Hirsutizm, kadında yüz veya vücut kıllarının büyümesinde artma olarak tanımlanabilir. Sert ve koyu renk kıllar artmıştır. Sıklıkla yüz, göğüs, alt karın, sırt, kollar, ve bacaklarda kıllanmaya rastlanır. Hirsutizm, androjen denilen erkeklik hormonları ile ilgili hormonal hastalıkların bir belirtisidir. Yumurtalıklardan artmış androjen salgılanması ile karakterize polikistik over sendromu, hirsutizmin en sık nedenidir ve tüm kadınların %10’unda bulunur. Hirsutizm çok sık görülen bir belirti olmakla birlikte çoğunlukla ilaçlarla tedavi edilebilir. Erken tedavi önemlidir. Gecikme, tedaviyi zorlaştırır ve uzun vadeli sağlık sorunlarına neden olabilir.
Normal Tüy Gelişimi ve Tüylenmede Artma Türleri
Dermatolog ve güzellik uzmanları kıllanma tedavisinde kılların lazer veya alınarak yok edilmesi yolnua gitse de kadın hastalıkları ve doğum hekimleri kıllanmaya neden olan hormonal problemleri çözer. Kıllanma hastasında ilk iş androjen artışına bağlı erkek tipi kıllanma ile ırk ve gen özelliklerine bağlı doğal kıllanmayı ayırt etmektir. Eğer doğal olmayan bir kıllanma saptanırsa yumurtalık ve böbrek üstü bezlerini değerlendirmek için kan testleri ve ultrason ile görüntülemeler yapılır. Kıllanmanın nedeni saptandığında uygun tedavi seçilebilir. Eğer hormonal bir nedeni olmayan doğal bir kıllanma saptanmış veya hormonal tedavi sonucunda az miktarda kıl kalmış ise bunların ortadan kaldırılması için güzellik uzmanlarından yardım alınabilir.
Kıllanmanın Nedenleri
Nedeni Bilinmeyen Kıllanma (Unexplained Hirsutism). Bazı kadınlarda kıl follikülleri nedeni bilinmeyen bir şekilde androjenlere duyarlıdır. Bu kişilerde androjen düzeyleri ve adet düzeni normaldir. Bu olgularda gerçek sorunun ne olduğunu bilmemekle birlikte genetik bir eğilim olduğu açıktır.
Böbrek Üstü Bezi Hiperplazisi (Non-classical Adrenal Hyperplasia – NCAH). Böbrek üstü bezlerinin kıllanmada artmaya neden olan kalıtsal hastalıkları içinde en sık görüleni NCAH’dir. Aynı polikisik over sendromu gibi NCAH’de de adet düzensizlikleri görülür. NCAH hastalarında tipik olarak 17 hidroksi progesteron (17OHP) yüksektir.
HAIR-AN Sendromu (Hiperabdrojenizm, İnsülin Direnci, Akantozis Nigrikans). Bazı kişilerde insülin kan şekerini düzenleme işini yeterince yapamadığından kan insülin düzeyi yüksektir. Artan insülin düzeyleri yumurtalığı uyarıp daha fazla androjen üretmesine neden olur. Bu nedenle aynı polikistik over sendromunda olduğu gibi kıllanma, sivilcelenme, yumurtlama düzensizliği oluşacaktır. İnsülin direnci diyabetes mellitus, yüksek tansiyon, kal hastalıkları ve ciltte kalın koyu lekelere neden olabilir. Akantozis nigrikans denilen bu koyu rekn kalınlaşmalara özellikle ense ve cildin katlandığı koltuka altı, kasık gibi bölgelerde rastlanır. Bu olguların çoğu genetik nedenlidir. HAIR-AN sendromunda da yumurtalıklar polikistik görünümdedir. Yine de HAIR-AN sendromu, polikistik over sendromu gibi hafif insülin yüksekliğinin olduğu olgulardan kolayca ayırt edilebilir.
Cushing Sendromu. Böbrek üstü bezlerinden aşırı kortizon salgılanmasıdır. Kimi zaman uzun süreli kortizon tedavisi alan hastalarda da Cushing sendromu görüntüsü ortaya çıkabilir. Ciddi ama nadir görülen bir hastalıktır. Her ne kadar Cushing sendromu hastalarında kıllanma görülebilirse de kıllanma bu sendromunun temel belirtilerinden biri değildir. Cushing sendromunda kadınlar genellike şişmandır. Ancak şişmanlık diğer şişmanlıklardan farklıdır. Yüz şiş ve yuvarlaktır. Bu görünüme aydede yüzü denir. kas güçsüzlüğü, diyabet ve adet düzensizliği de bulunabilir. Kıllanma ise Cushing sendromuna sonradan eklenen bir belirtidir.
Yumurtalık ve Böbrek Üstü Tümörleri. Nadien yumurtalık veya böbrek üstü salgı bezlerinde androjen üreten tümörler görülebilir. Bu tümörler genellikle kötü huylu olmamakla birlikte salgıladıkları bol androjenlerden dolayı şiddetli belirtiler verebilir. Bu olgularda kıllanma aniden ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkar. Hızla ve şiddetle artan androjen nedeniyle erkek tipi saç dökülmesi, seste kalınlaşma ve kas kitlesinden artma da görülebilir.
Menopoz. Menopoza yakın yaşlarda yumurtalıklar östrojen üretimini durdurmakla birlikte androjen üretmeye devam eder. Östrojenin azalması da androjenlerinin etkisini şiddetlendirip kıllarda hızlı büyüme yaratabilir. Bu nedenle menopoza giren kadınlarda yüzde sakal ve bıyık çıkması ile birlikte saçlarda dökülmeye de rastlanır.
İlaç Yan Etkileri. Bazı ilaçlar ve özellikle de androjen içerenler kıllanmada artmaya neden olur. Kas kitlesini artırmak için kullanılan ilaçlar bu gruptandır. Danazol, fenitoin, minoksidil, diazoksid gibi ilaçlar da kıllanma ve akne şikayetlerini artırır. Dehidroepiandrosteron (DHEA) ve androstenedion gibi doğal besin takviyeleri ile de kıllanmada artış görülebilir.
