Ergenlik döneminde en önemli değişimlerden birisi hızlı fiziksel büyümedir. Ergen birkaç yıl gibi kısa bir dönemde erişkin boyutlarına ulaşır.
Kız ve erkek ergenlerde vücut boyutları ve vücut şeklinde olan değişiklikler birbirinden farklı hızda ve zamanda olmaktadır. Değişik organ ve dokular için büyüme hızı farklıdır. Bu dönemde en hızlı büyüme üreme organlarında olmaktadır.
Boy Atma
Boy uzama hızının arttığı döneme boy atma adı verilir. Boy uzama atağı 11 – 16 yaşları arasında, genellikle iki-üç yıl kadar devam eder.
Büyümenin en hızlı olduğu dönem hayatın ilk 2 yılıdır. Ortalama yıllık 15 cm boy uzaması olur. Özellikle düşük doğum ağırlıklı bebeklerin uzaması daha fazla olur. 2 yaşından ergenliğe kadar yıllık uzama ortalama yıllık 5-6 cm olup ergenlikten önceki 1-1,5 yıl bu uzama çok azalır. Boy uzaması kemiklerdeki uzama noktaları kemikleşene kadar devam eder. Kemikleşme tamamlandığında boy uzaması da tamamlanmıştır.
Kızlarda boy uzaması iki yıl daha erken başladığından ergenliğin ilk yıllarında kızların ortalama boyu erkeklerden daha fazla olacaktır. Erişkin erkek ve kadınlar arasında; ergenliğe girme yaşı, yıllık boy uzama oranı ve ergenlik süresinin farklılığından dolayı ortalama 12 -13 cm boy farkı olur.
Büyümede hormonların planlı ve düzenli bir etkisi vardır. Ergenlik çağına kadar olan büyümede büyüme hormonu, ergenlik çağındaki büyümede östrojen önemli rol oynar. Özellikle büyüme hormonu ve ergenliği başlatan hormonların salgılanması gece uykusu sırasında artar. Bu yüzden düzgün bir büyüme için gece uykusu önemli ve kaçınılmazdır.
Büyüme hızı bütün yıl boyunca devam etmekle birlikte, ilkbahar ve yaz aylarında artış gösterir.
Kız ve erkeklerde boy atma zamanları
Vücut Bölümlerinde Büyüme
Ergenin büyümesi, bedenin uç kısımlarından gövdeye doğrudur. Eller, ayaklar, burun en önce büyür, daha sonra kol ve bacaklar ve en son kalça ve gövdede büyüme olur.
Ergenlerde büyümesi ilk hızlanan vücut kısmı bacaklardır. Gövde uzamasındaki hızlanma bacaklardan bir yıl sonradır.
Ergenlerin yüzünde de şekil ve büyüklük değişikliği gerçekleşir. Alın, çene, burun büyür.
Kas dokusu, kızlarda adet görmeyle; erkeklerde boyca uzama atağı ile eş zamanlı olarak en yüksek değerlere ulaşır.
Deri altı yağ dokusu, her iki cinste de ergenliğin ilk yıllarında azalır.
Yağ dokusundaki azalma, boy uzama atağında en yüksek değere ulaşır.
İskelet kitlesi, akciğer, kalp, karaciğer, dalak, böbrek gibi organlar da büyüklük ve ağırlıklarını ikiye katlar.
Ağırlık Artışı
Büyüme atağı döneminde, erişkin hayattaki vücut ağırlığının yaklaşık yarısı kazanılmaktadır. Ergenliğin ilk dönemlerinde ağırlık artış hızında giderek artma, ağırlık artış hızının doruğa ulaşması ve son dönemde ağırlık artışında yavaşlama olur.
Vücut Yapısında Farklılaşma
Ergenlik döneminde erkek ve kızların vücut yapısında farklılaşmalar olur. Aradaki bu fark 5 yaşından itibaren oluşmaya başlar. En çok 15-16 yaşlarında açılır.
Ergenlikte büyüme atağı sürecinde gençler vücutta, cinsiyete özel şekil ve oranlar kazanırlar. Erkeklerde kas kızlarda yağ dokusu daha fazla artar. Erkeklerde omuzlar, kızlarda ise kalçalar daha fazla genişler.
