Rahim ağzı, rahmin alt kısmıdır. Serviks vajinaya açılır.
Kadın iç üreme organları
Mikroskopik Anatomi
Serviks iki ana hücre tipinden oluşur.
Skuamöz Hücreler. Rahim ağzının dış tabakası yassı (skuamöz) hücreler adı verilen hücrelerle kaplıdır. Serviksin skuamöz hücreli karsinomu, bu hücreleri etkileyen kanser türüdür. Vajina içi çok katlı sağlam ve skuamöz hücre denilen bir tabaka ile kaplıdır. Rahim ağzı kanalının içinden itibaren rahim ve yumurtalık kanallarının içi ise tek katlı, hassas, kolumnar hücreler denilen bir tabaka ile kaplıdır. Skuamöz hücrelerden kolumnar hücrelere geçiş, keskin bir sınır şeklindedir.
Skuamöz epitel, dört tabakadan oluşur.
- Bazal (germinal) tabaka
- Parabazal tabaka
- İntermediate (naviküler) tabaka
- Süerfisiyel (korneal) tabaka
Kolumnar Hücreler. Kolumnar epitel, sümüksü bir salgı yapan tek tabakalı hücrelerdir. Rahme giden serviksin kanalını (endoservikal kanal) glandüler (kolumnar) hücreler kaplar. Bu hücreler ayrıca kanserli hale gelebilir. Bu hücrelerin kanseri, serviksin adenokarsinomu olarak adlandırılırlar.
Skuamöz epitelin rahim ağzı kanalı içine dönen kavşakta kolumnar epitel ile yer değiştirdiği sınıra skuamokolumnar bileşke denir. Skuamokolumnar bileşke, rahim ağzının vajinaya açılan kısmında vajina ile temas halindedir. Vajinanın asidli ortamı, bileşkedeki kolumnar epitel hücrelerinde dejenerasyon oluşturur. Bu hücreler yapı değiştirir. Bu değişime metaplazi denir. Normal ve tehlikesiz bir süreçtir Metaplazi süreciyle bir kısım kolumnar epitel, skuamöz epitele dönüşmüştür. Yani eskisinden daha içeride yeni bir skuamokolumnar bileşke oluşmuştur. Eski ve yeni skuamokolumnar bileşke arasındaki alana transformasyon zonu denir. Yetişkin bir kadında rahim ağzı hastalıklarının hemen hemen hepsi bu transformasyon zonunda oluştuğundan bu sınır bölgesi önemlidir.
Farklı hücre tiplerinden kaynaklansalar da, skuamöz hücreli karsinom ve serviksin adenokarsinomu erken evrelerde benzer şekilde tedavi edilir.
Smearde Hücreler
Rahim ağzından alınan smearde skuamöz hücreler tek tek dökülürken kolumnar hücreler az ve gruplar halide dökülür. Genç erişkin kadında östrojen hormonunun etkili olduğu yumurta gelişim döneminde (adet bitiminden sonraki 10 gün) süperfisiyel hücreler görülür. Yumurtlama sonrası dönemde (adet öncesi 14 gün) intermediate hücreler görülmeye başlar. Menopoz sonrası dönemde ise östrojen yokluğuna bağlı olarak parabazal hücreler görülmeye başlanır.
