Rahim ağzı, bir balonun bağlı ağzı gibi bebeği rahim içinde tutar. Rahim ağzı yetmezliği, rahim ağzı kanalının gebeliği koruyamamasıdır. Rahim ağzı yetmezliğine bağlı gebelik kaybı, genellikle gebeliğin ikinci üç aylık döneminde erken su gelmesi ile sonuçlanır.
Gebe kalmadan önce rahim ağzı (rahimi vajinaya bağlayan doku) sıkı sıkıya kapalıdır. Gebelik ilerleyip doğum yaklaşınca rahim ağzı yumuşar, uzunluğu azalır (kısalma, effasman) ve genişler (açılma, dilatasyon). Eğer rahim ağzı yetmezliğiniz varsa bu değişiklikler doğum zamanından çok erken zamanlarda olur ve düşük ile sonuçlanır.
Servikal yetmezlik, herhangi bir belirti vermeden rahim ağzı kanalının açılması ve buna bağlı düşük ya da erken doğum olmasıdır.
Aslında, erken doğum ile çok benzer konulardır. Ancak, erken doğumda rahim kasılması ve buna bağlı rahim ağzı kanalının açılması vardır. Oysa rahim ağzı yetmezliğinde rahim ağzı, kasılma olmaksızın açılır.
Rahim Ağzı Yetmezliğinin Belirtileri
Rahim ağzı yetmezliğinin erken gebelikte hiç bir belirtisi yoktur. Özellikle ağrısız bir rahim ağzı açılmasına (servikal dilatasyon) rastlanır. Servikal dilatasyon kimi zaman müphem belirtiler oluşturabilir.
- Sırt ağrısı,
- Lekelenme,
- Vajinaya doğru basınç hissi
- Sümüksü akıntı.
Rahim ağzı yetmezliği erken doğum veya düşüğe neden olur. Genellikle tanısı da bu komplikasyonlar ortaya çıktıktan sonra konabilir.
Rahim Ağzı Yetmezliğinin Sebepleri ve Risk Faktörleri
Neden bazı kişilerde servikal yetmezlik olduğunu bilmiyoruz. Bu kişilerde hiç risk faktörü olmayabilir.
- Rahim ağzında yaralanma. Rahim ağzında kanser öncülü hastalıkların tedavisi için yapılankonizasyon, LEEP ve benzeri operasyonlar hep çok suçlanmıştır. Kürtaj sırasında rahim ağzı kanalının genişletilmesi de suçlanmış olmakla birlikte bu genişletme, soruna yol açmayacak kadar azdır. Doğum sırasında oluşan rahim ağzı yırtıkları da olası nedenler arasında sayılır.
- Irk. Neden olduğu bilinmez ama, siyah ırkta rahim ağzı yetmezliğine daha sık rastlanır.
- Doğuştan doku bozuklukları. Bazı kişilerin dokularındaki kollajen ve elastik lifler doğuştan zayıftır. Doğmadan önce bazı ilaçlara maruz kalmak ve rahim gelişiminin kusurları nedenler arasında sayılabilir. Bu ilaçlar arasında en ünlü olanı DES (dietil stilbestrol) olsa da bu ilaç ülkemizde hiç kullanılmamıştır.
Yine de bunların hiç birini kesin etkili faktör olarak ele alıp belirtisiz anne adayına serklaj yapmamak gerekir.
Rahim Ağzı Yetmezliğinin Tanısı
Servikal yetmezliğin tanısının çok zor olduğunu söylemem gerekir. Rahim ağzı haftasından önce açılmaya başlamış veya önceki gebelikte rahim ağzı yetmezliğine bağlı düşük yaşanmış ise önlem alınabilir.
Çoğu zaman, gebeliğin 14-24 haftaları arasında düşük olduktan sonra tanı konur. İlk üç ayda belirti yoktur. 14 haftadan sonra rahim kasılmaları, kanama veya su gelmesi gibi belirtiler olmaksızın aniden düşük başlar. Bu aşamada tedavi etmek de mümkün değildir.
Akla ilk gelen, rahim ağzı kanalı uzunluğu ölçerek yetmezlik tanısı koymak olur. Ancak, rahim ağzı kanalı uzunluğu ölçümü, erken doğum olasılığını gösterdiği halde servikal yetmezlik olasılığını göstermez. Yine de rahim ağzı kanalı uzunluğu kısa bulunan kişilerde serklaj yapılması erken doğumu önleyebilir.
Servikal yetmezlik tanısı genellikle gebelik başlamadan önce konur. Rahim ağzından içeriye buji denilen metal araçlar itilir. Direnç göstermeden rahim içine girişi servikal yetmezlik tanısı koydurur.
Rahim Ağzı Yetmezliği Tedavisi
Rahim ağzı yetmezliğinde düşük veya erken doğumu önlemek için progesteron hormonu içeren ilaçlarla rahim gevşetilebilir, rahim ağzı kanalının gebeliği içeride tutması için dikiş atılabilir (serklaj) veya pesser denilen plastik halkalar takılabilir.
Rahim Ağzı Yetmezliğinden Korunma Yolları
Aslında rahim ağzı yetmezliğinden korunmak olanaksızdır. Korunma, erken doğum veya düşüğü engellemektir.
- Gebeliğinizde düzenli doktor kontrolüne gidin. Doktor kontrolünde siz ve bebeğinizin sağlık durumu gözden geçirilirken rahim ağzı yetmezliğine bağlı erken doğum veya düşük ile sonuçlanabilecek silik ya da önemsiz belirtiler farkedilerek önlem alınabilir.
- Sağlıklı beslenin. Gebelikte folik asid, kalsiyum, demir ve diğer besin ögelerinin düzenli ve haftalarına göre uygun zamanda alınması erken doğum riskini azaltır.
- Yavaş ve düzenli kilo alın. Düzenli ve yavaş kilo almanız bebeğinizin sağlığını korumaya da yardımcıdır. Gebelik boyunca 8-18 kilo arasında, ideal vücut ağırlığı ile başlamış iseniz 13 kilo almalısınız.
- Riskli madde kullanımlarından sakının. Sigar, alkol veya uyuşturucu kullanıyorsanız gebe kalmadan önce bırakmalısınız.
Bir gebelikte rahim ağzı yetmezliğine bağlı düşük veya erken doğuma rastlanmış ise sonraki gebeliklerde de muhakkak rahim ağzı yetmezliği olacaktır. Önceki gebeliğinizde rahim ağzı yetmezliği saptanmışsa sonraki gebeliğinizde de buna hazırlıklı olmalı ve doktorunuza bu konuda bilgi vermelisiniz.
