Anne adayı doktoru ilk ziyaret ettiğinde gebeliği etkileyebilecek tüm beslenme alışkanlıkları üzerinde durulmalıdır.
Anne adayının beslenmesi, bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilmelidir. Yeme alışkanlıkları değerlendirilirken şu dört konu dikkate alınmalıdır.
- Tıbbi nedenlerle uygulanması gereken diyetler
- Kişisel beslenme alışkanlıkları
- Kültürel beslenme alışkanlıkları
- Geçmiş gebeliklerde yaşanan sorunlar
Anne adayının süregelen bir hastalığı nedeniyle uyguladığı diyet varsa gebeliğe uyarlanmalıdır. Bu konuda en önemli örnekler anne adayında bulunabilen diyabet ve fenilketonüri hastalıklarıdır.
Önceki gebeliklerde yaşanan sorunlar, hatalı beslenme alışkanlıkları konusuna ışık tutabilir. Örneğin önceki gebeliğin erken doğum ile sonlanması veya bebekte nöral tüp defekti bulunması önem taşır. Çok düşük veya yüksek doğum ağırlıklı bebek doğurulması beslenme bozukluklarının belirtisi olabilir.
Kişisel beslenme alışkanlıklarımızı etkileyen faktörler arasında psikolojik durumumuz ve vücudumuzu algılama şeklimiz bulunur. Gebeliğe karar verip kısa sürede gebe kalan kişiler, beslenme konusuna daha fazla dikkat ederken, beklemediği bir gebelikle karşılaşanlar beslenmesine gereken özeni göstermezler.
Kültürel alışkanlıklar da önem taşır. Bizim kültürümüz, gebeleri fazla beslemekte ve yüksek protein içeriği vermektedir. Bunun her zaman doğru bir yaklaşım olduğu söylenemez.
Anne adayının gebeliğe başladığı boy ve kilosu önemlidir. Bu iki veri, anne adayının vücut kitle indeksini hesaplamamızı sağlar. Vücut kitle indeksi bize, önceden gelen yeme alışkanlığı bozukluklarının olup olmadığı hakkında fikir verir. Vücut kitle indeksi
- 20’nin altında zayıf
- 20-26 arasında normal
- 26-29 arasında yüksek
- 29 üzerinde obes
Yeme alışkanlığı bozuklukları ve nedenleri arasında şunlar bulunabilir: kilo alma korkusu, kilo verme çabası, yetersiz beslenme, yemek seçme, bulantı ve kusma, vücut algılamada hatalar, diş çürükleri, genişlemiş tükrük bezleri…
Gebelik öcesi veya sırasında besin destekleri ve vitamin kullanımı hakkında doktora mutlaka bilgi vermek gerekir.
Gebelikte oruç tutulması yakın yıllara kadar önemli bir sorun oluşturmuştur. Gebelikte oruç tutmanın bebek ve anne sağlığı açısından pek çok soruna neden olabildiğini belirmeye gerek olduğunu zannetmiyorum.
Beslenme alışkanlıkları konusunda doktorunuza yardımcı olmak için 24 saatte yediklerini ve miktarlarıı kaydederek gidebilirsiniz. Her gün aynı besinler alınmadığı düşünülürse bazılarının haftada kaç kez yendiğinin de kaydedilmesi uygun olur. Bu liste, yerken çıkarılmalıdır. Sonradan hazırlanan geçmişe yönelik listelerde özellikle besinlerin miktarları konusunda ciddi hatalar yapılabilmektedir.
Anne adayı doktor ile ilk görüşmesinde beslenme konusunda öneriler almalıdır. Bu öneriler, kilo alımı, vitamin ve mineral desteği, bebeğini anne sütü ile beslemenin önemi, gebelikle ilgili mevcut problemlerin (bulantı, kusma, mide yanması, kabızlık) çözülmesi konularını içerir. Anne adayını beslenme konusunda bekleyen riskler şu şekilde sıralanabilir.
Önceki gebelikler ve hastalıklar ile ilgili
- Kısırlık tedavisi görmüş olmak
- Son 1 yıl içinde emzirmiş olmak
- Gebelikler arasında 1 yıldan daha kısa süre olması
- Mide ile ilgili operasyonlar
Şu anki gebelik ile ilgili
- Anne adayının 16 yaşından küçük olması
- Erken gebelikte önemli derecede bulantı ve kusma
- Sigara, alkol, ilaç kullanımı
- Diyet tedavisi gerektiren kronik hastalıklar
- Ekonomik yetersizlik
- Vücut kitle indeksinin 20’nin altında veya 26’nın üzerinde olması
- İstenmeyen gebelik
- Önceden veya halen devam eden yeme alışkanlığı bpzuklukları
- Çoğul gebelik
- AIDS enfeksiyonu
- Güneş ışığına yeterince maruz kalamama
Laboratuvar testleri ile ilgili
- Kansızlık: İlk veya son üç aylık dönemde, hematokritin 33 veya hemoglobinin 11’in altında olması; ikinci üç aylık dönemde hematokritin 32 veya hemoglobinin 10,5’in altında olması
- Ferritinin 15 mikrogram/litrenin altında olması
