Yumurtlatma tedavisinde FSH kullanımının yol açtığı en ciddi sorun yumurtalıkların aşırı uyarılması hastalığıdır. Buna baş harfleri ile OHSS denir. OHSS’nin nedenini hala bilmiyoruz. OHSS durumunda yumurtalıklar şişmiş ve ağrılıdır. Karın boşluğu ve bazen de göğüs kafesinde sıvı birikimi olur.
Yumurtlamanın son işlemi olan hCG’yi enjekte ettikten 5-10 gün sonra başlar. Ya da gebelik oluşursa vücut hCG üretmeye başlar. Vücudun hCG’si ile ortaya çıkabilir. FSH ile uyarılmış yumurtlamaların %14’ünde OHSS görülür. Bunların %1 kadarı ciddi sorunlara yol açacaktır.
OHSS’de görülen belirtiler nelerdir? Bunları ağırlığına göre OHSS sınıflandırması içinde izleyelim. OHSS sınıflandırması araştırmacı Golan ve arkadaşları tarafından yapılmış.
- Hafif olgular. İlk belirti karında şişmedir. Bunu iştahsızlık, bulantı, kusma, ishal izler. Yumurtalıklar büyümüştür. Olguların %30’u hafif tiptedir. Basit ağrı kesiciler ve hareket kısıtlaması ile
- Orta şiddette olgular. Karın içinde sıvı birikimi saptanır. Bunu göğüs kafesinde de sıvı birikimi izler. Olguların %65’i bu tiptir. Bu olguların hastanede yatırılması gerekir. Gebelik yoksa daha çabuk, gebelik varsa birkaç haftada iyileşme olur.
- Ağır olgular. Kanın sıvısı önemli miktarda karın içi boşluğuna kaçmış, dolayısıyla kan koyulaşmıştır. Kan daha kolay pıhtılaşabildiğinden damar içinde pıhtılaşma gözlenebilir. Kan içinde yeterince sıvı içermediğinden böbrekler süzme işi yapmakta zorlanacaktır. Yumurtalıklar iri bir portakaldan daha büyüktür. Kan elektrolit yoğunlukları bozulmuştur. Nadiren ölümle bile sonlanabilir. Olguların %2-5’inde ağır OHSS görülür. Bu olgular hastaneye yatırılır. Solunumu rahatlatmak için karın içindeki su çekilir. Gebelik olursa belirtiler çok artabilir. Bu olgularda bazen gebeliğin sonlandırılması da gerekir.
Bir hastada OHSS gelişeceğinin işaretleri olan bir çok belirti bulunur. Ultrason yapıldığında yumurtalıklarda 20 veya daha fazla yumurtanın geliştiğini saptamak, kandaki östradiol hormonu düzeyinin 10.000 pmol/L’den yüksek olması ya da hızla artması OHSS oluşacağının belirtileridir.
