Tüylerin normal büyüme özelliklerini bilmemiz, hirsutizmi daha iyi anlamamızı sağlar. Her tüy tanesi, cildin içinde bulunan ve follikül denilen bir kökten gelişir. Follikül yok edilmediği sürece, kıl kesilse veya alınsa bile tüy uzamaya devam eder. El ayası ve ayak tabanı dışında tüm vücutta tüyler vardır. Vücutta bulunan ortalama 50 milyon follikülün beşte bir kadarı saçlı deridedir. Vücudumuzdaki follikül sayısı doğumumuzdan itibaren artmaz, 40 yaşlarından sonra azalmaya başlar.
Tüy yoğunluğu, ırksal özelliklere göre değişir. Aynı ırktan olan erkek ve kadınlarda follikül sayıları ve dağılımı aynıdır. Bizim de içinde bulunduğumuz Akdeniz toplumlarında Asya, Avrupa ve Amerika toplumlarına göre daha fazla follikül bulunur. Irk özelliklerinden kaynaklanan artmış tüylenme kol, el, bacak ve ayakta yoğunlaşırken; hormonal nedenli hirsutizm yüz, karın, göğüs, bacak içleri ve sırtta yoğunlaşır.
Temelde üç, yetişkinlerde ise iki tür tüy bulunur.
- Lanugo. İnce, yumuşak, açık renktir. Yenidoğan bebeğin vücudunu kaplayan tüyler bu tiptir.
- Vellus. Yumuşak, ince, genellikle renksiz ve kısadır. Kadınların çoğunda yüz, göğüs ve sırt vellus ile kaplı olup tüysüz bir görüntü oluşturur.
- Terminal kıl. Uzun, kalın, koyu renk ve bazen kıvırcıktır. Çoğu erkekte tüm vücut terminal kıllarla kaplıdır. Hem kadın, hem erkekte saçlı deri, cinsel organ ve koltuk altında bulunanlar da terminal kıllardır. Kol ve bacaklarda her iki cinsiyette her iki tip tüy bulunur. Bu nedenle kol ve bacakta artmış kıllanma hirsutizm adını almaz ve hormon ilaçları ile azalmaz.
Normal ve anormal kıl tipleri
Kıl, döngüler halinde büyür. Bazı kıl taneleri büyürken, bazıları dinlenmededir, bazıları da dökülür. Doğum kontrol hapları ve gebelik gibi bazı hormonal etkilerle bu kıl döngüsü senkron hale gelir. Pek çok follikülde kıl büyümesi veya dökülme aynı zamana rastlayarak tüylenme veya kelleşme görülebilir. Ancak bu durum 6-12 ayda normale dönecektir.
Türkçe olması ve iyi anlaşılması için hipertrikozis yerine tüylenme demeyi uygun buldum.
Tüylenme (hipertrikoz) tipleri
- Hirsutizm (kıllanma). Erkeklik hormonuna (androjen) duyarlı alanlarda (göğüs, çene, üst dudak, sırt) kaba terminal kılların çıkmasıdır. Hirsutizmin en önemli nedeni hormonal sorunlardır.
- Lanuginoza
- Edinsel lanugo tipi tüylenme doğum sırasında yoktur. Bu hastalık paraneoplastik hastalıklar grubunda değerlendirilir. Yani kansere eşlik eden hastalıktır.
- Doğumsal lanugo tipi tüylenme ise doğumda vardır ve yaygındır. Genellikle erken doğum olgularında görülebildiği gibi otozomal dominant tipte genetik bir hastalık da olabilir. Bu tip genetik cilt hastalıklarına genodermatoz denir.
