Servikal yetmezliğin asıl tedavisi serklaj ameliyatıdır.Rahim ağzı yetmezliği için yatak istirahati gibi cerrahi olmayan tedavilerin hiç birisi etkili değildir. Vajina içine yerleştirilip rahim ağzını koruyan pesser gibi uygulamalar üzerinde halen çalışılmaktadır.
İki tane ameliyat tipi belirlenmiştir. McDonald ve Shirodkar teknikleri. McDonald tipinde rahim ağzına, vajina birleşme hattına en yakın çizgiden dikiş atılarak rahim ağzı torba şeklinde büzülür. Shirodkar tekniğinde ise dikiş, kaldırılan vajina mukozası alına atılır. Her iki yöntemde de erimeyen dikişler kullanılır. Bunlar içinde en sık uygulanan, McDonald yöntemidir. Bu iki yöntem, yalnızca gebelik sırasında uygulanabilir.
Karından girilerek yapılan ameliyatlara abdominal serklaj denir. Teknik olarak daha zor olan bu yöntem, rahim ağzı ile ilgili ameliyat geçirmiş olanlarda tercih edilir. Gebelik öncesinde veya sırasında yapılabilir.
Kimlere Serklaj Yapılmalı?
Önceki Gebeliklere Göre
Önceki gebeliklerde rahim ağzı yetmezliği saptanan olguların yeni gebeliklerinde yapılan tipine önleyici serklaj (profilaktik) denir. Profilaktik serklaj, gebeliğin 13-14. haftalarında yapılmalıdır.
Bir anne adayının önceki gebelikleri bize çok fazla fikir verir. Önceki gebeliğinde serklaj ameliyatı olmuş bir olgu, serklaj yapılmayı haketmiştir. Önceki gebeliğinde ağrısız rahim ağzı genişlemesi (servikal dilatasyon) yaşayan bir anne adayının tekrar aynı sorunu yaşamasını beklemeden serklaj olmasında yarar var.
Ultrasona Göre
Rahim ağzı kanalı uzunluğu (servikal uzunluk) ölçümü vajinal ultrason ile yapılır. Gebeliğin 16-24. haftaları arasında uygulanır. Bu haftalar arasında servikal uzunluk 2,5 cm’den kısa ise riskli kabul edilmelidir.
Önceki gebeliği 34 haftadan önce erken doğum ile sonuçlanmış kadınların gebeliğinde ultrason ile servikal yetmezlik tanısı konursa serklaj yapılır.
Önceki gebeliğinde serklaj yapılmış olguların ultrason ile kontrolü bazılarında serklajın gerekli olmadığını gösterir.
Muayeneye Göre
Gebelikte rahim ağzında zamansız açılma saptanarak yapılan serklaja acil serklaj veya kurtarma serklajı da denir.
Ancak kimi zaman ilk gebelik sırasında gördüğümüz servikal yetmezlik olguları da vardır. Gebeliğin dördüncü ayından itibaren rahim kasılması olmaksızın rahim ağzı kanalı açılan anne adaylarında serklaj, gebeliği kurtarıcı bir tercihtir.
Kimlere Serklaj Yapılmamalıdır?
Önceki gebeliğinde erken doğum olmaksızın 16-24 hafta arasında yapılan ultrasonlarda rahim ağzı kısa saptanan kişilerde serklaj yerine vajinal yoldan progesteron uygulaması daha yararlı olabilir.
İkiz gebeliklerde serklaj yapılması, olmayan rahim kasılmalarını da başlatabilir.
Önceden rahim ağzı kanseri tanı veya tedavisi için konizasyon ya da LEEP yapılmış olanlar ve rahim şekli anormalliği olanlarda serklaj yapılması şart değildir.
Serklajın Neden Olduğu Komplikasyonlar
Serklaj, çok tehlikeli bir operasyon değildir. Özellikle acil serklaj sırasında zarların zedelenmesine bağlı su gelmesi riski olabilir. Vajina mikroplu bir ortamdır. Bu nedenle serklaj da enfeksiyon riski taşır. Serklaj yapıldığı sırada zarları yırtılmış ve suyu gelmiş bir anne adayında bebeğin ve zarların mikrop kapması (koryoamniyonit) ve rahimin bile enfekte olması mümkündür. Dikiş atılırken rahim ağzının yırtılması ve kanaması mümkündür. Operasyon sonrasında şiddetli rahim kasılmaları, dikişlerin kaymasına, rahim ağzını yırtmasına ve rahimin kasılmalarla zarar görmesine neden olabilir.
Asıl tehlikeli olan, karından yapılan abdominal serklajdır. Karından dikiş atılan bölgede bolca bulunan damar paketleri kanamaya neden olabilir.
Serklaj Sonrası Muayeneler
Serklaj yapılmış hastalarda sıkça kontroller yapıyoruz. Enfeksiyon olmaması için aralıklı olarak uzun etkili antibiyotik uyguluyor, rahim kasılması olmaması için gevşeticiler kullanıyoruz. Zaman zaman serklajın kaymış olması riskini öngörmek için ultrasonla rahim ağzını kontrol ediyoruz. Bunların etkili olmadığı bilinmesine karşın, anne adayını kendi kaderiyle baş başa bırakmak da çok rahatsız edici bir durum.
Serklaj Dikişleri Ne Zaman Alınmalıdır?
Doğum başladığında dikişler, rahim ağzına zarar verebilir. Bu nedenle doğum başlamadan dikişler alınmalıdır. Rahim ağzındaki dikişlerin alınmasından hemen sonra doğum başlamayacaktır. Yine de dikiş alınması, bebeğin gelişimini tamamladığı 37 haftadan sonra olmalıdır. Serklaj dikişleri alındıktan sonra doğum başlayana dek anne adayı evine gönderilebilir. Planlı sezaryen düşünülüyor bile olsa serklaj dikişleri sezaryenden birkaç hafta önce alınmalıdır.
Serklajlı bir hastada su gelmesi durumunda dikişler alınmalıdır. Aksi taktirde bebek ve annede enfeksiyon her ikisinin de hayatını tehdit edecektir.
Serklajlı bir hastada beklenenden önce ağrılı rahim kasılmaları ve kanama ile doğum başladığı görülüyor ise dikişler alınmalıdır.
