Doğum doğal bir süreç olmakla birlikte işler yolunda gitmediğinde anne ve bebek hayatını tehdit edecek boyutta ciddi sorunlar da ortaya çıkabilir. Bunlar şöyle sıralanabilir:
Doğum sonrası kanamalar: Normal doğumda 500ml,sezaryenle doğumda 1000ml olmak üzere normalde kanama beklenir. Bunları aşan miktarlardaki veya kan naklini gerektirecek düzeyde oluşan kan kaybına doğum sonrası kanama denir.Tüm dünyada anne ölümlerinin önde gelen nedenlerinden olup en az ¼’inden sorumludur. Gelişmekte olan ülkelerdeki doğumların %10-15’inde doğum sonrası kanama olmakta bunların %2’si ölümle sonuçlanmaktadır. Nedenleri şunlar olabilir:
Rahim kasılmasında yetersizlik. En sık neden budur.Risk faktörleri;çoğul gebelik,bebeğin içinde bulunduğu suyun fazlalığı,iri bebek,uzamış ve zor doğumlar,bebeğin sıvısının enfeksiyonu ve bazı ilaçlardır.Ancak doğum sonrası kanamalar sıklıkla risk faktörü olmayanlarda görülmektedir.
Doğum kanalı ve çevresindeki yırtıklar ile bunlara bağlı doku içine kanamalar.
Rahim içinde kalan gebelik ürünleri (Bebeğin eşi: plasenta vb). Risk faktörleri; plasentada ek bölümlerin varlığı,plasentanın rahme yapışma bozukluklarıdır. Bu yapışma bozuklukları sezaryenle doğum oranındaki artışla paralel olarak artar.
Pıhtılaşma bozuklukları: Risk faktörleri;şiddetli gebelik zehirlenmesi,eşin erken ayrılması,bebeğin sıvısının kana karışması ve bazı kan hastalıklarıdır.
Rahimde kısmi ve tam yırtılmalar: Risk faktörleri; geçirilmiş rahim ameliyatları (sezaryen,ur alınması vb), travma ve müdahaleli doğumlardır.
Rahmin iç yüzünün ters dönmesi
Bebeğin içinde bulunduğu sıvının (amnion sıvısı) kana karışması: Eylem ve doğum sırasında veya hemen doğum sonrasında oluşur.Kesin tanı ölüm sonrası otopside konulur.Solunum sıkıntısı,tansiyon düşüklüğü,şok,bilinç değişikliği ve yaygın damar içi pıhtılaşma gerçekleşir.Kriz,huzursuzluk ve bebekte sıkıntı oluşur. Anne ve bebek ölüm oranı yüksektir.
Pelvik damarlarda pıhtılaşma ve iltihap: Doğumların 1/2000 ile 1/3000’inde,en çok sezaryen doğumdan sonra görülür. Ani başlayan ataklar halinde ateş olur, ateşsiz dönemde hasta rahattır. Ağrı yoktur.
Bebeğin içinde bulunduğu su kesesi ve sıvının iltihabı: Zamanında doğumların %1-2, erken doğumların %5-10’ unda görülür. Risk faktörleri; ilk doğum,eylem süresi,su kesesinin yırtılmasından itibaren geçen süre,genç yaş,düşük sosyoekonomik düzey,vajen iltihabı,bebeğin dışkısı da risk faktörlerindendir.
Doğum sonrası rahim içi iltihabı: Normal doğumlarda %5,sezaryenle doğumlarda %10 görülür.Üstteki risk faktörlerine ek olarak sezaryenle doğum,annede şeker hastalığı, eşin elle çıkarılması ve düşük sosyoekonomik düzey de risk oluşturur.
Göbek kordonu sarkması: Risk faktörleri; su kesesinin açık olması,başın doğum kanalına girmemesi, baş geliş dışında gelişler, çoğul gebeliklerde ikinci bebek, çok doğurmuşluk ve suyun fazla olmasıdır.
Bebeğin su kesesine dışkısını (mekonyum) yapması: Bebeğin sıvısına dışkısını yapması, tüm canlı doğumların %7-20’sinde görülür ve bebekte solunum sistemi sorunlarında risk artışına neden olur. Bu bebeklerin %2-9’u doğum öncesinde veya sırasında bunu yutarlar. Bu da doğum sonrası bebekte ciddi solunum sorunlarına, hatta %12 oranında ölüme neden olabilir. Amnios sıvısının mekonyumla boyalı olması sezaryen için endikasyon oluşturmaz. Koyu mekonyum varlığı, bebekte oksijensizlik bulgusu olabilir ve sezaryen gerektirebilir.
Ev doğumları için eğitimi yeterli sayıda personel, yeterli malzeme ve acil hasta nakil sistemi ana şartlar olduğundan ve ülkemiz şartlarında yakın zamanda mümkün olmadığından, doğumların hastane şartlarında yaptırılması önemlidir.
