Folat olarak da bilinen folik asid, B grubu vitaminlerden biridir. Gebelik sırasında kullanılması, doğacak bebekte nöral tüp defekti (NTD) ve anensefali olarak bilinen beyin, omurilik kusurlarının ortaya çıkma riskini azaltır.
Anneniz size hamile iken folik asid kullanmadı. Ne oldu da son yıllarda folik asid gebeliğin vazgeçilmez bir vitamini haline geldi? Değişim 1991 yılında başladı. İngiltere’de bir çalışma ile folik asid kullanımının beyin ve omuriliğin nöral tüp defekti (NTD) denilen doğumsal kusurlarını azalttığı gösterildi. Daha önce NTD’li bebek doğuran kadınlarda folik asid kullanımı ile yeni gebelikte NTD oluşumu riski %80 azaltılabiliyordu. Sonraki yıllarda yapılan çalışmalarla, daha önce NTD’li bebek doğurmamış kadınlarda da folik asid kullanımının, doğacak bebekte NTD oluşumunu %50-70 oranında azalttığı bulundu.
1996 yılında Amerikan ilaç ve gıda dairesinin (FDA) aldığı bir karar ile pek çok rafine tahıl ürünü (kahvaltı gevrekleri, makarna, yulaf ezmesi, un, çörekler, mısır unu ve pirinç) folik asitle zenginleştirilmeye başlandı.
Folik asit merkezi sinir sistemi (beyin ve omurilik) anomalilerinin engellenmesinde yararlıdır. Tartışmalı olmakla beraber yarık damak-dudak ve bazı doğuşsal kalp problemlerinin önlenmesinde de yararlı olduğu ileri sürülmektedir. Plasentanın sağlığını koruyarak bebeğin beslenmesine destek olur. Homosistein metabolizmasını düzenler.
Folik asid içeren besinler;
- Portakal, çilek,
- Yeşil yapraklı sebzeler, ıspanak, pancar, karnıbahar, brokoli
- Tahıllar, kepekli ekmek
- Fasulye,
- Fındık, yer fıstığı
- Ciğer
Ancak ilk aylarda folik asidin ilaç olarak kullanımı önem taşır. Besin desteklerinde ve zenginleştirilmiş gıdalarda bulunan folatın sentetik şekli olan folik asit, gıdalarda bulunan doğal şekline (folasin) göre daha iyi emilir. Bu yüzden folik asidi doğal kaynaklardan almak için bazı besinleri fazla yemeniz yararlı olmayacaktır. Bunlardan yiyerek ne kadar folik asid aldığımıza emin olamayız.
Gebe kalındığı anda folik asid kullanıyor olmak en iyisidir. Bu nedenle, planlanan gebelikten önce başlanarak gebeliğin ilk 3 ayında günlük 400-600 mcg (mikrogram) (0,4-0,6 mg) folik asit takviyesi önerilir. Her doktor gebelik başlamadan önce hastasına folik asid desteği vermeye başlar. Gebelik öncesinde kullanmaya başlamadıysanız da çok fazla endişeye kapılmaya gerek yok. Gebelik tanısı konduğunda zaten almaya başlayacaksınız. Daha önce merkezi sinir sistemi anomalili bebek öyküsü olanlar, ailesinde NTD’li bebek doğumu sıkça bulunanlar, genetik olarak folik asit metabolizma bozukluğu (MTHFR mutasyonu) olanlar ve antikonvulzan (epilepsi ilacı) ilaç kullananlarda günlük folik asit alımı 5 gr olarak önerilmektedir.
Folik asid yapı olarak suda eriyen vitaminler grubundan B grubu bir vitamindir. Bu yüzden vücutta depolanmaz. Gerekli olduğu kadarı vücutta etki eder ve fazlası idrarla atılır. Folik asit suda erimeyen bir vitamin olsa ve idrarla atılmasaydı belki ayda tek doz enjeksiyon yeterli olabilirdi. Ancak folik asidi her gün almak gerekir. Diğer yandan kullanım fazlası idrar ile atıldığından folik asid vitamininin fazlası da anne adayı ve bebek için zararlı olmaz. Çok fazla bile alınsa idrarla atılacaktır.
Dozlara bölünmüş ilacın gün içinde bir defada veya ayrı ayrı alınması mümkündür. Her ilacın düzenli kullanılması önerilmekle birlikte vitaminlerin ara sıra unutulması antibiyotikler kadar ciddi sorunlara neden olmaz.
Hamilelik döneminde sigara içilmesi folik asidin önemini artırır. Aslında gebelikte sigara içilmemesi önemlidir. Ancak engel olamadığınız bir şekilde sigara içiyorsanız vitamin kullanmaya daha fazla özen göstermelisiniz.
