Priferik lenfödem nedir?
Periferik lenfödem kol veya bacakta lenf sıvısı birikmesidir. Kanser için ameliyat veya radyasyon tedavisi görmüş bazı kişilerde lenfödem olur. Kanser tedavisi gören herkeste lenfödem görülmeyebilir.
Vücutta, lenf sıvısı taşıyan lenfatik sistem olarak adlandırılan bir damar ağı vardır. Lenf düğümleri bu sistemin bir parçasıdır. Lenfatik sistem, kan damarlarına benzer. Ancak lenfatik sistemde kan değil enfeksiyonla savaşan hücrelerden oluşan lenf sıvısını taşır. Lenfödem, lenfatik sistemden lenf akışı bozulmasından kaynaklanır. Ameliyat veya radyasyon gibi kanser tedavileri koltuk altı, kasık veya diğer yerlerdeki lenf düğümlerine, lenf damarlarına zarar verebilir ve periferik lenfödeme neden olabilir.
Şekilde, kemik iliği, timus, dalak ve lenf düğümlerini içeren lenfatik sistem organlarını görülmektedir. Lenf ağı birbirine lenf damarları ile bağlıdır.
Periferik lenfödem belirtileri nelerdir?
Periferik lenfödemin en sık görülen belirtileri şunlardır.
- Kol veya bacakta şişme
- Ağrı
- Şişkinliğin olduğu bölgelerdeki eklemlerde hareket kısıtlılığı
- Etkilenen bölgede ağırlık hissi
Belirtiler genellikle yavaş yavaş ortaya çıkar. Periferik lenfödem belirtileri, kanser tedavisinden haftalar, aylar hatta yıllar sonra ortaya çıkabilir.
Periferik lenfödem için bir test var mı?
Periferik lenfödem için özel testler olmakla birlikte genellikle gerekli değildir. Belirtilerinizi anlattığınızda muayene ile periferik lenfödem tanısı konabilir. Muayenenin önemli bir kısmı, etkilenen uzvun çevresini ölçmektir. Bu ölçüm, uzuv boyunca birkaç farklı yerden yapılır.
Sorunları azaltmak için kendi başıma yapabileceğim bir şey var mı?
Etkilenen uzvun yaralanmasını veya enfeksiyonunu önlemek çok önemlidir. Daha fazla şişmeyi önlemek için yapabileceğiniz uygulamalar.
Yaralanmayı önlemek için:
- Cildinizi temiz tutun. Her gün yumuşak bir sabunla yıkayın.
- Tırnaklarınıza dikkat edin. Tırnaklarınızın etrafındaki deriyi ayırmayın veya tırnak etlerinizi kesmeyin.
- Cildinizin kurumasını ve çatlamasını önlemek için losyon kullanın.
- Tıraş için tıraş bıçağı yerine elektrikli tıraş makinesi kullanın.
- Açık havaya çıktığınızda daima güneş kremi kullanın.
- Kol etkilenmişse, bahçe işleri, yemek pişirme veya cildinize zarar verebilecek başka şeyler yaparken eldiven giyin.
- Bacak etkilenmişse, sert tabanlı ayakkabılar giyin.
- Kolunuzda, elinizde, bacağınızda veya ayağınızda küçük bir kesik, sıyrık veya ısırık olursa, sabun ve suyla iyice temizleyin. Antibiyotikli krem kullanın. Çabuk iyileşmezse veya enfeksiyon belirtileri varsa muayeneye gelin.
- Lenfödemli uzuvdan mümkünse iğne, kan veya damar yolu uygulamalarından kaçının. Akupunktur veya dövme gibi cildi delen zarar veren diğer işlemlerden kaçınmalısınız.
- Bir kolunuzda lenfödem varsa, o koldan tansiyonunuzu ölçtürmekten kaçınmalısınız.
- Saunalardan, buhar banyolarından ve jakuzilerden kaçınmalısınız.
Şişmeyi önlemek için:
- Size önerilen özel bir giysi veya bandaj yoksa bol giysiler giyip ve vücudunuzu sıkacak takılar kullanmayınız.
- Kilonuzu kontrol altında tutun.
- Kolunuzu uzun süre hareketsiz bırakmayın. Bacağınız etkilenirse, uzun süre ayakta durmaktan kaçınmalısınız.
- Otururken veya uzanırken uzvunuzu yastıkların üzerinde yüksekte tutun.
Hangi durumlarda doktora gitmeliyim?
Aşağıdaki durumlarda muayene olmalısınız:
- Şişliğin arttığı durumlarda
- Kızarıklık (kırmızı lekeler veya çizgiler) varsa
- Etkilenen uzvun sıcaklığı normalden fazlaysa
- Soğuk algınlığı veya başka bir hastalıktan kaynaklanmayan, 38°C’den yüksek bir ateşiniz varsa
Periferik lenfödem nasıl tedavi edilir?
Lenfödemin tedavisi yoktur. Ancak şişliği azaltmaya yardımcı olabilecek tedaviler vardır. Bu tedavilere, şişlik çok kötüleşmeden başlamalısınız. Bu nedenle herhangi bir şişlik fark ettiğinizde hemen muayene olun.
Tedavide şunlar yapılır:
- Egzersiz. Egzersiz, lenfödemi azaltabilir.
- Kompresyon bandajı. Kompresyon bandajı, şişmiş bölgeye nazik, sabit bir baskı uygulayan özel bir bandaj türüdür. Bu, şişliğin azalmasına yardımcı olur.
- Kompresyon çorabı. Bunlar, kompresyon bandajı gibi çalışır. Şişmeyi azaltmak için etkilenen uzuv üzerine hafif, sabit bir baskı uygular.
- Manuel lenfatik drenaj. Bir fizyoterapist biriken sıvıyı ilerletmek için masaj yapar.
- Ameliyat. Şiddetli lenfödem için ameliyat önerilebilir. Bu işlemlere lenf bypass ve lenf nodu transferi denir.
Periferik lenfödem önlenebilir mi?
Bazen önlenebilir. Meme kanseri cerrahisinde, kanserin yayılıp yayılmadığını kontrol etmek için bir koltuk altı lenf düğümleri çıkarılır. Bu bölgedeki lenf bezlerinin çıkarılması, kolda lenfödem riskini artırır. Benzer şekilde, melanom (bir tür cilt kanseri) için, kasık bölgesindeki lenf düğümleri çıkarılır. Bu, bacak lenfödem riskini artırır. Bazı durumlarda sadece bir veya birkaç lenf düğümü çıkarılarak lenfödem riski azaltılabilir.
Lenfödem her zaman önlenemez, ancak erken tedavi ile şiddetli hale gelmesi önlenebilir.
