Ultrason, görüntü elde etmek için yüksek frekanslı ses dalgalarının kullanıldığı bir yöntemdir. Rahim ve yumurtalıkların değerlendirilmesi için en sık ultrason kullanılır ve radyasyon kullanılması gerekliliğini ortadan kaldırır. Ultrason işlemi gerek karından gerek vajinal yoldan yapılabilir.
Transvajinal ultrasonografide vajina içine yerleştirilen ultrason probu ile rahim ve yumurtalık çok yakından ve çok net görülür. Rahim ve yumurtalıklardaki anormallikler kadar rahimdeki myomlar ve yumurtalıktaki kistler de görülebilir.
Transvajinal ultrasonografi, infertilite, kadın hastalıkları ve kadın kanserlerinin nın tanısında ve gebeliğin ilk 3 aylık döneminde güvenle kullanılabilir.
Transvajinal ultrasonografinin yapısal anormalliklerin ayırıcı tanısında menopoz öncesi kadınlarda endometrium denilen rahim içi tabakasını değerlendirmede uygun bir yöntemdir. Rahim boşluğundaki lezyonları değerlendirmede hassasiyetin % 60-92 (sensitivite), herhangi bir anormallik saptandığında da özgün olarak hangi hastalık olduğunun tanısını koymada başarısı (spesifite) %62-93 arasındadır. Ultrason ile endometrium kalınlığı 4 mm. nin altında bulunursa bu, kanser olasılığını %99 ekarte ettirebilir. Ancak biyopsi yapılmasından vazgeçirmez.
Transvajinal ultrason ile karından yapılandan daha iyi görüntüler alınabilir. Özellikle kilolu gebelerde ve erken gebelik haftalarında çok kullanışlıdır. Daha iyi görüntü elde etmek için prob hedef organa mümkün olduğunca yakın olmalıdır. Vajinal yoldan yapılan ultrasonda da prob rahime, olabileceği en yakın pozisyondadır. Vajinal yoldan yapılan ultrasonda bebeğin kalp atışı karından yapılana göre 1 hafta daha erken gözlenir.
Dış gebeliğin erken tanısında da vajinal ultrason yeri doldurulamaz bir öneme sahiptir.
Transvajinal ultrason ile 5-6 haftalık bir dış gebeliğin görünümü
İlk haftalarda vajinal ultrason ile bebekteki bazı hastalıkların da tanısı konabilir. Bazen ilerleyen haftalarda da bebeğin bazı hastalıklarına ilişkin detaylara bakılması için vajinal ultrason kullanılabilir.
