En önemli kural gebelikte tıbbi durum ya da yakınmalar ilaç kullanımını gerektirmedikçe ilaç kullanmamaktır. Gebelik döneminde bazı durumlarda ilaç kullanımı gerekebilir. Ancak kesinlikle hekim önerisi olmadan herhangi bir ilacı kullanmayın. İlaçların artıları ve eksilerini dikkatlice tartılmalıdır. Doğum doktoru dışında farklı bir doktora gittiğinizde de gebe olduğunuzu mutlaka belirtin.
Gebelikte ilaç kullanılıp kullanılmayacağı ve hangi ilaçları daha güvenli olduğu problemi her zaman sorun yaratmıştır. Amerikan İlaç ve Gıda Dairesi (FDA) ilaçları bu konuda sınıflandırmıştır. İlacın hangi dozlarda ve gebeliğin hangi döneminde kullanıldığı da çok büyük önem taşır. Üstelik bu konu üzerinde bilgi biriktirilmesi çok kolay bir konu da değildir. Gebede ilaç kullanırken FDA kategorisi mutlaka bilinmelidir. Sınıflandırma A (en güvenli) ila X (tehlikeli olduğu biliniyor-kullanmayın) kategorisi arasında değişmektedir. Gebelik ve emzirme dönemi için aşağıdaki kategoriler şöyledir.
- A kategorisi. Bu gruptaki ilaçlarla yapılan kontrollü araştırmalar ilacın gelişmekte olan bebek üzerinde zararının olduğunu göstermemiştir. Bu ilaçlar gebelerde en güvenilir ilaçlardır.
- B kategorisi. Hayvanlarda üreme sistemini ilgilendiren çalışmalar yavruda bir riskin mevcut olduğunu gösterememiş olmakla birlikte gebe kadınlarda herhangi bir kontrollü çalışma yapılmamıştır. Hayvanlarda üreme sistemini ilgilendiren çalışmalarda saptanan bir olumsuz etki, kadınlarda yapılan kontrollü çalışmalarla doğrulanmamış olan ilaçlar da bu gruptadır.
- C kategorisi. Hayvan çalışmaları yavruya olumsuz etkileri olduğunu göstermiş olmasına rağmen kadınlarda kontrollü çalışma yoktur. Kadınlar ve hayvanlarda herhangi bir çalışma yapılmamış olan ilaçlar da bu gruptadır. Potansiyel yararları fetüse potansiyel risklerinden daha fazla olan ilaçlardır. Zorunlu durumlar oluşmadıkça kullanılmaları gerekir.
- D kategorisi. İnsanlarda bebekte risk kanıtı vardır. Bazen bu ilaçların kullanılmasının yararları bu riske rağmen kabul edilebilir. Örneğin yaşamı tehdit edici rahatsızlıkların tedavisinde olduğu gibi.
- X kategorisi. Hayvanlar veya insanlardaki deneyime dayanarak fetüste anormallikler olduğu gösterilmiştir. Hem insan hem de hayvan çalışmalarında fetüse ait risk kanıtı vardır. Gebe kadınlarda kullanılmasının riski açıkça herhangi bir olası yararından daha fazladır. Gebe kadınlar veya gebe kalabilen kadınlarda ilacın kullanılması sakıncalıdır.
