlarda kullanılır. Sıklıkla cerrahi sonrası uygulansa da bazen üretra ve anüs gibi organ yayılımın olduğu kanserlerde de tek başına tedavi modalitesi olarak ta kullanılabilir. Radyoterapi ağrılı bir işlem değildir ve röntgen cihazı gibi bir makine ile gerçekleştirilir. Tedavi süresi beş ile altı hafta kadar sürebilir. Hastaneye yatış yapılmadan ayaktan uygulanır. Nadiren, radyoterapi vulvar bölgeye doğrudan verilebilir ki bu deride rahatsızlığa neden olabilir. Eğer bu gerçekleşecek olursa doktorunuz size bu rahatsızlık hissinin azaltılması için tavsiyelerde bulunacaktır. Kanserin geniş olduğu durumlarda cerrahi alanı küçültülmek amaçlı radyoterapi cerrahi öncesinde kemoterapi ile birlikte verilebilir.
Kemoterapi
Kemoterapi, sıklıkla cerrahi veya radyoterapi ile yalnız başına tedavi edilemeyecek alanlara yayılımın gerçekleştiği kanserlerde kullanılır. Bu alanlar, lenf nodları, kemikler, akciğer ve karaciğerdir. Ayrıca radyoterapi ile birlikte düşük doz da verilebilir. Vulva kanseri için kemoterapi hastaneye yatış gerekmeden damar içine verilerek uygulanır.
Tekrarlayan Hastalığın Tedavisi
Tekrar eden vulva kanseri sıkıntılı bir durumdur ve her hastanın en iyi tedaviyi almasının belirlenmesinde değişik etkenler rol oynar. Bu etkenler şunlardır:
- Tekrarlayan tümörlerin sayı ve yerleşimi
- Bir önceki kanser tedavisinden sonra geçen süre
- Önceden uygulanan tedavi modalite çeşitleri(yalnız cerrahi, radyoterapi, kemoterapi ya da her ikisi)
- Tekrarlayan hastalık sırasındaki iyilik hali
Tedavi Sonrasında Ne Olur?
Tedavinizi tamamladığınzda ve geride kanser kalmadığında, kanserin tekrarlamayacağından emin olmak için doktorunuz ile olan kontrollerinize devam etmelisiniz. Kontrollerinize ne kadar süre devam edeceğiniz kanserin evresine ve uygulanan tedaviye bağlıdır.
