Yaş, kadınların yumurta kapasitesini (rezervini) ve kalitesini olumsuz yönde etkiler. 35 yaşından itibaren yumurta kalitesi ve sayısında hızlı bir düşme başlar. Yaş 40’ı geçtiğinde ise tüpbebek ile dahi gebe kalma şansı %5’lere iner.
Günümüz çağdaş kadını yumurta dondurma yöntemi ile zamanı durdurup gebeliği ileri yaşlara erteleyebilir.
Gebeliği gönül rahatlığı ile ertelemek isteyen bekar kadınlar yumurta dondurma yoluna gidiyor.
Neden Yumurta Dondurma
Doğurganlığın azalmasının önemli nedenlerinden biri yumurta sayısı ve kalitesidir. Kadınlar, sınırlı sayıda yumurta rezerviyle doğarlar ve her ay yumurtalarının bir kısmını kaybederler. Anne adayının yaşı ilerledikçe yumurta sayısı ve kalitesi azalır. Kadın doğurganlığının en iyi olduğu yaşlar, 20-30 yaş arasıdır. 30 yaşından sonra başlayan doğurganlık kaybı, 35 yaşından sonra hızlanır. Yumurta sayısının azalmasına, yumurta kalitesinin de düşmesi eşlik eder. Bu nedenle özellikle 40’lı yaşlardan sonra kadının gebe kalma olasılığı çok azalır.
Otuz yaş öncesi, gebe kalmak kolaydır. İş hayatı, sosyal yaşam ve sağlık sorunları nedeniyle bazı kadınlar gebeliği ileriki yaşlara ertelemek isteyebilir. Bu durumda yumurtalıklarımızdaki yumurtaların bir kısmını sonra kullanmak üzere bankaya yatırabilmek isteriz. Yumurta dondurma da ileride doğurganlığı sağlamak için mevcut yumurtaların saklanması işlemidir.
Başta kemoterapi olmak üzere bazı tedaviler de yumurta sayısında azalmaya neden olur. Kanser nedeniyle kemoterapi görecek veya bunun gibi yumurta kapasitesini azaltacak bir duruma maruz kalan kadınlar yumurta dondurma işlemi yaptırmak istiyorlar.
Doğurganlık oranının yüksek olduğu yaşlarda dondurulan yumurtalar, her yaşta gebe kalma şansı verir.
Embriyo dondurma, yumurta dondurmadan daha başarılı bir yöntem olmasına karşın evli olmayan kadınlarda sperm alacak partner olmadığından yumurtanın dondurulması tercih edilir.
Yumurta Sayısının Yaş İle Değişimi
Yumurta Dondurma Kimlere Tavsiye Edilir
- 30’lu yaşlarında bekar olup ileriki yaşlarda çocuk sahibi olmak isteyen kadınlar
- Ailesinde erken menopoz öyküsü bulunanlar
- Kanser tedavisi görecek olanlar
- Yumurtalıkları etkileyebilecek bir ameliyat geçirecek kadınlar.
Yumurta Dondurulması İşlemi
Yumurta dondurma işlemine, tüpbebek için yumurta sağlanması gibidir. Buna yumurtala uyarısı tedavisi denir. Kısaca söylemek gerekirse 10-12 gün FSH enjeksiyonu ile yumurta olgunlaştırılır ve geliştirilir. Bu süreçte yumurta gelişimini izlemek ve ilaç dozlarını belirlemek için ultrason ve kan hormon analizleri yapılır. Yumurta gelişimini takiben toplanması, hafif anestezi altında ve hastaneye yatırılmadan uygulanır. Deneyimli bir embriyolog tarafından seçilen yumurtalar dondurulur.
Yumurta Dondurmanın Güvenilirliği ve Başarısı
Yumurta dondurma işleminin başarısı, kadının yumurta verdiğindeki yaşı ve doğurganlık durumuna bağlıdır. Başarı oranını belirleyen, toplanan yumurtaların iyi kalitede olması ve yeterli sayıda olmasıdır. Dondurulmak için yumurtaların uyarılması da çok büyük önem arzeder. Dondurulup çözülerek kullanılan yumurtaların döllenme ve gebelik oranları, dondurulmadan doğrudan kullanılan yumurtaların gebelik oranları ile benzerdir.
Yumurta Dondurma Bir Sigorta Değildir
Yumurta dondurmak, ileride gebe kalıp çocuk doğurmanın garantisi değildir.
Yumurtası dondurulmuş bir kadın gebeliği istediği kadar erteleyebilir mi? Yumurta dondurulması doğurganlığın korunması ve geleceğe taşınabilmesi için bir sigorta değildir. Sigorta ne demektir? Bir sorun olduğunda kaybettiğiniz şansı yerine koymaya sigorta denir. Yumurta dondurma, bilimsel olarak deneysel bir yöntem olmaktan çıkarılıp yerleşik hale getirilse de yaş ilerledikçe gebe kalma şansı azalır. Bu nedenle yumurtaları dondurulmuş bir kadın, koşullar uygun olduğunda gebelik için gerekli girişimlerde bulunmalıdır. Eğer yaşı henüz geç değilse dondurulmuş yumurtalar yerine taze yumurtaları ile gebelik denemesi daha başarılı olacaktır. Bir yandan yaşın ilerlemesi ile birlikte dondurulmuş yumurtalardan gebelik elde etme şansı azalır. Diğer yandan ileri yaşlarda ortaya çıkan sağlık sorunları ve psikososyal faktörler de gebe kalmayı zorlaştırabilir.
Yumurta Dondurma Yaşı
Yumurta, yirmi veya en geç erken otuzlu yaşlarda dondurulmalıdır. Otuzlu yaşların sonlarından itibaren yumurta dondurma başarısı azalır.
Bir kadının yakın veya uzak gelecekteki gebelik başarı beklentisini hesaplamak kolay değildir. Hastalıklar ve yaş, kadın ve erkekte doğurganlığı etkiler. Ancak bunların nasıl etkili olacağını bilmek kolay değildir. Bu nedenle belli bir kişi için gelecekteki doğurganlığı hesaplayamayız. Yumurtalıklardaki yumurta kapasitesi yani yaş doğurganlığı azaltır. Ancak doğurganlığın gelecekte nasıl olacağını gösteren bir tetkik yok. Buna karşın yumurta dondurmak isteyen bir kadında 38 yaşından önce dondurma işlemi yapılmalıdır.
Yumurta dondurulması için ideal yaşın ne olduğu bilinmiyor. Yumurta kapasitesi testleri elde edilecek yumurta sayısını gösterebilir. Ancak bu testler yumurta toplama zamanını belirlemekten ziyade yumurta gelişimi için kullanılacak ilaçların dozlarını gösterir. Bu nedenle testlerin etkinliği tartışmalıdır. Diğer yandan ülkemizde yönetmelikler doğurganlığı azaldıktan sonra yumurta dondurmaya izin veriyor. Bu yaştan sonra yumurta kalitesi de düşmüş olacaktır.
İstatistiklere göre, başarı oranları hastadan hastaya da değişkenlik gösteriyor. Genç bir kadında dondurulmuş bir yumurtanın sağlıklı bebek olarak doğurulma olasılığı %2-12 arasındadır. Yirmili yaşlarda bir kadından alınan 5-7 yumurtanın dondurulması ve her birinin tek tek çözülüp tek tek rahime konmasından sonra toplam gebelik şansı %90’dır. Yumurta alınma yalı ilerledikçe gebelik şansı azalır. 35 yaşında bir kadında gebelik elde etmek için kaç yumurta dondurulmalıdır? Bu sorunun cevabı 20-30 gibi görünüyor.
İleri yaşlarda zaten yumurta sayısı ve kalitesi çok azalacağı için elde kalan yumurta dondurulmuş bile olsa iyi bir kaynaktır. 25 yaşındaki bir hastanın yumurtasının dondurulup 45 yaşında kullanılması, doğurganlığa katkı sağlayabilir. Ancak, 35 yaşındaki bir hastanın yumurtasının dondurulup 39 yaşına gelince kullanılmasının bir anlamı yoktur. Böyle durumlarda zorunlu bir neden yoksa, taze yumurta kullanılması daha mantıklıdır.
Değişik dondurma ve çözme yöntemleri başarıyı ciddi şekilde etkiler. Tüpbebek merkezlerinin kimi yumurta dondurma konusunda hiç tecrübeye sahip değildir. Ancak bu konuda tecrübeli tüpbebek merkezleri de farklı dondurma yöntemleri kullanmaktadır. Bu metodların başarı oranlarını karşılaştırmak için yeterli veri toplanabilmiş değildir.
Yumurtayı dondurma ve çözme başarısı klinikler arasında da ciddi değişkenlikler gösterir. Kliniklerin başarı oranlarını düzenli olarak toplayıp karşılaştıran ve yayınlayan bir kurum yoktur. Bu da yöntemlerin karşılaştırılmasını olanaksız kılmaktadır. Dondurulmuş ve taze yumurta ile gebelik şanslarının karşılaştırması yapılamamıştır. Zaten bu tip bir deneme yapılması hastaların kişilik hakları açısından uygun bulunmamaktadır.
Yumurtadan önce embriyo dondurulması tercih edilmelidir. Embriyo dondurma durumunda embriyoların kromozom durumu araştırılabilir. Dondurulmuş embriyo kromozom olarak normal ise çözülüp rahme yerleştirildiğinde gebelik şansı %55-65’dir. Dondurulmuş embriyoların bile anne adayının yaşı ilerledikçe gebelikle sonuçlanma şansı azalmaktadır. Ancak eşinin spermi ile döllenmiş bir embriyoyu donduran kadın, bu embriyoyu eşi işe paylaşmaktadır. Bu fikirden hoşlanmayan hanımlar hem embriyo, hem yumurta dondurmayı tercih etmekteler.
Herkes yumurta dondurmayı düşünmemelidir.
Yumurta dondurma prosedürünün hasta için riskleri vardır, çok masum bir yöntem değildir. Yumurta toplama bazen iç kanama, bazen yumurtalık ve tüplerde kalıcı hasarlara neden olabilir. Bu durumda yumurta dondurulması, bu kadının ileride normal yollarla gebe kalma şansını azaltabilir. İşin ilginç yanı tüpbebek uygulaması için yumurta toplanan kadınların gelecekteki doğal gebelik şansı fazla etkilenmezken dondurulmak üzere yumurta toplananlarda doğurganlık azalmaktadır.
Yumurta Dondurmanın Maliyeti
Yumurta dondurmanın maliyeti hesaplanırken üç kalemden bahsedilebilir.
- Muayene, yumurta geliştirme tedavisi, uygulanan iğneler ve yumurta toplama
- Yumurtanın dondurulması ve dondurulmuş yumurtaların kullanılacağı zamana kadar saklanması: Genellikle belli aralıklarla ödeme şeklindedir.
- Gebelik arzu edildiğinde yumurta kullanılıp embriyonun transfer edilmesi
Yumurta dondurmanın masrafları yüksektir, giderek de yükselmektedir.
Dondurulmuş embriyolar için de aynı maliyet vardır. Ancak embriyo haline gelemeyecek yumurtalar dondurulmadığı için embriyo dondurmak daha ucuzdur. Sorunsuz yumurtayı saptayacak bir yöntem de henüz bulunmuş değil.
