22. Gün
Yuvalanma alanındaki hücreler yoğun bir şekilde implantasyonu kolaylaştıran enzimler salgılar. Bir doku katmanı, vili adı verilen kök benzeri yapılar oluşturarak hücre küreciğini rahime demirler. Yuvalanma tamamlandığında gelişmekte olan bebek embriyo adını alır. Bu, Yunanca “içinde büyümek” anlamına gelen (en=içinde ve bruein=büyümek) sözcüklerinden oluşur.
Tebrikler! Sonunda gelişmekte olan bebeğinizle buluştunuz. Birbirinize sıkı sıkıya bağlandınız ve bedeniniz bebeğinizin gelişimini desteklemek için seferber olmuştur. Daha farkında değilsiniz ama siz bir haftadır hamilesiniz!
Embriyonik bebek kendi kendine yeterli bir birimdir. Örneğin, hassas dokuları sürekli sıvılarla yıkanmalıdır, yoksa kurur ve ezilir. Bedeniniz bu ihtiyacın farkındadır. Embriyo oluşmadan önce bazı hücreler şeffaf bir baloncuk yapmak için bir araya gelir. Annenin dokularından bu baloncuğa sıvı sızar ve baloncuk amniyotik sıvı içeren amniyotik keseye dönüşür. Amnion kelimesi “küçük kuzu” anlamına gelen bir sözcükten gelir. Kuzular genellikle amniyotik keseleri içinde doğar.
23. Gün
Şimdiye kadar embriyo rahim iç tabakasının içine gömülmüştür. Amniyotik kese (sızdırmayan sıvı torbası) ve amniyotik kavite (amniyotik kese, amniyotik sıvı ve gelişmekte olan bebeği kapsayan rahim içindeki bölge) oluşmaya başlar. Yolk kesesi ve göbek kordonunun ilk şekli belirmeye başlar. Yolk kesesi sonunda bebeğin sindirim sistemini oluşturacaktır. Yolkun kendisi değil, kesesi sıvı içerir. Yolk kesesi ilk kan damarlarının oluşmasına yardım eder ve bebeğin dokularını oluşturan embriyonik diskteki hücrelere besin taşınmasında rol oynar. Amniyotik kese, amniyotik kavite ve yolk kesesi başlangıç oluşumlarını tamamlamak için altı güne daha ihtiyaç duyar. Yuvalanma alanında hem sizin hem de bebeğinizin katkısıyla oluşan bir dokudan plasenta oluşur. Rahmin iç duvarından çok sayıda spiral şekilli damar, anneden plasentaya nüfuz eder ve vili adı verilen kök yapıların arasına girer. Sizin kanınızla bebeğinizin kanı arasındaki ana alışveriş bu vili duvarları üzerinden gerçekleşir. Prenatal gelişim, örgütlülük ve karmaşıklık açılarından hayranlık uyandırır. İnanılmaz bir şekilde ilk önce bebeğinizin omuriliği ve ağzı yerine oturur ve gelişim bunların etrafında devam eder.
24. Gün
Yuvalanma artık tamamlanmıştır ve plasenta işlev görmeye başlar. Embriyonuz hızla büyür. Amniyotik kese, amniyotik kavite, primitif göbek kordonu ve yolk kesesi gelişmeye devam eder.
İyi sağlık alışkanlıkları hiç şimdi olduğu kadar önemli olmamıştı. Zaten dengeli öğünler yiyen, ılımlı egzersiz yapan, yeteri kadar dinlenen, alkol ve uyuşturucu kullanmayan biriyseniz aynı yolda devam edin. Kendinize daha iyi bakmak için bir bahaneye ihtiyaç duyanlardansanız, bu bahane bebeğiniz olsun. Gebeliğin herhangi bir evresindeki olumlu bir değişiklik hem size hem de bebeğinize doğrudan yarar sağlar.
B12 vitamini ve folik asit hızlı hücre gelişimini desteklemek için gereklidir. B12 vitamini, folik asidin yeni hücreler üretmesine yardım eder. Et, balık, yumurta, süt ve süt ürünleri ya da hazır tahıllı kahvaltılıklar tüketen kadınlar gebelik döneminde ihtiyaç duydukları tüm B12 vitaminini (2,6 mg) bu gıdalardan alırlar. Bunları tüketmeyen kadınların besin desteği alması gerekebilir. B12 vitamini hariç, pek çok suda eriyen vitamin bedende ancak düşük miktarlarda depolanır. B 12 vitamini beyin ve ana organların işlevleri için o kadar önemlidir ki beden vitamin alımı durduktan sonra bir yıl ya da daha uzun süre yetecek kadar B12 vitamini depolayabilir.
Yuvalanma alanındaki hücreler gebelikte önemli rol oynayan bir hormon olan hCG salgılar. En hassas gebelik testleri hCG’nin oluştuğunu bugün, tespit edebilir.
25. Gün
Hücre kitlesinin içinde, ortası boş küreceği iki kovuğa bölen bir zar (membran) oluşur. Bu oyukların biri, içinde bebeğin bağırsaklarının oluşacağı yolk kesesi diğeri de bebeğin kendisidir. Yakında hücrelerin bir kısmı ayrılacak ve amniyon adı verilen ve yolk kesesi ile bebeği çevreleyen ince bir zar oluşturacaklardır.
Bedeninizdeki hormon seviyesi hamilelikte çok yükselir. Kadınların yüzde 50 ila 90’ının bünyelerinde, gebeliğe destek veren hormonlardaki (östrojen, progesteron ve hCG) artışa ve karbonhidrat metabolizmasındaki değişikliklere alışırken mide bulantıları olur. Çoğu zaman mide bulantısını keskin kokular, özellikle de yemek kokuları tetikler. Hava akımı sağlamak için bir cam açın ya da vantilatörü çalıştırın.
Bulantılara sabah bulantıları adı verilmesinin nedeni genellikle sabah kalktıktan hemen sonra görülmeleridir. Tuzlu kraker atıştırmak ve sonra yataktan yavaşça kalkmak kimi zaman işe yarayabilir. Bulantılarla ilgili iyi haber, genellikle (hCG seviyesinin zirveye ulaştığı) üçüncü ayın sonundan itibaren ve dördüncü ayda önemli ölçüde azalmasıdır. Kötü haber ise gebelik sabah bulantılarının günün ya da gecenin herhangi bir saatinde meydana gelebilmesidir. Genelde gebeliğe bağlı bulantıların tedavisinde B6 vitamini kullanılır ve semptomlar genellikle birkaç saat içinde kaybolur. Dozla ilgili doktorunuzla görüşün.
Bebeğin iskeletinin kalsifikasyonu (kemiğe kalsiyum eklenmesi) bundan altı hafta sonra başlayacak ve daha 25 yıl sürecektir! Kalsiyum, fosfor ve K vitamini bebeğin kemiklerinin ve dişlerinin oluşumu için gereklidir; D vitamini de kalsiyumun kanınızdaki dolaşımını devam ettirir ve fosforun emilimine yardım eder. C vitamini, bakır, manganez, çinko ve flor da bu süreçte rol oynar. Her gün mutlaka en az 1000 mg kalsiyum (18 yaşının altındaki anneler için 1300 mg), 2.000 mg fosfor, 65 mcg K vitamini, 200 IU (5 mcg) D vitamini, 70 mg C vitamini, 1,5-2,5 mg bakır, 2-5 mg manganez ve 15 mg çinko almalısınız. Florlu su içen hamile kadınlar için flor takviyesi önerilmez.
26. Gün
Bölünmüş hücre kitlesi, artık içi sıvı dolu bir baloncuk içinde kalın ve kısa göbek kordonunda asılı şekilde birbirine karşılıklı duran ortası boş iki top gibi görünür. Primitif göbek kordonu yuvalanma alanından uzar. Baloncuk da tabii ki amniyotik kesedir. Embriyonun uzunluğu 0,15 ila 0,20 mm arasındadır.
Yorgunluk, stres ve vitamin, mineral ve karbonhidrat yönünden fakir bir beslenme bulantılarınızı daha şiddetli hale getirebilir. Ekmek ve makarna içeren küçük ve sık öğünler daha uzun aralıklarla yenilen, baharatlı ve yağlı öğünlere göre daha kolay sindirilir. Hamile kadınlar mideleri çok dolu ya da boş olmadığında kendilerini daha iyi hissederler, bu nedenle aşırı yemeyin ve acıkana kadar bekleyin. Yorgunluğa gelince, yatabildiğiniz kadar erken yatın, otobüste, metroda ya da başkasının arabasında geçen dinlenme süresinden faydalanın; dinlenmek için birinin gelip çocuğunuzla ilgilenmesini sağlayın. Karbonhidratlar insan için önemli bir yakıttır. Önerilen karbonhidrat tüketimi günlük alınan kalorinin yüzde 50’si kadardır. Beyninizin enerji ihtiyacını karşılamak için günde en az 130 gr karbonhidrata ihtiyacınız vardır!
Gelişmekte olan bebeğinizde ilk çalışmaya başlayacak sistem kardiyovasküler sistemdir (kalp ve kan damarları). Âdetinizde bir hafta gecikme olmasından önce bebeğinizin kalbi atmaya başlamıştır bile.
27. Gün
Embriyonun gelişimi hızla devam eder. Önümüzdeki iki günde koryon villüs belirir (bu, plasentayı kaplayan dokudur). Koryon villüs örneklemesi (CVS) yapıldığında bu dokudan örnek alınır. CVS, tanı koymaya yöneliktir ve ilk trimesterde bebeğin genetik durumunu değerlendirmek için yapılır.
Eğer midenizi yatıştırmanız gerekiyorsa kraker ya da sütle karıştırılmamış kahvaltı gevreği atıştırın ya da fırınlanmış patates, sebze, tahıl, tam undan ekmek ve kuru fasulye ve bezelye gibi karbonhidrat yönünden zengin yiyecekler yiyin. Zencefil, limon, nane ve meyan kökü bulantıyı geçirmeye yardımcı kokulardır. Ne yazık ki ilk hamileliğiniz sırasında işe yarayan çareler ikinci sefer işe yaramayabilir. İşe yarayan bir şey bulana kadar denemeye devam edin, asitli yiyeceklerden uzak durun.
Muhtemelen ikinci hamileliğinizi, birincisine göre daha erken ve doğru olarak tahmin edersiniz. Kokuya karşı duyarlılık, bulantı, yorgunluk ve dişetlerinin ağrıması… Eğer bunları daha önce de yaşadıysanız, “bu filmi görmüştüm” dersiniz. Örneğin, kokulara tahammül edemediğiniz için yine hamile olduğunuzu anladıysanız, diğer duygu ve belirtilerin de aynen tekrar etmesini beklersiniz… Ancak aynı gibi gözükse de, bu defa farklıdır. Şimdi tamamen farklı koşullarda, tamamen değişmiş bir bedende, tamamen farklı bir bebek taşımaktasınız. Bebeğinizin iyiliği için bu olağanüstü dönemin mucizesini sonuna kadar yaşayın.
MS 2. yüzyılda Yunan hekimi Galen, emboitement adı verilen ve sarmak ya da içinde barındırmak anlamlarına gelen bir kelimeden türetilmiş bir doğum öncesi gelişim teorisi ortaya attı. Minik ve önceden şekillenmiş embriyonun “dişinin dölünde” mevcut olduğunu ve erkekle temasın sadece embriyonun “kabuğundan sıyrılmasını” ve doğuma kadar büyümesine olanak verdiğini düşünüyordu.
28. Gün
Koryon villus artık tamamen oluşmuştur. Amniyotik kese, amniyotik kavite, primitif göbek kordonu ve yolk kesesi de gelişimini tamamlamıştır. Bebeği oluşturacak hücreler yassılaşarak embriyonik disk adı verilen bir yapıya dönüşür.
Bu gece yatağa girerken hâlâ farkına varmamış olabilirsiniz, ama iki haftadır hamilesiniz! Daha önce de hamile kaldığınız için şüphelenmeye başladıysanız, bu bebeğe daha çabuk bağlanabilirsiniz.
Hem kendinizin hem de bebeğinizin sağlığını korumak için adımlar atın. Çiğ ya da az pişmiş yumurta yemeyin ya da kabuğu çatlamış yumurta kullanmayın. Bakteriler (gıda zehirlenmesine yol açan salmonella gibi) çatlaktan içeri sızabilir ve yumurtanın iç zarından içeri nüfuz edebilir. Her zamankinden daha yorgun olduğunuzu fark edebilirsiniz; özellikle de ikinci kez anne oluyorsanız. Hamileliğinizle ilişkili vücudunuzda olup bitenler nedeniyle bedeninizin fazladan dinlenmeye ihtiyacı vardır. Bol su için, ancak içeceklerinizi daha çok öğün aralarında içerek katı yiyeceklerle içecekleri ayırın. Su içmekte zorlanıyorsanız, karpuz gibi sulu gıdalar tüketin ya da saf meyve suyu için. Dinlenme ve yeterli su alımı soğuk algınlığı ve grip gibi virütik hastalıklardan uzak durmanıza yardımcı olacaktır.
