Erken menopoz nedir?
Menopoz, bir kişinin yumurtalarının tükenmesine bağlı olarak adet kanamalarının sonlanmasıdır. Yumurtalıklarda yumurtlama olamadığından östrojen ve progesteron hormonları da üretilemez. Menopoz genellikle 45-55 yaşları arasında ortaya çıkar. Ancak bazen daha erken olur.
40 ila 45 yaşları arasında adetlerin kesilmesine erken menopoz, 40 yaşın altında ise prematür menopoz denir. Erken menopoz farklı nedenlerle olabilir. Örneğin, bazı kanser tedavileri, yumurtaların erken tüketilmesi ve adetlerin durmasına neden olabilir. Yumurtalıkların ameliyatla alınması da adetlerin durmasına neden olabilir. Ancak bazen, bir kişi net bir sebep olmadan 40 yaşından önce menopoza girer. Bu tip erken menopoza primer yumurtalık yetmezliği denir.
Erken menopoz sonrası arada bir adet görme devam eder. Bu süre zarfında hamile bile kalınabilir. Ama sonunda yumurtalıkların çalışması biter, adet kanamaları durur. Bundan sonra doğal yollarla hamile kalmak mümkün değildir.
Erken menopozun nedenleri nelerdir?
Erken menopoz, yumurtalıkların çalışmasına sorunlar olduğunda ortaya çıkar. Normalde, yumurtalıklardan ayda bir yumurtlama olur. Her yumurta bir gebelik olasılığıdır.
Hamileliğin doğal yollarla oluşması için şunlar gerçekleşmelidir.
Yumurtalıktan bir yumurta atılır. Buna yumurtlama denir.
Partnerin spermi vajinadan yukarı, rahme ve yumurtalık kanallarına doğru yüzer.
Sperm yumurtaya ulaştığında, en az bir sperm yumurtanın dış kabuğundan geçerek içeri girer. Buna döllenme denir.
Yeni döllenmiş yumurta rahme doğru hareket eder.
Yumurta kendini rahim duvarına sabitler. Buna implantasyon (yerleşme) denir.
Erken menopoza giren kişilerde yumurtalıklarda yumurtalar zamanından önce tükenmeye başlar. Yumurtlamalar başlangıçta azalır ve zamanla tamamen durur.
Yumurtalıklarım neden çalışmayı bıraktı?
Erken menopozun nedeni genellikle bilinmiyor. Bazı bilinen nedenler
- Genetik nedenler
- Kanser tedavileri
- Otoimmün hastalıklar. Vücudun enfeksiyonla mücadele sisteminin sağlıklı organlara (yumurtalıklar gibi) saldırması
Erken menopoz belirtileri nelerdir?
Çoğunlukla ilk fark edilen, adet gecikmesi veya normalden daha az adet olmaktır. Diğer belirtiler
- Göğsünüzde ve yüzünüzde başlayan ve ardından vücudunuza ilerleyen bir ısı dalgası gibi hissedilen sıcak basmaları
- Gece aşırı terleme
- Uyku sorunları
- Sinirlilik gibi ruh hali değişiklikleri
- Vajinada kuruluk
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
Başka hangi belirtilere dikkat etmeliyim?
Bazı belirtiler, erken menopozun nedeni konusunda ipucu olabilir. Bu nedenle menopoz dışında sağlığınıza etki edebilecek her şey hakkında bilgi vermelisiniz. Bunlar, neler olup bittiğini ve hangi tedaviye ihtiyacınız olabileceğini anlamamıza yardımcı olabilir.
Muayene olmalı mıyım?
40 yaşından küçükseniz ve adetleriniz en az 3 aydır düzensizse muayene olmayı ihmal etmeyin.
Yaptırmam gereken testler var mı?
Yaşınıza, diğer belirtilerinize ve bireysel durumunuza göre yaptırmanız gereken testler olacaktır. Bunlar arasında;
- Gebelik testi
- Kan testleri. Genellikle hormon düzeylerine bakılır. Bu testler, adetlerinizin neden düzensiz olduğunu gösterebilir. Neden erken menopoza girdiğinizi anlamamıza yardımcı olabilecek başka kan testleri de vardır.
- Genetik testler. Hormon testleriniz erken menopoza girdiğinizi gösteriyorsa, kromozomlarınızda bir sorun olup olmadığını gösteren başka kan testleri de yaptırmanız gerekir. Kromozomlar, binlerce gen içeren hücrele içi yapılardır. Kromozomlara bakmak için yapılan ana teste karyotip analizi denir.
Erken menopoz nasıl tedavi edilir?
Tedavinin en önemli kısmı eksik olan hormonların tamamlanmasıdır. Erken menopoza girdiğinizi öğrenmek üzücü. Kaygı, üzüntü veya keder hissedebilirsiniz. Bu hislerinizi anlatmalısınız. Gerekirse yardım almak için bir terapist ile görüşebilirsiniz. Benzer sorunları olan arkadaşlarla konuşmak da iyi gelebilir.
Erken menopozun nedenine bağlı olarak ayrıca özel tedaviler önerilebilir. Erken menopozu tedavi etmenin en yaygın yolu hormonlar, en önemlisi östrojen vermektir. Bu ilaçlar, yumurtalıkların artık üretmediği hormonların yerini alacaktır. Hormonlar belirtilerinizi, özellikle sıcak basmaları ve gece terlemelerini azaltacaktır. Ayrıca kemiklerinizi ve belki de kalbinizi korumaya yardımcı olur. Erken menopoza giren kişilerin en az 50 yaşına kadar hormon desteği almaları yararlı olur.
Ya hamile kalmak istersem?
Yumurtalarınız tamamen tükenmemişse bir umut olabilir. Erken menopozlu kişilerin yaklaşık yüzde 5 ila 10’unda adetler geri dönüp kendiliğinden gebelik olabilir. En kötü olasılıkla, yeni teknolojilerle hamile kalmak mümkün. Yumurta bağışı ile gebe kalabilirsiniz. Yumurta bağışı, ülkemizde yasal nedenlerle uygulanamamaktadır.
