Rahim içi araç (RİA), bir sağlık kuruluşunda doktor tarafından vajina ve serviks yoluyla rahim içine yerleştirilir. Kalıplanmış plastikten yapılmıştır ve vajinanın içinde hissedebileceğiniz ancak vücudun dışına taşmayan bir ipi bulunur. RİA, kullanmayı bırakmak istediğinizde (yani hamile kalmak veya farklı bir doğum kontrol yöntemine geçmek istiyorsanız) bir sağlık kuruluşunda herhangi bir zamanda çıkarılabilir ve doğum kontrol etkisi hızla ortadan kalkar.
Uygulandıktan sonra ilk 3 ay içinde kayma oranları daha yüksektir. Bu nedenle gebelik riski artacağından işlemden 4 ay sonra kontrol edilmelidir.
Spiraller, uzun etki süreli korunma yöntemlerindendir. Koruyuculuk oranı çok yüksektir.
Spiraller döllenmeyi ve döllenmiş yumurtanın rahim içine yerleşmesini önler. Düşüğe neden olmaz.
Rahimi olan her kadın spiral kullanabilir.
Spiral, kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından, ultrason kontrolü ile takılmalıdır.
Rahim içi araç nedir?
Rahim içi araç (RİA – spiral) bir tür doğum kontrol yöntemidir. Doktorunuzun vajina ve rahim ağzını geçerek rahminize yerleştirdiği T şeklinde küçük bir cihazdır. Spiral esnek plastikten yapılmıştır ve rahim ağzından sarkan 2 ince plastik ipi vardır. Çok küçüktürler, genişlikleri ve uzunlukları 2,5 cm’den biraz fazladır.
Kadın iç üreme organları
Spiral, hamileliği önlemenin en güvenli ve en etkili yöntemlerinden biridir. En az 1 yıl gebe kalmak istemeyenler için iyi bir seçimdir. Korunmasız cinsel ilişkiye girdikten sonra 5 gün içinde takılırsa hamileliği önlemek için acil kontrasepsiyonda da kullanılabilir.
RİA’ları doğum kontrolü dışında, başka nedenlerle de kullanabilirsiniz. Örneğin şiddetli, ağrılı adet kanamalarını tedavi etmek için hormonlu spiral kullanılabilir.
Farklı RİA türleri nelerdir?
Ülkemizde 2 tip spiral vardır. Bakırlı spiral ve hormonlu spiral.
- Bakır içeren spiral. Rahim içine bakır salgılar. Bu spiraller hormon içermez. Bakırlı spiraller, tiplerine de bağlı olmak üzere 2-12 yıl arasında etki gösterir. Son dönemde piyasada bulunan spirallerin hemen hepsi 5 yıl süre ile etkilidir. Gebelik oranı ilk kullanım yılında yüzde 1’in altındadır. İçerdikleri bakır bitince gebe kalma oranları %1’den %14’e çıkacağı için kullanım süreleri dolduğunda hemen değiştirilmelidirler. Ülkemizde bulunan bakır içeren RİA modelleri;
- Cu T 380 A. Koruyuculuk süresi 12 yıla çıkarılmıştır
- Multiload 375 Cu. 5 yıl koruyuculuk
- Multiload 250 Cu. 3 yıl koruyuculuk
Spermin fallop tüplerine ulaşmasını engelleyerek hamileliği önler. Bakırlı spiral, adet kanamasının miktar ve süresinde artışa neden olur.
Bakırlı spiralin bu türü CuT olarak adlandırılır. Diğer spiraller gibi rahim içine yerleştirilerek kullanılır.
- Hormonlu spiral. Hormonlu spiral rahim içine progestin salgılar. Dünyada farklı markalarla farklı tiplerde hormonlu spiraller vardır. Bunların kullanım süreleri de 3-5 yıl gibi farklı olabilir. Ülkemizde bulunan tek marka Mirena®. Kullanım süresi 5 yıldır. Yerleştirildikten sonraki ilk aylarda düzensiz kanama yaygındır. Progestin salgılayan RİA kullanan birçok kişi, eskisinden daha hafif ve daha az ağrılı adet görür. Hatta bazen hiç adet görmezler, ancak bu zararlı değildir ve tedavi edilmesi gerekmez. Spiral çıkarıldığında, genellikle bir veya 2 ay içinde düzenli periyotlar geri döner.
Rahim ağzı kanalı salgılarını kalınlaştırarak ve endometriyumu (rahim zarını) incelterek hamileliği önler. Hamileliği önlemede oldukça etkilidir; Levonorgestrel salgılayan RİA kullanan kişilerde gebelik oranı, kullanımın ilk yılında yüzde 1’den azdır.
Bu resimde 2 tip spiral göstermektedir. Farklı spiraller mevcuttur. Hamileliği önlemeye yardımcı olmak için rahim içine yerleştirilir. Bazı hormonlu spiraller adet kanamasını azaltır. Bakır spiral adet kanamasını artırır.
Spiral kullanmanın faydaları nelerdir?
En az bir yıl (veya daha uzun süre) hamile kalmayı planlamıyorsanız, etkili ve sık sık anımsamanız gerektirmeyen bir yöntem istiyorsanız, RİA ideal bir yöntemdir. RİA, östrojen kullanmak istemeyen veya kullanamayan kişiler için de uygundur. Ayrıca, RİA kullanmanın rahim ağzı kanserine yakalanma riskini azalttığına dair kanıtlar vardır.
RİA’ların nispeten az yan etkisi vardır ve çıkarıldıktan sonraki gebelik şansını azaltmaz.
- Spiraller çok etkilidir. Bir yıl spiral kullanan 100 kadında 1’inden azında gebelik görülür.
- Düzenli olarak kondom taşımak veya her gün doğum kontrol ilacı almak zorunda kalmazsınız.
- Spiralin yan etkileri azdır.
- Spiraller, östrojen içermez.
- Hamile kalmaya karar verirseniz spirali çıkarttırmanız yeterlidir.
- Beş yıl boyunca spiral kullanmak, diğer birçok doğum kontrol yönteminden daha düşük maliyetlidir.
Spiralin dezavantajları nelerdir?
Spiral, yerleştirildikten sonraki ilk birkaç ay içinde kayabilir.
- Prezervatiflerden farklı olarak, spiral sizi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı korumaz. Spiral kullansanız da siz ve partneriniz/partnerleriniz enfeksiyon yayılmasını önlemek için prezervatif kullanabilirsiniz.
- Adet döneminde küçük bir ihtimal ile spiral kayabilir. Bu durumda, yeni bir spiralin takılması gerekir. Spiralinizi iç çamaşırınızda, pedinizde veya tuvalette görürseniz veya kaydığını düşünüyorsanız doktorunuzu aramalısınız. Bu süre içinde ek bir yöntemle korunmalısınız. Spiral ipinin vajinada hissedilip hissedilmediğini kontrol edebilirsiniz. Bu, adet kanaması bitiminden sonra periyodik olarak veya aylık olarak yapılabilir.
- İlk takıldığında maliyeti diğer yöntemlerin maliyetinden daha yüksektir. Ancak, takıldıktan sonra beş yıl başka maliyet yoktur.
- Spirali yalnızca doktor takabilir veya çıkarabilir.
Yakın zamanda rahim ve yakındaki diğer organlara yayılan ve “pelvik enfeksiyon” adı verilen bir enfeksiyon geçirdiyseniz, spiral kullanamazsınız. Klamidya ve bel soğukluğu gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar pelvik enfeksiyonlara neden olabilir.
Spiral kullanırken hamile kalırsanız, hamileliğin fallop tüpünde değil (dış gebelik) rahim içinde olduğundan emin olmak için ultrasona ihtiyacınız vardır. RİA, mümkünse hamilelik fark edildiğinde çıkarılmalıdır.
Hangi RİA türü benim için en iyisidir?
Doktorunuz doğru spirali seçmenize yardımcı olabilir.
Aşağıdaki durumlarda bakırlı spiral iyi bir seçimdir:
- Hormonlardan kaçınma isteği veya ihtiyacı.
- Adet görmeme, kanama ya da beklemediğiniz zamanlarda lekelenme gibi adetlerinizde büyük değişikliklerden kaçınmak istiyorsanız.
- Beş yıl süre ile doğum kontrolü istiyorsanız
Aşağıdaki durumlarda hormonlu spiral iyi bir seçimdir:
- Şiddetli ve ağrılı adet oluyorsanız. Hormonlu spiral, adetlerinizi daha hafif ve daha az ağrılı hale getirir.
- Endometriozisten dolayı pelvik ağrınız varsa. Bu spiral ağrınızı azaltır.
- Beş yıl süre ile doğum kontrolü istiyorsanız
Spiral takılması ağrılı bir işlem midir?
Doktorunuz spirali takarken ve sonrasında bir süre muhtemelen biraz rahatsızlık ve hafif kasık krampları hissedersiniz. Hiç doğum yapmamış kişiler, doğum yapmış kişilere göre genellikle daha fazla rahatsızlık hisseder. Kramplar genellikle bir gün içinde geçer. Basit ağrı kesici ilaçlar, krampların daha hızlı geçmesine yardımcı olur.
Spiral takıldıktan sonra, hissetmiyor olmalısınız.
Muayene olmalı mıyım?
Spiraliniz varsa, aşağıdaki durumlarda hemen doktorunuza başvurun:
- Karnının alt kısmında şiddetli ağrı
- Adetiniz gecikti veya normalden çok farklı
- Spiralin ipini hissetmiyorsanız veya ip normalden daha kısa geliyorsa
- Spiralin yerinden kaymış veya düşmüş olabileceğini düşünüyorsanız
- CYBH olan veya olabilecek biriyle cinsel ilişkiniz olmuş veya cinsel yolla bulaşan hastalığınız olduğunu düşünüyorsanız
- Açıklanamayan ateşiniz varsa
