Gebelik ve lohusalık doğal bir yaşam olayı gibi gözükse de anne için büyük bir stres nedeni olabilir. Bu dönemde az ya da çok kaygı yaşarsınız. Ancak doğum sonrasında bebeğiniz ve kendisi sağlık durumunuz ile ilgili endişeleriniz ortadan kalktığından rahatlarsınız. Bebeği kucağınıza almanız, emzirmeniz onunla bağlarınızı güçlendirir.
Annelik hüznü (gebelikte ve lohusalıkta yaşanan korku ve endişeler) özellikle ilk doğumunu yapmış olan kadınların %50-80’inde huzursuzluk, sinirlilik, duygusal dengesizlik ve ağlamaklı olma durumu şeklinde görülebilir. En sık görülen belirtiler arasında uyku bozukluğu yer alır.
Doğum sonrası depresyon; annelik hüznüne göre daha ağır bir tablodur. Uykusuzluk, yorgunluk, dikkat dağınıklığı, ağlama nöbetleri gibi annelik hüznü sırasında görülenlere ek olarak; isteksizlik, iştah sorunu, aşırı endişe, sıkıntı, çevreye ilgisizlik, bebekle ilgili aşırı kaygı ya da boş verme gibi belirtiler görülebilir.
Bebeğin doğumdan itibaren annenin yanına verilmesi, sağlık personelinin ve aile yakınlarının desteği annenin endişesini azaltır. Bebek bakımı için anne desteklenmeli, bebeğinin bakımını kendisinin yapmasına izin verilmeli eleştirilmemelidir.
Annelik Hüznü
Doğumdan sonraki ilk 3-10 gün içinde ortaya çıkar ve 20. haftanın sonunda kaybolur. Bu süre içinde sık ağlama, huzursuzluk, dikkati toplayamama, uykusuzluk, keder, sinirlilik hali gibi duygusal değişiklikler yaşarsınız. Müdahaleye gerek yoktur. Çözüm çevrenizdeki kişilerin olumlu yaklaşımıdır.
Annelik rolüne ilişkin yeterlilik duygusunu artırarak destek verilmelidir. Yalnız kalmamalı, iş bölümü yapılmalı, annenin uyuması, dinlenmesi, iyi beslenmesinin sağlanması gerekir. Eleştirel ve suçlayıcı olmamaya dikkat edilmelidir. Bu dönemde anneler panik olmamalı, soğukkanlı davranmalı, kendilerine kızmamaları, yetersiz olduğunuzu düşünmemelidir.
Doğum Sonrası Depresyon
Annelik hüznü tablosundaki belirtilerin şiddetli bir şekilde yaşanmasıdır. Genellikle doğumdan sonra 10-15 gün arasında ortaya çıkar. En sık doğumdan sonra ilk üç ayda görülür ve daha sonra tekrarlayabilir. Tüm gebelerde görülme oranı %10-20 arasındadır. Tedavi edilmediğinde anne-çocuk ve evlilik ilişkisini bozabilir. Annenin annelik rolünü öğrenmesini geciktirerek annede sürekli bir suçluluk duygusu hissini başlatır. Belirtileri şu şekildedir:
- Annelerde bebeklerini sevemedikleri düşüncesi,
- Bebek bakımı ile ilgili yoğun endişeler,
- Bebeğe zarar vermeye yönelik obsesif düşünceler,
- İştahsızlık,
- Uykusuzluk,
- Anksiyete,
- Bebekle ilgilenememe gibi belirtileri vardır.
Doğum sonrası depresyonun nedenleri arasında en önemlisi annenin yeterli sosyal desteğe sahip olmamasıdır. Ayrıca daha önceden yaşanmış depresyon, çocuğun tıbbi sorunları, bebeğin mizacı, premenstrual şikayetlerin varlığı, annenin kişiliği (obsesif kompulsif kişilik), kayıp duygusunun yaşanması doğum sonrası depresyonun nedenlerindendir.
Doğum Sonrası Psikoz
Doğum sonrası psikoz; halüsinasyonlar, nadiren de olsa olan şeyleri algılayamama, hezeyanlar (ikna yoluyla değiştirilmesi mümkün olmayan ve aslında gerçekte de olmayan yanlış inançlar) içeren belirgin bir davranış bozukluğudur. Çocuğun sağlığı üzerinde aşırı düşünme, bu ruh halinin ilk ipucudur. Hasta, sürekli çocuğuna ne olacağını düşünür. Bu durum yavaş yavaş çocuğundan nefrete ve onu öldürme isteğine kadar gider. Böyle vakalarda anneler mutlaka hastaneye yatırılarak ve tedavi süresince çocuktan ayrılarak tedavi edilirler. Çok sık karşılaşılan bir durum değildir.
