Frajil X sendromu, mental retardasyonun (zeka geriliği) X kromozomuna bağlı geçişinin en yaygın kalıtsal formudur.
Kalıtım
Frajil X sendromu, erkeklerde rastlanan bir hastalıktır. Kadınlar taşıyıcı olabilir. Taşıyıcı kadınlarda çok az belirti olma olasılığı vardır.
Belirti ve Bulgular
Erkeklerde orta derecede ve kadınlarda (taşıyıcı kadınların üçte birinde) hafif mental retardasyon (zeka geriliği), dikkat eksikliği/hiperaktivite, öğrenme güçlüğü, konuşma bozukluğu, sosyal kaygı, zayıf göz teması, el çırpma veya ısırma, dokunulmaya tepki, otistik davranış ve konnektif doku anomalileri (eklemlerde gevşeklik) izlenir. Fiziki bulgular olarak makroorşidizm (yetişkinlerde), uzun yüz, geniş alın, belirgin kulak ve çene izlenebilir.
FXTAS (Frajil X assosiyasyonlu tremor/ataksi sendromu, radyolojik bulguların saptanması gerekir) ve FMR1 kaynaklı POI (Primer Over Yetmezliği, 40 yaş öncesi adet görmenin kesilmesi ile seyreder) hastalarında FMR1 CGG tekrar sayısı premutasyon (55-200) aralığında bulunmaktadır.
Frajil X sendromlu hastaların %99’undan fazlasında FMR1 geni 5′ UTR bölgesinde bulunan CGG tekrar sayısında artış (200 den fazla) ve buna eşlik eden metilasyon artışına bağlı olarak gen ürününde fonksiyon kaybı oluşur.
FMR1 gen delesyonu ve nokta mutasyonları nadir olarak izlenebilmektedir. FMR1 full mutasyonlu kişilerin anneleri FMR1 mutasyon taşıyıcısıdır (full mutasyon veya premutasyon). Premutasyon taşıyıcıları FXTAS veya POI olma riski taşımaktadırlar ve Frajil X sendromlu çocuk sahibi olabilirler. Full mutasyon taşıyan kadınlar, X inaktivasyonunun durumuna bağlı olarak Frajil X sendromu bulguları verebilirler. FXTAS erkek hastalarının kız çocuklarının hepsi premutasyon taşıyıcısı olurlar.
FMR1 geni 5′ UTR bölgesinde bulunan CGG üçlü tekrar sayısı:
Normal: 5-44 CGG tekrarı (metilasyon yok)
Ara Sınırdaki Bölge : 45-54 CGG tekrarı (metilasyon yok)
Premutasyon (ön mutasyon): 55-200 CGG tekran (metilasyon yok)
Full mutasyon (Tam mutasyon): >200 CGG tekrarı (metilasyon var)
