Rahim ağzı kanseri taraması nedir?
Tarama, rahim ağzında kanser hücreleri olup olmadığını araştırır. Serviks, rahmin vajina ile birleştiği alt kısmıdır.
Kadın iç üreme organları
Smear testi ayrıca prekanser olarak adlandırılan kansere dönüşebilecek hücreleri de araştırır. Rahim ağzı kanserini ve kanser öncüsünü, tedavi edilebileceği erken evrelerde bulabilir.
Rahim ağzı kanserini taramada hangi testler kullanılır?
Taramanın birkaç farklı yolu vardır:
- Pap-Smear. (Papanicolaou veya Pap testi) Bu, tarama için en sık kullanılan testtir. Pap smear olarak da adlandırılır. Rahim ağzının yüzeyinden dökülen hücreler alınır, bir cama yayılarak patoloji doktoru tarafından mikroskop ile incelenir. Rahim ağzında kansere dönüşme potansiyeli olan hücre değişikliklerinin saptanması esasına dayanır.
- HPV testi. HPV, insan siğil virüsü olarak da adlandırılır. Rahim ağzı kanserine neden olan temel etkendir. Test, yüksek risk HPV (insan papilloma virüsü) tipinin olup olmadığını belirleyerek kanser riski için ileri izleme olanak vermektedir.
- Kombinasyon testi. Bu, aynı anda Pap ve HPV testi yapmayı içerir.
Pap Smear
Pap testi serviksteki hücreleri inceleme yöntemidir. Pap testi için başka bir terim servikal sitolojidir.
Pap testi yapılırken, vajinayı açmak için spekulum adı verilen bir cihaz kullanarak pelvik muayene yaparız. Daha sonra rahim ağzından dökülen hücreleri toplamak için küçük bir fırça veya spatula kullanırız. Bu rahatsız edici olabilir, ancak genellikle ağrılı değildir. Hücreler, koruyucu sıvı içeren bir kaba eklenir veya inceleme için bir cam slayt üzerine yayılır.
Rahim ağzı kanseri, rahim ağzındaki normal hücreler anormal hücrelere dönüştüğünde ve kontrolden çıktığında ortaya çıkar. Rahim ağzı kanserinin skuamöz hücreli karsinom ve adenokarsinom olmak üzere iki türü vardır.
Smear, rahim ağzından kanser gelişmeden önce kanser öncülü (prekanseröz lezyonları) değişiklikleri erken evrede saptamak için alınır. Böylece rahim ağzı kanserine yakalanma ve hastalığa bağlı ölümlerin sayısını azaltır.
Bazen hiçbir anormallik olmadan smear sonucu anormal olabilir. Ancak, anormal smear sonucu olan çok az hastada kanser saptanır.
Tamamen yanılmaz bir yöntem olmasa da, PAP smear testi, rahim ağzı kanserinin yüzde 95’ini ortaya çıkarır.
Pap smear testin normal sonuç vermesi, hastanın genital olarak tamamen normal olduğunu kanıtlamaz. Rahim üst kısmı ve yumurtalık kanserlerini taramaz. Ayrıca jinekolojik muayenenin yapılması, rahim üst kısmı, ve yumurtalıklara ait değerlendirme için de ultrasonla incelemeden geçmesi, yıllık kontrol açısından önem taşır.
HPV Testi
Pap testi gibi, insan papilloma virüsü (HPV) testi de muayene sırasında rahim ağzından örnek almak için küçük bir fırça kullanılarak yapılır. HPV testleri, bütün HPV türlerini test etmez. Sadece rahim ağzı kanserine neden olma riski yüksek olan HPV suşlarını test eder. Pozitif bir sonuç, bu suşlardan birinin veya daha fazlasının bulunduğunu gösterir. Bazen laboratuvar, HPV 16 ve HPV 18 olarak bilinen en yüksek riskli iki HPV türünden birinin bulunup bulunmadığını özel olarak bildirir. Buna genotipleme denir.
Kombinasyon Testi
Bu, aynı anda Pap ve HPV testi yapmaktır. Aynı zamanda ko-test olarak da adlandırılır.
Pap veya HPV testi nasıl yapılır?
Rahim ağzı (Serviks) kanseri taraması için rahim ağzı yüzeyinden hücre alınır. Bunu yapmak için vajinaya spekulum adı verilen bir alet yerleştirilir. Böylece rahim ağzı görebilir. Ardından, rahim ağzından dökülen hücreler fırça ile toplanır. Fırça üzerine yapışan hücreler incelenmek üzere laboratuvara gönderilir. Rahim ağzından alınan yayma, servikal smear veya servikal yayma olarak da bilinir.
İşlem ağrılı değildir. Spekulum biraz rahatsız edici olabilir, ancak zarar vermez. Muayeneden temel bir farkı yoktur. İşlemden sonra günlük hayatınıza devam edebilirsiniz.
Rahim ağzı kanseri taramasına ne zaman başlamalıyım?
21 yaşına geldiğinizde Pap testlerine başlamanız tavsiye edilir. Pap testleri yerine HPV testleri de yapılabilir. HPV testi ülkemizde sağlık bakanlığına bağlı KETEM’de (kanser tarama merkezileri) yapılabilir.
İlk cinsel ilişkiden sonra, rahim ağzı kanseri taramasına başlamalısınız. Erken yaşta cinsel olarak aktif olsanız bile, 21 yaşından önce rahim ağzı kanseri taraması yaptırmanız gerekmez.
Pap veya HPV testine nasıl hazırlanmalısınız?
Hazırlanmak için özel bir şey yapmanıza gerek yok. Pap testinden önceki 2 gün cinsel ilişkide bulunmamalı ve vajinal ilaç kullanmamalısınız.
Tarama testleri adet döngünüzün herhangi bir zamanında yapılabilir. Bununla birlikte, adet bitiminden birkaç gün sonra yapmayı tercih ederiz. Adetli iken yapılan smear testinin doğruluk oranı azalır.
Rahim ağzı kanseri taramasını ne sıklıkla yapmalıyım?
Bu, kaç yaşında olduğunuza ve geçmiş Pap testlerinizin sonuçlarına bağlıdır.
- 21-29 yaşları arasındaysanız 3 yılda bir Pap testi veya 25 yaşından itibaren her 5 yılda bir HPV testi yaptırmalısınız.
- 30 yaş ve üzerindeyseniz 3 yılda bir Pap testi; her 5 yılda bir HPV testi veya her 5 yılda bir Pap ve HPV testi kombinasyonu yaptırabilirsiniz.
- 65 yaş veya üzerindeyseniz, aşağıdaki durumlarda Pap testi yaptırmayı bırakabilirsiniz:
- 65 yaşına gelene kadar düzenli olarak Pap testleri yaptırdınız.
- Son 10 yılda arka arkaya 3 normal Pap testi veya 2 normal kombinasyon Pap ve HPV testi (en son test son 5 yıl içinde olmak üzere) sonucu aldıysanız.
Rahim ağzı kanseri taraması dışında nedenlerle de Pap testi yaptırabilirsiniz. Örneğin, anormal vajinal kanamanız varsa, rahim ağzından kaynaklanan nedenleri saptamak için Pap testi yapabilir.
Histerektomi sonrası rahim ağzı kanseri taraması yaptırmam gerekir mi?
Histerektomi ameliyatı ile rahminiz alınmış aise, taramaya devam etmeniz gerekip gerekmediğine karar vermek için bazı koşulları dikkate almak gerekir. Aşağıdaki durumlarda smear testlerine devam etmeniz gerekli değildir:
- Rahiminiz ile birlikte rahim ağzınızın alınmış olması ve
- Rahim ağzı kanseriniz veya kanser öncüsü sorununuz (displazi) olmaması.
Emin değilseniz, ameliyatınızı yapan doktora taramaya devam etmeniz gerekip gerekmediğini sormalısınız.
HPV aşısı olduysam tarama testleri yaptırmam gerekir mi?
HPV aşısı olanların da rahim ağzı kanseri taramasına devam etmesi gerekir. HPV aşısı yaptırmak rahim ağzı kanserine yakalanma şansınızı azaltır. Ancak sizi tamamen korumaz. Yine de kanser veya kanser öncülleri için taramayı ihmal etmemelisiniz.
Anormal bir Pap testi sonucum varsa?
İlk olarak, anormal Pap testlerinin yaygın olduğunu ve anormal Pap testi olan çoğu insanda kanser oluşmadığını bilmelisiniz. Pap testinizde “anormal” görünen hücreler varsa, buna neyin sebep olduğunu anlamak için daha fazla test yapılabilir. Yaşınıza, Pap testinizin ne gösterdiğine ve yaptırdığınız diğer testlerin sonuçlarına göre ne yapılacağına karar vereceklerdir.
Anormal smear sonucu için yapılacak ileri tetkikler;
- HPV testi. HPV testi yaptırmadan anormal smear testi ile karşılaşmışsanız HPV testi yapılmalıdır.
- Pap testi tekrarı. Bazen, altı ay beklenip tekrar Pap testi yapılırsa, anormal hücrelerin normale döndüğü görülebilir.
- Kolposkopi. Kolposkopide, tıpkı Pap testi sırasında olduğu gibi rahim ağzına bakmak için bir spekulum kullanır. Mikroskop gibi görünen bir cihaz kullanılarak rahim ağzına daha yakından bakılır. Bu, rahim ağzını daha detaylı görmemizi sağlar. Bu test sırasında rahim ağzından küçük doku örnekleri de alınabilir. Buna biyopsi denir.Biyopsi ile alınan doku patoloji doktoru tarafından mikroskopla incelenir.
Rahim ağzı kanseri veya kanser öncüsü olduğunuz ortaya çıkarsa, etkili tedaviler vardır. Erken tanı konmuşsa, tedavi için başarılı seçenekleriniz bulunur.
HPV testim pozitif çıkarsa?
Öncelikle, cinsel aktif kadınlarda HPV’ye sık rastlandığını ve HPV bulaşmış olmanın kesinlikle kanser olacağınız anlamına gelmediğini bilmek önemlidir. HPV enfeksiyonu çoğunlukla kendi kendine geçer. Bazen iyileşmeyip devam edebilir. Uzun süreli HPV enfeksiyonu, kanser riskinizi artırır.
HPV testiniz pozitif çıkarsa yapılacak olan işlemler Pap testi sonuçlarınızın anormal olup olmadığına bağlı olacaktır. HPV testiniz pozitif ancak Pap testiniz normalse, düzenli aralıklarla smear kontrolü yapılabilir.
Bu sayfa düzenlenirken UpToDate Patient Education sayfalarından yararlanılmıştır.
