Bordetella pertussis adlı bakterinin neden olduğu boğmaca, 20. yüzyılın en sık rastlanan ve önemli ölüm nedeni olan çocukluk hastalıklarından biridir. Boğmaca aşısının geliştirilmesi ve yaygın şekilde uygulanmasının ardından sıklığı %75 azalmakla birlikte, boğmaca dünya çapında önemli bir çocukluk çağı sorunu olmaya devam etmektedir. Dünya çapında 5 yaşından küçük çocuklarda her yıl 24 milyon yeni boğmaca olgusu görülebilmekte ve 160.700 ölüme yol açmaktadır.
Hapşırma, hafif ateş, burun akıntısı, hafif öksürük gibi soğuk algınlığı bulgularıyla başlayan boğmacada öksürük giderek artar ve boğulur tarzda, ağır öksürük nöbetleri oluşur. Nöbet sonunda derin nefes alma ile ıslık benzeri bir ses duyulacaktır. Ayrıca öksürük nöbetine morarma ve kusma eşlik edebilir. Boğmacanın birinci sıklıktaki ölüm nedeni ikincil olarak gelişen zatürredir. Ancak orta kulak iltihabı, kilo kaybı ve beyin hasarı da oluşabilir.
Boğmacaya bağlı ölümlerin çoğunluğu, 3 aylık ve daha küçük bebeklerde ortaya çıkar. Bebeklerde boğmaca aşısı 2 aydan önce yapılmadığından, yenidoğanlar ciddi bir risk altındadır. Aşılama Uygulamaları Danışma Kurulu 2013 yılından bu yana tüm gebeliklerde, daha önceki tetanoz, difteri ve boğmaca aşılama öyküsünden bağımsız olarak bu aşıların tekrar yapılmasını önermektedir. Gebelikte en yüksek düzeyde anne bağışıklık yanıtı ve yenidoğana pasif bağışıklık geçişi sağlamak için Tdap aşısının 27-36. haftalar arasında yapılması önerilir. Ancak Tdap aşısı yaralanma veya boğmaca salgınları gibi durumlar söz konusu ise tüm gebelik süresince güvenle uygulanabilir. Gebe kadınlara inaktif virüs veya bakteri ya da toksoid aşısı yapılmasının bebeğe olumsuz etkileri bulunmaz ve bu uygulamanın güvenlidir. Tdap’ın 2. üç ayın sonu ya da 3. üç ayın başında uygulanması yenidoğan boğmacasına karşı yüksek derecede etkilidir. Ayrıca, annenin aşılanmasının tam olarak koruma sağlamadığı durumlarda bile gebelikte anneleri Tdap aşısı olan bebekler boğmacayı anlamlı derecede daha hafif geçirir.
Dünya Sağlık Örgütü, birçok ülkede gebelik 3. üç ayında uygulanan Tdap aşısının güvenli olduğunu ve bebeklerin boğmacadan korunmasında yüksek etkililik sağladığını belirtmektedir. Dünya Sağlık Örgütü, bu yöntemin küçük bebeklerin korunmasında ulusal aşı programlarında bebek boğmaca aşılamasına ek olarak anne adaylarına Tdap aşısı uygulamasına da yer verilmesini önerir.
Sonuç olarak, uluslararası kaynaklarda difteri, tetanoz, boğmaca (Tdap) ve grip aşılarının gebelik sırasında rutin olarak uygulanması önerilir. Ülkemizde tüm gebelere aşılanma durumlarına uygun olarak erişkin tip tetanoz ve difteri aşısı (Td) uygulanmaktadır. Gelişmiş ülkelerde rutinde uygulanan Td dozlarından en az birisinin Tdap olması önerilir. Sonuç olarak; anne adayı Td takvimini tamamlasa bile gebeliğin tercihen 27-36. haftasında Tdap uygulanması önerilir, bu döneme denk gelen Td dozu Tdap olarak uygulanabilir. Daha önce boğmaca aşısı yapılmış veya hastalık geçirilmiş olsa bile boğmaca yaşam boyu bağışıklık bırakmadığından her gebelikte bir doz Tdap yapılması önerilir.
