Doğum kontrol iğnesi medroksiprogesteron asetat (DMPA) adında bir çeşit progestin içerir. Yumurtlamayı önleme yoluyla gebelikten korur. DMPA enjeksiyonu, kadın doğum uzmanınızın reçete yazması ile uygulanır.
Doğum kontrol için aylık ve üç aylık iğneler uygulanabilir.
Ülkemizde üç ayda bir yapılan doğum kontrol iğnesi, depo medroksiprogesteron asetat veya DMPA’dır (Depo-Provera®). DMPA, kalça veya üst kol gibi bir yerden kas içine veya deri altına enjekte edilir.
Sadece progestin içeren tüm yöntemler gibi, emzirenlerde güvenle kullanılır. İstenmeyen gebelik riski binde üç civarındadır. Üç aylık enjeksiyonla gebelikten korunmak isteyenler, önce uzun süren kanama düzensizlikleri sonra aylar süren adet gecikmeleriyle karşılaşabileceklerini bilmeli ve bu durumun geçici olduğunu ve herhangi bir tedaviyle düzeltilemeyeceğini, yöntem bırakıldıktan aylar sonra kendiliğinden düzelebileceğini akıllarından çıkarmamalıdırlar.
Doğum Kontrol İğnelerinin Etki Mekanizması
DMPA yumurtlamayı önler. Aynı zamanda servikal mukusu kalınlaştırarak spermlerin rahim ağzı kanalından geçişini önler. İlk DMPA dozunu adet döneminizin ilk yedi gününde yaptırırsanız, hamileliği hemen önler. İlk dozunuz adetinizin yedinci gününden sonra yapılırsa, takip eden yedi gün boyunca ikinci bir doğum kontrol yöntemi (örn. prezervatif) kullanmalısınız. DMPA çok etkilidir ve tekrar enjeksiyonlar zamanında yapıldığında gebelik olasılığı yüzde 1’den daha azdır.
Doğum Kontrol İğnesinin Uygulanışı
Yalnızca progestin (DMPA) içeren enjeksiyona, gebe olmadığınıza emin olunduğu bir anda başlanır. Bu, doğum veya düşük sonrası hiç cinsel temas olmadan önce veya adet kanaması sırasında olabilir.
Enjeksiyonlar, 3 ayda (veya 13 haftada) bir yeni enjeksiyon yapılır. Enjeksiyonun 2 haftaya kadar gecikmesi sorun yaratmaz. Güncel çalışmalarda DMPA‘nın gebelikten koruyuculuğunun 4 aya kadar uzadığı bildirilmiştir. Yine de enjeksiyon 2 haftadan fazla gecikmiş ise en az 1 hafta ek yöntemle (örneğin kondom) korunmanız uygun olur.
Enjeksiyonlar kol veya kalçanızdan kas içine yapılacaktır.
Doğum Kontrol İğnesinin Yararları
Doğum kontrol iğnesi cinsel ilişkinin ya da günlük aktivitelerin gerçekleştirilmesine engel olmaz. Neredeyse her kadın DMPA iğnesi kullanabilir.
- Östrojen içermediğinden kardiyovasküler komplikasyon veya kanser riskinde artış yoktur. Sara nöbetini önleyen ilaçlar ile etkileşmez.
- Enjeksiyon, her gün ilaç kullanma gereksiniminizi ortadan kaldırır.
- Enjeksiyonların cinsel ilişki ile ve günlük aktivitelerinizle alakası yoktur.
- Bir doğum kontrol yöntemi kullandığınızı siz istemedikçe hiç kimse bilmez.
- Uzun süreli kullanımında rahim kanseri riski azalır.
- Pelvik enfeksiyon (karın zarı iltihabı) riskiniz azalır
- Endometriozisten kaynaklanan kasık ağrılarınız varsa ciddi oranda azalma olur
- Adet kanamanız büyük olasılıkla hiç olmayacaktır.
- Orak hücreli aneminiz varsa, atak sıklığında azalma olacaktır
- Myomunuz varsa myoma bağlı kanamalarınız azalabilir
Doğum Kontrol İğnesinin Riskleri ve Yan Etkileri
- DMPA kullanımında kemik kaybı oluşabilir. İğne uygulanması durdurulduğunda hepsi olmasa da kaybedilen kemik kitlesinin bir kısmı geri kazanılır. Çalışmalar, DMPA kullananlarda kemik kırığı riskinin artmadığını gösterdi.
- Eğer kalp ve damar hastalıkları risk faktörlerinden birden fazlasına sahipseniz doğum kontrol iğnesi kullanmamalısınız. Kalp damar hastalığı riskindeki artış iğne bırakıldıktan sonra da bir süre devam eder. Kalp damar hastalıkları açısından risk faktörleri arasında; geçmişte inme geçirmiş olmak, damar hastalıkları ve kontrol altına alınamamış yüksek tansiyon bulunur.
- DMPA’nın en yaygın yan etkisi, özellikle kullanımın ilk birkaç ayında düzensiz veya uzun süreli kanama ve lekelenmelerdir. Bir yıllık DMPA kullanımından sonra çoğunlukla adet dönemleri tamamen durur. Buna “amenore” denir. Adetler genellikle son DMPA enjeksiyonundan sonraki altı ay içinde normale döner, ancak bazı durumlarda adetlerin başlaması daha uzun sürebilir.
- Baş ağrısı
- Kilo alımına yol açabilir. Yapılan çalışmalarda toplam kilo artışının 2-3 kiloyu geçmediği saptanmıştır.
- İlacı bıraktıktan ortalama 10 ay sonra doğurganlığınız normale döner. Nadiren 18 aya kadar uzayabilir.
