Hiç doğum kontrol haplarınızı unuttuğunuz oldu mu? Ya erkek arkadaşınızın kondom kullanmak istemediği olmadı mı hiç? Uzun etkili, geri dönüşümlü doğum kontrol yöntemlerine mutlaka göz atın. Rahime, cilt altına yerleştirilen veya kas içine enjekte edilen bu yöntemler uzun süre korunma sağlar. Bu yöntemler nelerdir, ne gibi avantajları vardır? Her şeyden önce, haplar gibi her gün veya kondom gibi her cinsel ilişkide aklınıza gelmesi gerekmez. Diğer yandan tüp bağlama gibi kalıcı bir yöntem olmadığından ileride çocuk istiyorsanız bu yöntemleri kullanabilirsiniz.
Uzun etkili doğum kontrol yöntemleri nelerdir?
Uzun etkili doğum kontrol yöntemleri, gebeliği aylar veya yıllar boyunca önleyen araç veya ilaçlardır. Bu yöntemler, gençler de dahil olmak üzere doğum kontrolü isteyen birçok kişi için iyi seçimlerdir. Çünkü hamileliği önlemede oldukça etkilidir. Bu yöntemleri kullanırken her gün ilaç almanız veya yanınızda kondom taşımanız gerekmez.
Uzun etkili doğum kontrol yöntemlerinin türleri nelerdir?
- Rahim içi araç (RİA). Spiral, esnek plastikten yapılmış, T şeklinde küçük bir araçtır. Doktorunuz spirali vajina ve rahim ağzını geçerek rahminize yerleştirecektir. 2 tip spiral vardır:
- Bakırlı spiral. Bakırlı spiral sizi 5 yıl süre ile gebelikten koruyacaktır.
- Hormonlu spiral. (Mirena®). Progestin adı verilen bir hormon türü olan levonorgestrel salgılar. Hormonlu spiral sizi 5 yıl süre ile gebelikten koruyacaktır.
- İmplant. 4 cm uzunluğunda (kibrit boyutunda) esnek bir plastik çubuktur. Doktorunuz implantı üst kolunuzun iç kısmındaki derinin altına yerleştirir. Bir progestin olan etonogestrel hormonunu içerir. İmplant (Nexplanon®) 5 yıla kadar kalabilir.
- Doğum kontrol iğneleri. Aylık ya da üç aylık iğnelerdir.
Uygulanmaları kolaydır ve uzun süre taşınabilir. Geri dönüşümlü yöntemlerdir. Gebe kalmak istediğinizde çıkarılır ve doğurganlığınız normale döner.
Uzun etkili doğum kontrol yöntemleri ne kadar güvenilirdir?
Tüm doğum kontrol yöntemleri arasında hamileliği önlemede en etkili olan, uzun etkili yöntemlerdir. Yüz kadına bu yöntemlerden biri uygulansa 1 yıl içinde bunlardan 1 tanesinde gebelik görülür. Doğum kontrol haplarına göre 20 kat daha etkilidirler.
Uzun etkili doğum kontrol yöntemlerinin faydaları ve dezavantajları nelerdir?
Uzun etkili doğum kontrol yöntemlerinin ana faydası, düzenli olarak ilaç almayı veya hatırlamak zorunda kalmamanızdır.
Bu yöntemlerin ana dezavantajı, prezervatiflerden farklı olarak, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruma sağlamamasıdır. Eğer cinsel yolla bulaşan hastalıklardan da korunmanız gerekiyorsa kondom kullanmayı tercih etmelisiniz. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar sizin için ne kadar ciddi bir risk yaratıyor, buna bakalım.
- Birden fazla cinsel partneriniz varsa
- Partnerinizin şimdi veya geçmişde farklı partnerleri var veya olmuş ise
- Cinsel yolla bulaşan hastalığı olan biri ile ilişkiniz varsa
- Geçmişte cinsel yolla bulaşan hastalık geçirmiş iseniz
- Siz veya partneriniz damardan yapılan uyuşturucular kullanıyor veya kullanmış iseniz.
Spiral veya implant yerleştirmenin maliyeti nedeniyle, bu seçenekler en az 1 yıl hamile kalmak istemeyen kişiler için uygundur. Artık kullanmak istemediğinizde, doktorunuzun spiral veya implantı çıkarması gerekir.
Ya fikrimi değiştirir ve hamile kalmak istersem?
Spiral veya implantınız varsa, cihazı istediğiniz zaman çıkarmayı seçebilirsiniz. Çıktıktan sonra, gebelik için beklemeniz gerekmez.
Doğum Kontrol İğneleri
Üç aylık iğneler progesteron, aylık iğneler hem östrojen hem progesteron hormonu içerir.
Doğum kontrol için aylık ve üç aylık iğneler uygulanabilir.
Etki Mekanizması. Farklı etki mekanizmalarından bahsedilebilir.
- Yumurtlamayı geçici olarak durdurur.
- Rahim ağzı (servikal) salgısını (mukus) koyulaştırarak spermlerin geçişini zorlaştırır.
- Rahim iç tabakasını incelterek döllenmiş yumurtanın yerleşmesini zorlaştırır.
Avantajları. Uzun etki süresi olduğu için her gün veya her cinsel ilişkide korunma yöntemini anımsamanız gerekmez. Aşırı adet kanamanız varsa azaltır.
Dezavantajları. Adet düzeniniz bozulabilir, üç aylık enjeksiyonlarla uzun süre adet görmeyebilirsiniz. Ancak bu etkinin kalıcı olmadığını belirmem gerekir. Son enjeksiyon sonrası doğurganlığınızın geri dönmesi altı ayı bulabilir. Bazı kadınlarda kilo alımına neden olabilir.
Doğum Kontrol İmplantı
Doğum kontrol implantı, üst kol iç kısmı cilt altına yerleştirilen plastik bir çubuktur. Uzun sürede yavaş yavaş salgılanan progesteron hormonu içerir.
Doğum kontrol için cilt altı implantları uygulanabilir.
Etki Mekanizması. Etkisini enjeksiyonlar ile aynı yoldan gösterir.
Avantajları. Etkisi üç yıl süre ile devam eder. İmplant kaldığı sürece gebelikten korunma konusunu düşünmeniz gerekli değildir. İmplant çıkarılınca doğurganlığınız ve normal adet düzeniniz hızla normale döner.
Dezavantajları. İmplant adet düzeninizi etkileyebilir. Kanama miktarı azalırken bazen süresi uzayabilir. Bazıları uzun süre adet göremeyebilir. Takılması ve çıkarılması, bu konuda eğitimli kadın doğum uzmanı tarafından yapılabilir. İlk takıldığında şişme, kızarıklık, ağrı veya morarma yapabilir.
Hormonlu Spiral
Vajinal yoldan rahim içine yerleştirilen, T harfi şeklinde, içinde progesteron hormonu bulunan, plastikten bir cihazdır.
Doğum kontrol için hormonlu spiraller uygulanabilir.
Etki Mekanizması. Rahim ağzı (servikal) salgısını (mukus) koyulaştırarak spermlerin geçişini zorlaştırırken rahim iç tabakasını incelterek döllenmiş yumurtanın yerleşmesini zorlaştırır. Bu yolla gebeliği önler.
Avantajları. Hormonlu spiraller beş yıl süre ile etkilidir. İstendiğinde daha erken de çıkarılabilir. Adet kanamaları ya olmaz veya kısa, az ve daha ağrısız adet dönemleri olur. Adet düzeniniz ve doğurganlığınız spiral çıkarıldıktan sonra kısa sürede normale döner.
Dezavantajları. Hormonlu spiral takıldıktan sonraki ilk 5 ayda adet düzensizlikleri ve ara kanamalara sık rastlanır. Spiral takılması kısa sürse de bazen biraz ağrılı bir deneyim olabilir.
Spiral
Şekil olarak hormonlu rahim araçlarına çok benzemekle birlikte hormon yerine bakır içerir. Bu yüzden bakırlı spiral olarak da adlandırılır.
Bakırlı spiral örnekleri
Etki Mekanizması. Spiralin yapısındaki bakır, spermin hareketini durdurduğundan sperm yumurtaya ulaşamaz. Aynı zamanda döllenmiş bir yumurtanın rahim içine yerleşmesini de önler.
Avantajları. Spiraller beş yıl süre ile etkilidir. Sonrasında çıkarılmaları gerekir. Spiral çıkarıldıktan kısa süre sonra doğurganlığınız normale döner.
Dezavantajları. Spiral kullananlarda adet kanamasının miktar ve süresi artarken kanama daha ağrılı hale gelebilir. Spiral takılması kısa sürse de bazen biraz ağrılı bir deneyim olabilir.
