Sifilis – Frengi

Frengi hastalığına neden olan bakteri, Treponema pallidumdur.

Frengi nedir?

Frengi, sifilis olarak da adlandırılır. Cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur. Frengi, gebelik sırasında anneden bebeğine de bulaşabilir.

Klinik

Frenginin klinik aşamaları vardır. Aşamalar genellikle gerçekleştikleri sırayla adlandırılır:

• Birincil frengi
• İkincil frengi
• Gizli frengi
• Geç dönem frengi (üçüncül frengi olarak da adlandırılır)

Hastalık, cinsel ilişkiden ortalama 2-3 hafta sonra başlar. En az 10, en çok 90 gün sonra, dış cinsel organ cildinde, mikrobun ilk kez girdiği noktada bir ülser meydana gelir.

İnkübasyon Süresi:  Ortalama 3 hafta (10-90 gün)

Birincil (Primer) frenginin (Şankr, Ulcus durus) belirtileri nelerdir?

Primer sifiliz enfeksiyonun ilk aşamasıdır. Enfeksiyonun vücuda ilk girdiği noktada kabarık, kırmızı bir şişlik oluşur. Bu şişlik genellikle ağrısızdır. Sonunda, kenarları yüksek, küçük bir yaraya (veya ülsere) dönüşür.

Frenginin neden olduğu yaralar erkekte penis üzerinde, kadında vajina veya anüs çevresinde oluşur. Bu yaralara şankr denir. Şankrlar boğaz, vajina veya rektum gibi görülmesi zor yerlerde de oluşabilir.

Birincil frenginin neden olduğu yaralar genellikle birkaç hafta içinde kendi kendine iyileşir. Ağrısız olduğundan ve bir süre sonra iyileştiğinden frengi bulaşan çoğu kimse doktora başvurmaz.

Genital ülserlerin nedenleri sıklık sırası ile HSV, sifilis ve şankrdır. Ayırımı zor olduğundan ve bazen miks enfeksiyonlar olabildiğinden her genital ülserde sifilis araştırılmalıdır. Diğer ülseratif vulva hastalıkları

• Veneral hastalıklar: Sifiliz, lenfogranüloma venerum, şankroid, granüloma inguinale
• Behçet Hastalığı
• Crohn Hastalığı

Ülser, enfeksiyonun giriş yerinde bulunur. Kadınlarda l. major, minor, forşet, serviks veya perinede yerleşir. Gebelerde serviks tutulumu daha sıktır. Şankr nadiren genital sistem dışında da görülür.

3-30 mm arasında çaplıdır.

Ülser tek, ağrısız, endure, zemini sert, pembe mat, yüzeysel ve temiz tabanlıdır. Sekonder enfeksiyon gelişirse ağrılı olabilir. Lezyonda bolca spiroket bulunur. Lezyon çıktıktan 1 hafta sonra lenf nodunda büyüme olur.

Tedavi edilmese bile 2-6 haftada iz bırakmadan iyileşir.

İkincil (Sekonder) frenginin (Rozeol, Kondiloma Lata) belirtileri nelerdir?

İkincil frengi, enfeksiyonun ikinci aşamasıdır. Birincil frengiden 6 hafta (2 hafta-6 ay) sonra başlar. Birincil frengi için tedavi görmeyen kişilerin yaklaşık yüzde 25’inde ikincil frengi ortaya çıkar.

Sekonder sifilis lezyonları çok bulaştırıcıdır. Olguların %25’inde çok hafif geçer ve fark edilmez.

İkincil frengi belirtileri şunlardır:

• Rozeol. Gövde ve kollarda yaygın pembe döküntü
• Kondiloma lata. Vücudun sıcak, nemli bölgelerinde (ağız ve cinsel organlar gibi) büyük, kabarık, gri veya beyaz lekeler
• Hafif ateş
• Baş ağrısı
• Boğaz ağrısı, kas ağrıları ve diğer grip benzeri belirtiler
• Kilo kaybı
• Boyun, koltuk altı ve kasık bölgesindeki şişmiş, ağrısız lenf düğümleri (lenf düğümleri, enfeksiyonla savaşan hücreleri depolayan, vücudun pek çok yerinde bulunan, fasulye şeklindeki organlardır)
• Güve yeniği şeklinde saç dökülmesi, ses kalınlaşması.

Gizli frenginin belirtileri nelerdir?

Hastalık birkaç ayda gizli döneme girer. 2-4 yıl içinde belirtiler tekrar ortaya çıkabilir.

Gizli frengi hiçbir belirtiye neden olmaz. Bu forma sahip kişiler, enfeksiyona yıllarca bilmeden sahip olabilirler.

Bu dönemde tedavi edilmezse geç döneme girilir. Geç dönemde tarama testi olan nonspesifik testler pozitiftir.

Geç dönem (Tersiyer – Üçüncül) frenginin belirtileri nelerdir?

Bu dönemde enfeksiyon kalbe, cilde, beyne, kulaklara veya gözlere taşınır. Enfeksiyonun taşındığı organda gom ve tüberküller oluşur.

Nörosifilis nedir?

Nörosifilis, beyne, omuriliğe veya her ikisini de çevreleyen dokulara taşınmış frengi enfeksiyonu için kullanılan terimdir. Nörosifilis, frenginin herhangi bir aşamasında ortaya çıkabilir. Belirtileri şunlardır:

• Baş ağrısı
• Zihin bulanıklığı
• Bulantı ve kusma
• Ense sertliği. Başı öne doğru eğerken ensede ağrı oluşması
• Görme kaybı veya net görememe

Nörosifilis olduğundan şüphelenilirse, lomber ponksiyon adı verilen bir test yapılır. Bu test için, omuriliğin etrafındaki boşluktan bir miktar sıvı örneği alınır. Daha sonra sıvı, frengiye neden olan bakteriler için test edilir.

Frengi gözlerde ise, görme sorunları ortaya çıkar. Bu, frengi olan herkeste olabilir, ancak HIV enfeksiyonu üzerine frengi olan kişilerde daha yaygın görülür.

Muayene olmalı mıyım?

Frengi belirtileriniz varsa veya cinsel partnerinize sifilis teşhisi konmuşsa muayene olmalısınız. Frengi riskiniz yüksek ise düzenli olarak test yaptırmalısınız.

Frengi tanısı konulan bir kişide, cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlar için de test yapılmalıdır. Bir cinsel yolla bulaşan enfeksiyonu olan kişilerde diğer cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulunma olasılığı da fazladır.

Frengi testi var mı?

Özel kan testleri ile frengi tanısı konabilir.

Biz, bu konuyu iki açıdan ele alırız.

Belirtisi olan, yani cinsel organda ülserli bir lezyonu olan hasta geldiğinde bunun gerçekten frengi olup olmadığını araştırırız. Belirtisi olmayan biri de şüphelenerek gelebileceği gibi, gebelik sırasında hiç bir şüphe olmasa da frengi araştırılır.

Eğer şüpheli bir ülser varsa ülser zemininden, ikinci evreye geçmiş ise rozeol veya kondiloma lata zemininden veya büyük bir lenf bezi içinden alınan sıvıya doğrudan mikroskop ile bakılarak mikrop görülebilir. Ancak enfeksiyon tedavisine başlanmışsa mikrop görülemeyecektir.

Hastalığın taramasının yapıldığı belirtisiz kişilerde VDRL veya RPR denilen testler yapılabilir. Özellikle hamilelerde frengi geçirmek tehlikeli olduğundan VDRL veya RPR ile tarama yapılır. Gerçi bu testler frengiye özgül testler olmadığından kimi zaman farklı enfeksiyonlar veya otoimmün hastalıklar sırasında da pozitif çıkabilir.

VDRL veya RPR pozitif bulunan tarama hastaları veya belirtisi olup da antibiyotik kullandığı için mikroskobi yapılamamış, VDRL veya RPR’si pozitif bulunmuş kişilerde durumun frengi olduğunu kesinleştirmek için TPHA veya FTA-ABS yapılır. Bu testler, frengi dışı durumlarda pozitif çıkmaz.

Önceden frengi geçiren birinde mikrobun temizlenip temizlenmediğini araştırmak için TPHA veya FTA-ABS kullanılmaz. Çünkü bu testler, frengi geçiren birinde ömür boyunca pozitif kalacaktır. Bu kişilerde, VDRL veya RPR kullanılır. Pozitif bulunması, mikrobu halen taşıdığını gösterir.

Frengi nasıl tedavi edilir?

Frengi genellikle penisilin adı verilen bir antibiyotik ile tedavi edilir. Penisilin alınması gereken süre, enfeksiyonun hangi aşamasında olduğuna bağlıdır. Penisiline alerjisi olan kişilerde farklı bir antibiyotik kullanılır.

Tedaviyi bitirdikten sonra takip testleri yapılır. Bazen birkaç yıl içinde birden fazla kan testi yapılması gerekir.

Frengi önlenebilir mi?

Frengi olma riskinizi azaltmak için:

• Her cinsel ilişkide prezervatif kullanmalı,
• Siz veya partnerinizde enfeksiyondan kaynaklanabilecek herhangi bir belirti olduğunda cinsel ilişkiden kaçınmalı,
• Farklı kişilerle cinsel ilişkiden kaçınmalısınız.