Hormonal doğum kontrolü nedir?
Hormonal doğum kontrolü, hamileliği önlemek için hormon içeren hap, enjeksiyon veya cihazlardan oluşur. Hormonal doğum kontrolünün birkaç farklı türü vardır. Bazıları östrojen ve progestin hormonlarını bazıları ise sadece progestin hormonunu içerir.
Hiçbir doğum kontrol yöntemi yüzde 100 güvenli olmamakla birlikte hormonal yöntemler hamileliği önlemede çok etkilidir.
İmplant
Progestin içerir.
İlk kullanım yılında 100 kişi başına beklenen gebelik: 1’den az
Doktor tarafından takılır. Anımsamanız gereken bir şey yok.
3 yıla kadar etkin.
En yaygın yan etkiler: Ara kanama, Adet düzensizliği
Diğer olası yan etkiler: Baş ağrısı, Akne, Acıyan göğüsler, Kilo almak, Ruh hali değişiklikleri
Hormonlu Spiral
Progestin içerir.
İlk kullanım yılında 100 kişi başına beklenen gebelik: 1’den az
Doktor tarafından takılır. Anımsamanız gereken bir şey yok.
Türüne bağlı olarak 3 ila 5 yıl sürer.
En yaygın yan etkiler: Ara kanama, Adet görmeme
Diğer olası yan etkiler: Kramp
Yaygın olmayan riskler: Spiral kayması, Uygulama sırasında rahim zarar görebilir, Uygulama sırasında, RİA çıkarıldıktan sonra hamile kalmayı zorlaştırabilecek enfeksiyonlara yol açabilir.
Enjeksiyon
Progestin içerir.
İlk kullanım yılında 100 kişi başına beklenen gebelik sayısı: 6
Her 3 ayda bir size iğne yapmalıdır.
En yaygın yan etkiler: Ara kanama, Adet görmeme
Diğer olası yan etkiler: Geçici kemik erimesi, Kilo artışı, Ruh hali değişiklikleri, Yüzde veya vücutta kıllanma ve saç dökülmesi, Memede ağrı, Baş ağrısı
Minihap
Progestin içerir
İlk kullanım yılında 100 kişi başına beklenen gebelik: 9
Her gün aynı saatte bir almalısınız.
En yaygın yan etkiler: Ara kanama
Diğer olası yan etkiler: Memede ağrı, Akne
Kombine doğum kontrol hapı
Progestin ve östrojen içerir
İlk kullanım yılında 100 kişi başına beklenen gebelik sayısı: 9
Her gün bir hap almalısınız.
En yaygın yan etkiler: Ara kanama, Az adet görme
Diğer olası yan etkiler: Mide bulantısı, Ruh hali değişiklikleri
Nadir fakat ciddi riskler: Kalp krizi, Felç, Damar içi pıhtılaşma, Yüksek kan basıncı, Karaciğer tümörleri, safra taşı, Sarılık
Yama
Progestin ve östrojen içerir.
İlk kullanım yılında 100 kişi başına beklenen gebelik: 9
3 hafta boyunca her hafta yeni yama yapıştırılır. 4. hafta boyunca yapıştırılmaz.
Yan etkiler ve riskler, kombine doğum kontrol haplarına benzer. Yama, çoğu haptan daha yüksek ortalama östrojen seviyeleri oluşturur. Bu, kan pıhtılaşması riskini artırabilir.
Diğer olası yan etkiler: Yamanın uygulandığı yerde tahriş
Vajinal halka
Progestin ve östrojen içerir.
İlk kullanım yılında 100 kişi başına beklenen gebelik: 9
Halkayı 3 hafta vajinada taşımalısınız. 4. hafta boyunca halka takılmaz.
Yan etkiler ve riskler, kombine doğum kontrol haplarına benzer. Meme ağrısı ve mide bulantısı haptan daha azdır.
Diğer olası yan etkiler: Vajinal akıntı, tahriş
Yukarıda listelenen yöntemlerin tümü reçete ile satılır. Bu yöntemler kanser öyküsü, kan pıhtılaşması veya karaciğer hastalığı gibi tıbbi sorunları olmayan kişiler tarafından kullanılabilir. Herhangi bir tıbbi sorununuz varsa, hormonal doğum kontrol yöntemlerinden kaçınmanız gerekir. Emziriyorsanız, tüm yöntemleri kullanamazsınız.
- Doğum kontrol hapı. Doğum kontrol hapı almayı seçerseniz, her gün ilaç almanız gerekir. Hap almayı unutmak gebelik riskini artırabilir. Doğum kontrol hapı paketleri her ay 4 ila 7 gün hormonsuz hap içerir. Bu hormonsuz günlerde adet kanaması olur. Eğer adet görmemeyi tercih ederseniz, hormonsuz hapları atlayabilir ve bunun yerine her gün bir hormonlu hap alabilirsiniz. Buna sürekli dozlama denir. Çoğu doğum kontrol hapı östrojen ve progestin içerir, ancak bazıları sadece progestin içerir.
- Cilt yamaları. Yamayı omzunuza, sırtınıza, karnınıza veya kalçanıza takabilirsiniz. Bunlardan biri (Xulane) üst kola da takılabilir. Yama haftada bir değiştirilmeli ve her seferinde yeni bir yere koymalısınız. Genellikle 3 hafta boyunca her hafta yeni bir yama takarsınız ve ardından 4. hafta boyunca yamayı kapalı bırakırsınız. Doğum kontrolü için cilt yamaları hem östrojen hem de progestin içerir.
Resimde, sırtın üst kısmında doğum kontrol yaması görülmektedir. Yamayı omzunuza, sırtınıza, karnınıza veya kalçanıza takabilirsiniz. Üst kola takılan yamalar da bulunmaktadır.
Yama, hamileliği önleyen hormonları vücuda verir.
- Vajinal halka. Vajinaya takılan esnek bir halkadır. Bir seferde 3 hafta yerinde kalır. Halka vajinada hormon salgılar. Cinsel temas sırasında çıkarılmamalıdır. Halkanın yerinde olduğundan emin olmak için cinsel ilişki öncesi ve sonrası kontrol etmeniz gerekir.
Resimde doğum kontrol halkası görülmektedir. Halka vajinada 3 hafta kalır. Hamileliği önlemeyen hormonları vücuda verir.
Halka çıkarılırsa veya düşerse 3 saate kadar dışarıda kalabilir. Halka 3 hafta kullanılır. Üç hafta sonunda, atılıp 1 hafta aranın ardından yenisi takılır. Dilerseniz halkayı kullanmaya 3 haftadan daha uzun süre devam edebilirsiniz. Bunu durumda, düzenli adet olmazsınız, ancak hafif lekelenme olabilir. Doğum kontrolü için vajinal halkalar hem östrojen hem de progestin içerir.
- Enjeksiyonlar. Hormon enjeksiyonu kullanıyorsanız, ilaca göre 1 veya 3 ayda bir kolunuz veya poponuzdan iğne yapılır. Doğum kontrolü için enjeksiyonlar sadece progestin veya östrojen ile birlikte progestin içeren türler olarak bulunmaktadır.
- İmplantlar. Doğum kontrol implantı, kolda hormon salgılayan küçük bir çubuktur. Bir doktor tarafından yerleştirilir ve 3 yıla kadar kalabilir. Doğum kontrolü implantları sadece progestin içerir.
Resimde implantın şeklini ve boyutunu gösterilmektedir. Hamileliği önlemeye yardımcı olan hormonları salgılar. Üst kola yerleştirilir.
- Hormonlu RİA. RİA rahim içi araç anlamına gelir. RİA, hamileliği önlemek için rahim içine yerleştirilen bir cihazdır. Bazı RİA’lar vücuda hormon salgılayarak etkili olur. RİA 5 yıla kadar yerinde kalabilir. Hormon salan RİA’lar, bir progestin olan hormon levonorgestrel içerir.
Bu resimde 2 tip spiral göstermektedir. Farklı spiraller mevcuttur. Hamileliği önlemeye yardımcı olmak için rahim içine yerleştirilir. Bazı hormonlu spiraller adet kanamasını azaltır. Bakır spiral adet kanamasını artırır.
Hormonal doğum kontrol yöntemleri, hamileliği önlemenin güvenli ve güvenilir bir yoludur. Ancak sizi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korumaz.
Hormonal doğum kontrol yöntemleri farklı bir amaçla kullanılabilir mi?
Hormonal doğum kontrol yöntemlerinin hamileliği önlemenin yanı sıra başka faydaları da vardır. Adetler daha hafif ve daha düzenli hale gelir. Bu nedenle, bazı sorunların tedavisinde kullanılır:
- Şiddetli, düzensiz veya ağrılı adet. Adetler farklı şeylerden etkilenebilir. Bazıları ağrılı adet veya başka belirtiler yaşar.
- Polikistik over sendromu (PCOS). Adet düzensizliği, akne, kıllanma ve saç dökülmesine neden olabilir.
- Menstrüel migren. Adet sırasında hormon değişiklikleriyle tetiklenen migren tipi baş ağrısıdır. Hormonal doğum kontrolü, auralı migren olmadığı sürece tedavi için bir seçenek olabilir. Aura, baş ağrısından önce veya baş ağrısı sırasında meydana gelen bir belirtidir. Örneğin, yanıp sönen ışıklar, parlak noktalar veya zikzak çizgiler görme gibi.
Bu durumlarda hap veya başka bir hormonal doğum kontrol yöntemi önerilebilir.
Benim için doğru hormonal doğum kontrol yöntemini nasıl seçerim?
Hormonal doğum kontrol yöntemlerinin pek çok çeşidi vardır. Mevcut seçeneklerin çeşitliliği nedeniyle hangi doğum kontrol yönteminin en iyi olduğuna karar vermek zor olabilir. En iyi yöntem, sürekli olarak kullanılacak ve rahatsız edici yan etkilere neden olmayan yöntemdir. Hangi yöntemin sizin için doğru olduğuna karar vermek, kolaylık, maliyet, olası yan etkiler ve gelecekteki hamilelik planlarınız dahil olmak üzere bir dizi konuyu göz önünde bulundurmayı içerir.
Karar verirken, her yöntemi doğru şekilde kullanma olasılığınızı düşünün. Her gün bir hap almayı hatırlar musun? Haftada bir yama değiştirmeyi hatırlar musun? Uzun etkili yöntemler (hormonlu spiral, implant) 5 yıl koruduğu için en uygun olanlardır. Ayda bir veya 3 ayda bir yapılan enjeksiyonlar; hap, yama veya halkadan daha uygun olabilir.
Göz önünde bulundurulması gereken diğer faktörler şunlardır:
- Etkinlik (hamileliği önlemede ne kadar işe yarar)
- Kolaylık
- İlaç veya cihaz ne kadar süre kullanılabilir?
- Aylık döneminizi etkileyip etkilemediği ve nasıl etkileyeceği
- Yan etkilerin türü ve sıklığı
- Satın alınabilirlik
- Gizlilik endişeleri
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı da koruma sağlayıp sağlamadığı
- Almayı bırakırsanız doğurganlığınız ne kadar çabuk geri dönecek?
Hiçbir doğum kontrolü mükemmel değildir; farklı seçeneklerin avantaj ve dezavantajlarını dengelemeli ve sizin için en iyi yöntemin hangisi olduğuna karar vermelisiniz.
Hormonal doğum kontrolü herkes için güvenli midir?
Bazıları östrojen içeren hormonal doğum kontrol yöntemi kullanmamalıdır.
- 35 yaş üzerinde ve sigara içiyorsanız. Kalp krizi ve felç riskinizi artırır.
- Gebelik olasılığı. Hormonal doğum kontrol yöntemine başlamadan önce hamile olmadığınıza emin olmalısınız.
- Geçmişte damar içi kan pıhtılaşması veya felç geçirdiyseniz
- Meme kanseri tedavisi görüyorsanız veya daha önce meme kanseri geçirdiyseniz
- Düzensiz veya şiddetli adetleriniz varsa. Bu durumda hormonal doğum kontrol yöntemine başlamadan önce kontrol edilmeli.
- Karaciğer hastalığınız varsa. Hormonal doğum kontrol yöntemleri bazı karaciğer hastalıklarını kötüleştirir.
- Bazı kalp hastalığı türleri
- Görme veya işitme sorunlarına neden olan migren tipi baş ağrıları
Yüksek tansiyonunuz varsa, hormonal doğum kontrol yöntemi kullanabilirsiniz. Ancak kan basıncınızın düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir.
Östrojen içeren hormonal doğum kontrol yöntemi kullanamayan birçok kişi, sadece progestin içeren diğer hormonal doğum kontrol yöntemlerini veya hormon içermeyen yöntemleri kullanabilir.
Doğum kontrol ilaçları yanında başka ilaç alırsam ne olur?
Bazı ilaçlar doğum kontrol için kullanılan hormonların etkinliğini etkileyebilir.
- Sara için kullanılan bazı ilaçlar (antikonvülzanlar)
- Tüberküloz tedavisinde kullanılan bazı antibiyotikler (rifampin)
- St. John’s Wort (depresyon için bitkisel bir ilaç)
Bu ilaçlardan herhangi birini alırsanız, kadın hastalıkları ve doğum doktorunuzla konuşun. Ayrıca, hormonal doğum kontrol yöntemi kullanıyorsanız, ilaç yazılırken doktora bundan bahsedin.
Hormonal doğum kontrol hapımı kullanmayı unutursam ne olur?
Cinsel ilişkide bulunmuş ve doğum kontrol hapınızı kullanmayı unutmuşsanız, hamilelik riskinizi azaltmak için acil kontrasepsiyon yöntemlerinden birini kullanabilirsiniz. Ertesi gün hapınızı eczaneden satın alabilirsiniz. Spiral, acil kontrasepsiyonun en etkili yöntemidir, ancak bunu yerleştirmek için bir doktorunuzu görmeniz gerektirir. Acil kontrasepsiyon kullanmanız gerekiyorsa, bunu cinsel temastan sonra mümkün olan en kısa sürede yapın.
