Gebeliğin Büyüklüğü Ne Demektir
Gebeliğin büyüklüğü, bir insanın yaşı gibidir. İnsanın yaşı, doğduğu gün başlar. Aslında hemen hemen herkes doğum gününü bilir. Böylece kaç yaşında olduğunu da hesaplayabilir. 10.10.2011’de doğan birisi 10.10.2012 gününe kadar sıfır, o günden itibaren 1 yıl boyunca 1 yaşındadır. Bir insan çok şişman, çok uzun boylu veya çok zayıf, çok kısa boylu olabilir. Yine de bu insanın büyüklüğü, onun doğduğu günden beri kaç yıl yaşadığı ile belirlenir. Zayıf biri daha genç, şişman biri daha yaşlı değildir.
Gebeliklerin büyüklüğü konusunda da tüm bunlar aynen geçerlidir. Bir farkla. Hemen hemen hiç bir zaman, bebeğin ne gün döllendiğini bilmeyiz. Gebeliğin büyüklüğünden bahsedilirken, yumurtanın büyümeye başladığı günden itibaren kaç hafta geçtiği hesaplanır. Yumurta, yumurtlamadan 2 hafta önce büyümeye başlamıştır. Yani yumurtlama, cinsel temas, döllenme gününden 2 hafta önce gebelik başlamıştır. Bu 2 hafta, genellikle son adet kanamasının başladığı güne rastlar. Adet kanamasının başladığı gün büyümeye başlayan yumurta, 2 hafta sonra yumurtlanmış olacaktır. Ancak nadiren yumurta büyümesi adetten önce veya adet bittikten sonra da olabilir. İşte o zaman gebeliğin büyüklüğünü ve doğum zamanını saptamak daha önemli bir hal alır.
Gebeliğin Büyüklüğünü Bilmek Neden Önemlidir
Gebeliğinizin büyüklüğünün bilinmesi çok önemlidir. Her şeyden önce şu anki ölçülerine göre bebeğinizin olması gerekenden büyük veya olması gerekenden daha küçük olup olmadığını anlamamızı sağlar. İkincisi, gebelik sırasında, belli haftalarda yapılan testlerin zamanlamasının ayarlanması için gereklidir. Örneğin ikili tarama test 11-14 hafta, dörtlü tarama testi 15-18 hafta, şeker yükleme testi 23-25 hafta arasında yapılır. Üçüncüsü, tahmini olarak ne zaman doğuracağınızı hesaplayabiliriz ki doğumun erken veya geç olduğunu anlamamız için bu da çok önemlidir.
Gebeliğin Büyüklüğü Nasıl Hesaplanır
Gebeliğin büyüklüğünü saptamak için iki kriter vardır. Bunlardan biri son adetinizin başladığı tarih, diğeri gebeliğin ilk üç ayında yapılan ultrason muayeneleridir. Bazen her ikisi birlikte kullanılır. Eğer gebeliğiniz tüp bebek veya aşılama yardımlı üreme tekniklerinden biri ile olmuş ise yumurtlama, döllenme ve transfer tarihi de bilinir. Bu durumda bilinen transfer göre hesaplama yapılabilir.
Son adet kanamasının başladığı tarih ve ilk üç ayda yapılan ultrasondaki gebelik büyüklüğüne göre gebeliğin kaç haftalık olduğu belirlenir.
Son Adet Tarihine Göre Gebelik Büyüklüğünün Belirlenmesi
Genellikle adet kanaması başladığı gün büyümeye başlayan yumurta 2 hafta yani 14 gün sonra yumurtlanır. Bu durumda son adet kanamasının başladığı gün, gebeliğin de başladığı gün olarak kabul edilir. Ancak kimi zaman son adet tarihinin yanlış anımsanması, kimi zaman da adet kanamalarının düzensiz olması nedeniyle karmaşa ortaya çıkabilir. Adet düzensizliği olanlarda yumurtlama adet kanamasının 14. gününden önce veya sonra oluyor olabilir. Adet kanamasının en erken 7, en geç 21. gününde yumurtlama olabilir. Demek ki son adet tarihinin de 7 günlük bir yanılma payı vardır. Bu nedenle son adet tarihine göre hesaplanan gebelik büyüklüğü ile ultrason ölçümü ile belirlenen arasında 7 günden fazla fark var ise ultrason ölçümü doğru kabul edilmelidir.
Bana başvuran anne adaylarının yarısı son adet tarihlerini net bir şekilde hatırlıyor. Geri kalan yarısı çok net hatırlamıyor. Mobil telefonlar ve adet takvimi uygulamalarının yaygınlaşmasından sonra hatırlama oranları da arttı. Son adet tarihini hatırlayanların yaklaşık %10’unda ultrason büyüklüğü ile son adet tarihi birbiri ile uyumlu değil. Anne adaylarının %10’unda ultrason sonrası tahmini doğum tarihi hesaplamasında düzeltme yapmam gerekiyor.
Yardımlı Üreme Tekniklerinde Transfer Tarihine Göre Gebelik Büyüklüğünün Belirlenmesi
Yardımlı üreme tekniklerinde gebelik büyüklüğünü gösterebilecek birkaç olası belirteç vardır. Yumurtlama iğnesinin (LH veya hCG) yapıldığı gün, yumurta toplanan gün, yumurtanın döllendiği gün, transfer yapılan gün. Burada temel alınan ölçüt, transfer tarihi ve o tarihte embriyonun kaçıncı gün embriyosu olduğudur. Transferin yapıldığı gün 14. gündür. Buna embriyonun kaçıncı gün embriyosu olduğu eklenir. Örneğin 5. gün embriyosunun transfer edildiği gün gebelik 2 hafta 5 günlüktür. Örneğin 2. gün embriyosunun transfer edildiği gün gebelik 2 hafta 2 günlüktür.
Ultrason İle Gebelik Büyüklüğünün Belirlenmesi
Son adet tarihi net olarak bilinse bile ultrason ile gebeliğin büyüklüğü kontrol edilmeli ve son adet tarihine göre saptanan büyüklük ultrason ile de desteklenmelidir.
Gebeliğin erken haftalarında ultrason, büyüklük belirleme için güvenilir bir yöntemdir. Gebelik haftaları ilerledikçe bebeğin kendine ait vücut özellikleri ortaya çıkar ve yanılma payı artar.
Gebelik haftası ilerledikçe ultrasonun hesapladığı bebek büyüklüğünde yanılma oranı artar.
- 14-16 hafta arasında yanılma payı 7 gündür.
- 16-22 hafta arasında yanılma payı 10 gündür
- 22-28 hafta arasında yanılma payı 14 gündür
- 28 hafta sonrası yanılma payı 21 gündür.
İlk Üç Ayda Ultrason ile Gebelik Büyüklüğünün Belirlenmesi
Gebeliğin ilk üç aylık dönemi, ultrason ile gebelik büyüklüğünün belirlenmesi için çok ideal bir dönemdir. Bu dönemde tüm bebekler birbiri ile benzer büyüklüğe sahiptir. İlerleyen aylarda kimi bebek daha uzun boylu, kimi daha küçük kafalı olacaktır. Ama ilk aylarda hepsi birbirine benzer.
Gebeliğin ilk 14 haftasından gebelik haftasını belirlemek için CRL (baş-popo mesafesi) kullanılır. CRL’nin yanılma payı ilk 9 haftada 5 gün, 9-14 hafta arasında 7 gündür. Bu nedenle son adet tarihine göre olan büyüklük ile ultrasonun hesapladığı büyüklük arasında fark bu süreden uzun ise ultrasonun hesapladığı hafta doğru kabul edilir.
Örneğin son adet kanamanızın başlamasından bu yana geçen süre 8 hafta 2 gün olsun. 8 haftadan önce ultrasonun yanılma miktarı 5 gündür. Ultrasonda ölçülen CRL’ye göre saptanan bebek büyüklüğü 9 hafta 1 gün ise ikisi arasında 6 gün fark vardır. Bu ultrasonun yanılma oranından daha fazladır. Bu durumda ultrason ölçümü doğru kabul edilir. Diğer bir örnekte son adet tarihinin ilk gününden itibaren 10 hafta 5 gün geçmiş olsun. 9 hafta üzerinde ultrasonun yanılma miktarı 7 gündür. Ultrasonda ölçülen CRL’ye göre bebek 11 hafta 0 günlük bulunmuş olsun. İkisi arasındaki fark 2 gün olup bu süre oldukça kısadır. Bu durumda bu gebelik son adet tarihinin gösterdiği gibi 10 hafta 5 günlük olarak kabul edilir.
Teknik olarak CRL ölçümü, bebeğin tam ortadan alınmış bir kesitinden yapılmalıdır. Art arda yapılan üç ölçümün ortalamasının alınması, daha isabetli tanı konmasını sağlar.
İkinci Üç Ayda Ultrason ile Gebelik Büyüklüğünün Belirlenmesi
Gebeliğin ikinci üç aylık dönemi, ultrason ile gebelik büyüklüğünün belirlenmesi için ideal bir dönem değildir. Bu dönemde tüm bebeklerin büyüklüklerini belirleyen faktörlerden biri gebelik haftası iken diğeri genetik özellikleridir. Kimi bebek daha uzun boylu, kimi daha küçük kafalı olacaktır. İlk üç aylık dönemde ultrason ile gebelik büyüklüğü belirlenmiş ve haftası saptanmış gebeliklerde sonradan gebelik büyüklüğü bir daha hesaplanmaz. Ancak ilk üç aylık dönemde hiç ultrason yapılmamış bir kişide gebelik büyüklüğü ultrason ile belirlenebilir.
Gebeliğin 14 haftası sonrasında gebelik büyüklüğü BPD (biparietal diamemer-baş çapı), HC (head circumference-baş çevresi), AC (abdomen circumference-karın çevresi) ve FL (femur length-kalça-diz mesafesi) ölçülerek tahmin edilir. Yanılma miktarı 14-16 hafta arasında 7 gün, 16-22 hafta arasında 10 gün, 22-28 hafta arasında 14 gündür.
Son Üç Ayda Ultrason ile Gebelik Büyüklüğünün Belirlenmesi
Gebeliğin son üç aylık dönemi, ultrason ile gebelik büyüklüğünün belirlenmesi için ideal bir dönem değildir. Bu dönemde tüm bebeklerin büyüklüklerini belirleyen faktörlerden biri gebelik haftası iken genetik özellikleri ve büyüme gerilikleri de işin içine karışır. İlk altı ayda ultrason ile gebelik büyüklüğü belirlenmiş ve haftası saptanmış gebeliklerde sonradan gebelik büyüklüğü bir daha hesaplanmaz. Ancak ilk altı ayda hiç ultrason yapılmamış bir kişide gebelik büyüklüğü ultrason ile belirlenebilir.
Tahmini Doğum Tarihi Nasıl Hesaplanır
Son adet tarihinden itibaren gebelik süresi ortalama 280 gün veya 40 hafta veya 10 gebelik ayıdır. Gebelik ile ilgili hesaplamalarda bir ay 28 gün olarak kabul edilmektedir.
Tahmini doğum tarihinizi hesaplarken son adetinizin ilk gününe 7 gün eklenir, 3 ay çıkarılır, 1 yıl eklenir.
Örneğin son adetiniz 14 Ocak 1998’de başlamış olsun.
-
7 gün ekleyin: 14 + 7 / 01 / 1998 = 21 / 01 / 1998
-
3 ay çıkarın: 21 / 01 – 03 / 1998 = 21 / -02 / 1998 = 21 / 12 – 02 / 1997 = 21 / 10 / 1997
-
1 yıl ekleyin: 21 / 10 / 1997 + 0001 = 21 / 10 / 1998
Tahmini doğum tarihi: 21 Ekim 1998
Adından da anlaşılacağı gibi bu tarih tahminidir. Doğumunuz bu tarihten 2 hafta önce gerçekleşebilir.
