Gebelik testleri bu kadar duyarlı ve ultrasonlar bu kadar modern değilken dış gebelikler hep yırtıldıktan sonra iç kanama ile gelirdi. Bu nedenle cerrahi dışında tedavi alternatifi yoktu. Şimdi ise adet gecikmesini takiben yapılan hCG ile saptanan gebeliğin 1-2 hafta sonra ultrason ile görülememiş olması tanı erkenden tanı koymayı sağlıyor. Bu sayede dış gebeliklere belirti bile vermeden önce tanı koymak mümkün hale geldi. Günümüzde dış gebeliklerin tek tedavi alternatifi cerrahi değil.
Gözlem
Dış gebelikler bazen herhangi bir girişimde bulunulmaksızın kendiliğinden ortadan kalkabilir. Bu duruma gözlem ile bekleme (expectant management) denir. Dış gebeliğin çok erken dönemlerinde ve hCG değerleri 1000 IU/L’nin altında olduğunda uygulanabilir. Ancak bu tedavi uygulanıyorsa herhangi bir belirti olursa çok kısa zamanda hastanede olmalısınız. Haftada bir kez hCG ölçümlerinizi asla ihmal etmemelisiniz. Dış gebeliğin gözlem ile beklenmesi sırasında cinsel ilişki ve egzersizden kaçınmalısınız.
Bekleyip izleme sırasında beta hCG’nin düştüğü ve ultrasonda hiç bir zaman kesenin görülmediği gebelikler biyokimyasal gebelik olarak adlandırılır. Aslında bu biyokimyasal gebeliklerin yalnızca yarısı dış gebeliktir. Geri kalanı rahim içine kadar gelmiş ancak yerleşmesini tamamlayamadan atılmış normal gebelik kayıplarıdır. Beklenen olguların yarısı bir ay içinde sorun çıkarmadan ve operasyon gerektirmeden ortadan kalkacaktır.
Eğer hCG düşmüyor veya artıyorsa veya ağrı ve diğer belirtiler ortaya çıkıyorsa cerrahi veya tıbbi tedavi alternatifleri düşünülmelidir.
Tıbbi Tedavi
Erken saptanan bir dış gebeliğin metotreksat denilen ilaç ile tıbbi olarak tedavisi mümkündür. Metotreksat uygulanacak olan olgunun ağrı ve iç kanama belirtileri olmamalıdır. Tıbbi tedavi uygulanan bir dış gebelik hastası iseniz gerektiğinde çok acil hastaneye gitme olasılığını göz önünde bulundurmalı ve tedavi protokolünü dikkatle uygulamalısınız.
Metotreksat başlangıçta özellikle plasentadan gelişen bazı kanser türlerinin tedavisi için kullanılan bir ilaçtı. Dış gebelik dokusunu çok iyi parçalar ve vücudun yok etmesini mümkün hale getirir. Ancak heterotopik gebelikte kesinlikle uygulanması mümkün değildir.
Metotreksat, tek doz veya tekrarlayan dozlarda kas içine enjekte edilerek kullanılır. Dış gebeliklerin çoğu metotreksat ile tedavi edilebilir. Sıklıkla yumurtalık kanalında tıkanıklığa da neden olmaz. Başarıyı belirleyen en önemli iki faktör, ultrason ile ölçülen dış gebelik kesesinin çapı ve hCG düzeyidir. Gebelik kesesinin ultrason ile görüldüğü, hCG düzeyinin hızlı arttığı veya 10.000 IU/L’nin üzerinde olan olgular tek doz metotreksat ile genellikle tedavi edilemez. Bu olgular için tekrarlayan doz metotreksat veya cerrahi tedavi düşünülmelidir.
Olguların %90’ında metotreksat tedavisi başarılı olur. Metotreksat tedavisi başarılı olmuşsa 2-6 hafta içinde hCG tamamen normal değerlerine dönecektir. Hormon düzeyleri düşmüyorsa tekrarlayan doz veya cerrahi tedavi alternatifleri planlanmalıdır.
Metotreksat kullanılmasının bilinen uzun vadeli bir etkisi yoktur. Kısa vadeli yan etkileri ise azdır. İlaç, ağız veya sindirim sisteminin başka yerlerinde geçici ülserasyonlara yol açabilir, karaciğer fonksiyon testlerinde geçici yükselmeler yapabilir. Zatürre çok nadir bir komplikasyondur. Trombosit üretiminde azalmaya bağlı kanama nadiren ortaya çıkar, ortaya çıkışı uygulamadan 2 hafta sonra olur. Karaciğer fonskiyonları bozuk, kansızlığı olan veya trombosit fonksiyonları bozuk olan kişilerde metotreksat tedavisi uygulanmamalıdır.
Tedavi sırasında bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı ve ağızda yaralar görülebilir.
Bazen dış gebeliğin ilaçla tedavisi sırasında hafif karın ağrıları ortaya çıkabilir. Ciddi ağrılar varsa mutlaka sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Metotreksat tedavisi sırasında güneşlenilmemeli, hatta yüksek koruma faktörlü bir güneş koruyucu kullanılmalıdır. Güneş ışığına duyarlılık artışı ve ciltte günseş yanıkları olabilir. Metotreksat tedavisi sırasında alkol alınmamalı ve folik asid içeren vitaminler ve ağrı kesici kullanılmamalıdır.
