Tüm gebelerin %1’inde kalp hastalığı vardır. Bu, hiç de azımsanamayacak bir sayı. Gebelikte görülen kalp hastalıklarının yarısı doğumdan gelen (konjenital), yarısı geçirilmiş hastalıklara bağlıdır (romatizmal).
Kalp hastalığı olan gebelerde risk belirlenmesi
Kalp hastası olan gebede oluşabilecek sorunların risklerini belirlemede kalbin işlevsel (fonksiyonel) kapasitesi değerlendirilir. Fonksiyonel kapasite; hastaların yapabildiği günlük efor kapasitesi değerlendirilerek 4 sınıfa ayrılır.
Sınıf 1: Kısıtlama olmayan kalp hastaları. Günlük aktivitelerinde kısıtlama olmayan hastalar.
Sınıf 2: Hafif kısıtlama olan kalp hastaları. İstirahat ve hafif efor ile herhangi kısıtlama olmayan, belirgin eforla sıkıntı hisseden hastalar. Bu hastalar, normalin üzerinde efor sarfettiklerinde çarpıntı, nefes darlığı veya göğüs ağrısı hisseder.
Sınıf 3: Önemli kısıtlaması olan kalp hastaları. Hafif eforla sıkıntısı olan ancak istirahat halinde sıkıntısı olmayan hastalar.
Sınıf 4: Her zaman kısıtlaması olan kalp hastaları. İstirahat halinde sıkıntısı olup günlük aktivitelerini yapamayan hastalar.
Sınıf 1 ve 2 olan olgular gebe kalabilirler. Bu hastalar, gebelik boyunca istirahat etmeli, mümkün olduğunca efor sarf etmemelidir. Gebelik kontrolleri sık yapılmalı ve enfeksiyon açısından sıkı kontrol edilmelidir. Hastaneye yatırmak için doğum ağrılarının başlaması beklenmemelidir. Sınıf 3-4 fonksiyonel kapasitesi sahip bireyler yüksek riskli olarak değerlendirilir. Bu olgularda gebelik önerilmez. Sınıf 3 kalp hastaları gebe kaldıkları andan itibaren tam yatak istirahatine alınmalı, kalp yetmezliği belirtisi olursa hemen hastaneye yatırılmalıdır. Sınıf 4 olgularda gebeliğin devamı uygun değildir. Anneyi korumak için kürtaj yapılmalıdır.
Kalp Hastalarının Gebelik ve Doğumu
Gebelikte asıl amaç, kalp hastalığının neden olduğu sorunların oluşmasını önlemektir. Gebelikte oluşabilecek en önemli kalp sorunları, kalp yetmezliği, ritm bozukluğu (aritmi) ve pıhtı atmasıdır (emboli). Bu nedenle kalp hastalarının gebeliğinde yatak istirahati yapması gerekir. Hastanın diyeti dikkatle düzenlenmeli, gerekli ise tuz kısıtlamasına dikkat edilmelidir. Kalp hastalarının gebeliğinde kansızlık çok ciddi sorunlara neden olabilir. Kansızlık olması önlenmeli, varsa tedavi edilmelidir. Basit enfeksiyonlar bile kalp hastalıklarını sorunlu hale getirebilir. Bu nedenle kalp hastalarının gebeliğinde enfeksiyonlara erken tanı konmalı ve tedavi edilmelidir.
Doğumda ağrıların olduğu birinci dönem, mümkün olduğunca kısa tutulmalı ve ağrı dindirilmeye çalışılmalıdır. Doğumun ikinci dönemi olan ıkınma döneminde annenin aşırı efor sarfetmesini önlemek için vakum uygulanması tercih edilir. Tıbbi gereklilik varsa sezaryen yapılmasından kaçınılmamalıdır. Kalp yetmezliği ve ölümler en sık doğumdan kısa süre sonra gerçekleşir.
Gebelikte doğuştan kalp hastalıkları
Doğumsal kalp hastalığı olan gebenin fonsiyonel kapasitesi sınıf 3-4, siyanoz (dudak, el ve ayaklar morluk olması) varsa, akciğer damar basıncı yükselmiş ve sol odacık akım yolunda ciddi daralma varsa yüksek riskli olup gebelik önerilmez.
Akciğer damar basıncı normal veya hafif yüksek, kapaklarda hafif veya orta dereceli yetmezlik olması, fonksiyonel sınıfı iyi (sınıf 1-2), sol odacık akım yolunda hafif darlık olan hastalar gebeliği iyi tolere ederler. Siyanotik doğuştan kalp hastalarında %45, siyanoz olmayan doğuştan kalp hastalıklarında %20 bebek kaybı bildirilmiştir. Erken doğum, düşük ağırlıklı bebek doğum riski yüksektir. Bebekte doğumsal kalp hastalığı riski de yüksektir.
Kalp kapak hastalarında gebelik öncesi ekokardiyografik değerlendirme yapılarak gebelik ve riskleri hakkında bilgilendirildikten sonra gebelik planlamak gerekir. Kapak yetmezliği olan hastalar gebelik sırasında damar direncinin azalması nedeni ile hafif ve orta dereceli kapak yetmezliği olan hastalar gebeliği iyi tolere ederler. Fonksiyonel kapasitesi kötü (sınıf 3-4 ) ve ciddi kapak yetmezliği olan hastalara gebelik önerilmez. Kalp kapaklarında darlık olan hastalarda gebelik sırasında kan hacminin artması ve damar direncinin azalması nedeni ile gebelik iyi tolere edilmez. Hafif derece kapak darlığı olan fonksiyonel sınıfı iyi bireylere gebelik önerilir. Orta-ciddi derecede kapak darlığı olan bireylere gebelik öncesi balon tedavisi (özellikle mitral kapak darlığı için) sonrası gebelik önerilir.
Doğum Sayısı ve Kalp Hastalığı
Dört veya daha fazla sayıda çocuk doğuran kadınlarda kalp hastalığı, üç veya daha az sayıda çocuk doğurmuş olanlara göre iki kat daha fazla görülüyor. Bu konu American College of Cardiology’in Mart 2014 bilimsel programında dile getirildi.
Araştırmacılar, dört veya daha fazla çocuk doğuran kadınlarda kalp ve damarlarda damar sertliği görülme oranının çok yüksek olduğunu belirtti. Ancak 1644 kadının dahil edildiği araştırmaya göre doğum yapmamış veya bir çocuğu olan kadınlarda da damar sertliği riskinde artış var. Sonuçlara göre en iyisi iki veya üç çocuk sahibi olmak. Tabii ki bu kadınlara bu sayıda çocuk sahibi olmayı önermek için yeterli bir veri değildir.
Çalışmada damar sertliğini saptamak için BT ile kalsiyum skorlaması ve MR ile aort cidarı kalınlığı kullanılmış.
Bu çalışmanın sonuçları kalp ve damar hastalıkları açısından yüksek risk altında olan kadınlar için yol gösterici olabilir. Diğer yandan bunun nedenlerini de ortaya koymak için daha farklı çalışmalara da gereksinim vardır.
