Polikistik over sendromu nedir?
Polikistik over sendromu (PCOS – PKOS); adet düzensizliği, akne (yağlı cilt ve sivilce), artmış kıllanmaya veya saç dökülmesine neden olabilen hormonal bir hastalıktır. PCOS, ayrıca hamile kalmayı zorlaştırabilir. Çok yaygındır. Tüm kadınların yaklaşık yüzde 5 ila 8’inde PKOS vardır. Hepsi olmasa da çoğu PCOS’lu kişi kilolu veya obezdir.
PCOS’un sebebi nedir?
PCOS’ta yumurtalıklar normal yumurtlama yapmaz ve fazla testosteron üretir. Testosteron erkeklik hormonu olarak adlandırılır. Tüm insanlarda bir miktar testosteronu vardır. Normalde yumurtalıklar da çok az miktarda testosteron üretir. Ancak PCOS’ta testosteron üretimi artmıştır.
Yumurtalıklar, ortalama ayda bir yumurta (folikül) üretir. Folikül büyüdükçe östrojen hormonu üretir. Ortalama 14 gün sonra bir yumurta bırakılır. Buna yumurtlama denir. Ancak PCOS’lu kişilerde yumurtalık; büyük bir folikül yerine çok sayıda küçük folikül yapar. Hormon seviyeleri dengesizleşir. Ve her ay düzenli yumurtlama olmaz. Bu yumurtlama bozukluğunun nedeni genellikle net belirlenemez.
Kadın iç üreme organları
PCOS’un belirtileri nelerdir?
PCOS belirtileri şunlardır:
- Yılda 8’den az dönem geçirmek
- Üst dudak, çene, favori bölgesi, göğüs veya göbekte kalın, koyu renkli tüylerin çıkması
- Akne (yağlı cilt ve yüzünde sivilce)
- Saç dökülmesi
- Tıbbi yardım almadan hamile kalma sorunu
- Kilo alımı ve obezite (PKOS’lu herkeste bu sorun olmayabilir)
Belirtilerim hafif olsa bile muayene olmalı mıyım?
Bu belirtiler hafif bile olsa muayene olmayı ihmal etmemelisiniz. PCOS, aşağıdakiler de dahil olmak üzere farklı sağlık sorunu riskinizi artırır:
- Diyabet (yüksek kan şekeri)
- Yüksek kolesterol seviyeleri
- Uyku apnesi, insanların uyurken kısa bir süre nefes almalarının durmasına neden olan bir uyku bozukluğu
- Depresyon veya anksiyete
- Aşırı yeme veya bulimia gibi yeme bozuklukları
- Cinselliğe ve karşı cinse olan ilgisini kaybetmek
Yaptırmam gereken testler var mı?
Yapılacak testlere, yaşınız, belirtileriniz ve bireysel durumunuza göre karar verilir. Olası testler şunlardır:
- Hormon, kan şekeri ve kolesterol düzeylerini ölçmek için kan testleri
- Adet gecikmesi varsa gebelik testi
- Pelvik ultrason. Ultrason, rahim ve yumurtalıklarınızı görerek tanı koymamızı sağlar. Ultrason ile yumurtalıklarında polikistik bir görüntü olup olmadığı görülebilir.
PCOS nasıl tedavi edilir?
En yaygın tedavi doğum kontrol haplarıdır. Ancak belirtileri azaltmaya yardımcı olabilecek başka tedaviler de vardır.
- Doğum kontrol hapları. Bu, PCOS’un temel tedavisidir. Doğum kontrol hapları, polikistik over sendromunu iyileştirmez. Ancak adet düzensizliği, akne ve tüylenme gibi birçok belirtiyi azaltırlar. Doğum kontrol hapları ile rahim kanseri riskiniz de azalır.
- Anti-androjenler. Bu ilaçlar, akne ve kıllanma gibi bazı PCOS belirtilerine neden olan hormonları bloke eder. Spironolakton sık kullanılan bir antiandrojendir.
- Progestin. Bu hormon adetlerinizi düzenli hale getirir. Ancak düzenli olarak kullanmak gerekir. Rahim kanseri riskini de azaltır. Medroksiprogesteron veya doğal progesteron kullanılabilir.
- Metformin. Bu ilaç, adetlerinizin daha düzenli olmasına yardımcı olabilir. Ama kullananların sadece yarısında sonuç verir. Diyabetli kişilerde bu ilaç kan şekeri düzeylerini düşürmeye yardımcı olur.
- Akne tedavisi için ilaçlı cilt losyonu veya antibiyotikler
- Fazla tüyleri almak için lazer tedavisi veya elektroliz
Kendi başıma yapabileceğim bir şey var mı?
Kendi başınıza düzenleyebileceğiniz bazı şeyler var. Fazla kilolu veya obez iseniz, kilo vermek belirtilerinizi azaltabilir. Vücut ağırlığınızın sadece yüzde 5’ini kaybetmek çok yardımcı olabilir. Örnek olarak, 200 kilo olan bir kişi için bu, 10 kilo kilo kaybı anlamına gelir.
Ya hamile kalmak istersem?
PCOS’lu çoğu insan hamile kalabilir, ancak fazla kilolu olmayanlar için gebelik genellikle daha kolaydır. Fazla kiloluysanız, kilo vermek adetlerinizin daha düzenli olması ve gebelik şansının artmasına yardımcı olabilir. Kilo vermenize rağmen adetleriniz hala düzensizse, yumurtlamanıza yardımcı olacak ve hamile kalma şansınızı artıracak ilaçlar verilebilir.
Hayatım nasıl olacak?
PKOS ile normal bir hayat yaşamak mümkün. Ama düzenli olarak muayene olmanız önemlidir. Tedaviler belirtilerinizi azaltır ve sizi diğer hastalıklardan korur.
Depresyonda veya endişeli hissediyorsanız, yeme bozukluğunuz olabileceğini düşünüyorsanız veya cinsellikle ilgili sorunlarınız varsa mutlaka bildirmelisiniz. Bu sorunlara da yardımcı olabilecek tedaviler uygulanabilir.
