Kadın hastalıkları ve doğum uzmanları, kadın sağlığıyla en fazla uğraşan hekim grubunu oluşturmaktadır ve obezite üreme çağındaki kadınların en sık görülen sağlık sorunudur. Obezitenin gebelik üzerindeki etkileri sıklıkla göz ardı edilmektedir. Gebelikte obezitenin yönetimi çok önemlidir ve döllenmeden önce başlayıp doğum sonrası dönemde de devam etmelidir.
Gebeliğe obez mi başlıyorum?
Ağırlığınızı kilogram olarak ölçün. Örneğin 55 kg. Boyunuzu metre olarak ölçün. 1,65 metre. Boyunuzun karesini alın. Örneğin 1,65 için karesi 2,7225. Kilonuzu, boyunuzun karsine bölün. Örneğin 55/2,7225=20,2.
Vücut Kitle İndeksinizi Hesaplayın
Obezite genellikle kilogram cinsinden ağırlığın metre cinsinden boyun karesine bölünmesi şeklinde hesaplanan vücut kitle indeksi (VKİ) ile sınıflandırılır.
Vücut kitle indeksine göre kilonun sınıflandırılması
Obezitenin gebelik üzerindeki etkileri nelerdir?
Gebelikten önce kilo verilmesi, gebelikte oluşacak sorunların riskini azaltır.
- Gebelik Kaybı. Obez gebelerde düşük ve tekrarlayan gebelik kaybı riski artmıştır. Obez kadınlarda bebeğin doğuşsal hastalıklarına da daha sık rastlanır.
- Gebelik Komplikasyonları. Obez kadınlarda normal kilolulara göre kalp hastalığı, idrarla protein kaybı, uyku apnesi, karaciğer yağlanması, gebelik şekeri ve gebelik zehirlenmesi görülme olasılığı artmıştır. Obez kadınlarda ölü doğum yapma olasılığı da %40 daha yüksektir.
- Doğum Komplikasyonları. Obezite, erken doğum ile ilişkilidir. Obez kadınlarda sezaryen, uzun süren doğum, rahim enfeksiyonu, yara açılması ve toplar damar içi pıhtılaşma riski artmıştır.
- Doğum Sonrası Komplikasyonlar ve Uzun Dönem Sonuçları. Gebelik sırasıdaki obezite, ileriki yıllarda metabolik bozukluklara neden olur. Bu gebeliklerde, daha sonraki gebeliklerde daha da fazla obeziteyle karşılaşılmasına yol açan doğumdan geriye kilo kalması riski vardır. Gebelik öncesindeki obezite; sütün erken kesilmesi, doğum sonrası kansızlık ve depresyona da neden olur.
- Bebekte Komplikasyonlar ve Çocukluk Çağı Sorunları. Obez gebelerin bebeklerinde iri bebek risk vardır. Ayrıca bu bebeklerin yağ oranı da daha yüksek olma eğilimindedir. Bu bebeklerin uzun dönem riskleri arasında astım, metabolik sendrom ve çocukluk çağı obezitesi yer almaktadır. Bunlara ek olarak, bu çocuklarda otizm, dikkat dağınıklığı/hiperaktivite bozukluğu ve gelişim geriliği gibi davranış değişikleri de görülebilmektedir.
- Aletlerle İlgili Sorunlar. Doğum masaları, tekerli sandalyeler ve tansiyon aletlerinin manşonları kilolu gebelere uygun büyüklükte değildir. Acil sezaryen olasılığının yüksek olması nedeniyle hastaların ameliyathaneye taşınmasını engellemeyecek boyutta geniş koridorlara ve kapılara ihtiyaç duyulur. Ameliyat masası da bu hastaları taşıyacak büyüklükte olmalıdır veya iki masa birleştirilmelidir. Ameliyat masaları genel olarak 205 kg’a kadar taşırken, 455 kg taşıyabilecek masalar da bulunmaktadır. Ayrıca kurulmuş olan düzenek cerrahi manevralara yeterince izin verecek şekilde olmalı, cerrahın dokulara ulaşımını kolaylaştırmak için uzun cerrahi aletler kullanılmalıdır.
Obez Gebelikler İçin Öneriler
Gebelikten Önce Kilo Verme
Gebeliğe yüksek vücut kitle indeksi ile başlamış iseniz size özel diyet ve egzersiz programına başlamalısınız.
Gebelikten önceki kilo kaybı, sorunların önlenmesini sağlayan en etkin yöntemdir. Gebelikten önce az miktarda kilo verilmesinin bile olumlu etkileri vardır. Obez iseniz gebelikten önce kilo verme, diyet değişimi ve egzersiz konusunda gerekeni yapmalı ve kilo vermelisiniz. Gebeliği planlarken veya gebelik sırasında kilo verdirici ilaçlar yan etkileri nedeniyle kullanılmaz. Bu ilaçlar, iştahı azaltanlar ve yağ emilimini azaltanlar olarak iki tiptir. Tip 2 diyabet tedavisinde kullanılan metformin karaciğerde glikoz üretimini baskılar. Şeker hastalığı tedavisinde kullanıldığında bu ilaç kilo alımını azaltır.
Gebelikte Az Kilo Alma
Gebelik sırasında yapılabilecekler diyet ve egzersiz gibi davranış değişiklikleri kilo alımını sınırlayabilir. Diyet düzenlemesi, gebelikteki kilo alımını engellemede egzersize göre daha başarılıdır.
Gebelik öncesi veya gebeliğin ilk haftalarındaki vücut kitle indeksinize göre daha az kilo alabilirsiniz. Bunun için önce vücut kitle indeksinizi hesaplamalısınız. Vücut kitle indeksinize göre almanız uygun olan kilo miktarı aşağıdaki listeden görülebilir. Bundan az almak, düşük bebek ağırlığı ile sonuçlanabileceği gibi fazla almak da bebekte doğum sonrası sorunlara neden olabilir.
Vücut kitle indeksine göre gebelik boyunca alınacak kilo
Obez Gebelerde Gebelik Boyunca Rastlanan Sorunlar
Bebekte Doğuşsal Bozukluklar
Obez gebelerde doğuştan gelen bozuklukların (konjenital anomali) riski artarken, vücut kitle indeksi (VKİ) arttıkça bu anomalilerin ultrason ile saptanabilme oranı düşmektedir. 18-22 haftalar arasında yapılan ultrasonda anomali saptama oranı, normal kilolu hastalara göre obezlerde en az %20 daha düşüktür. Görüntü kalitesini iyileştirmek amacıyla ilk üç ayda vajinal ultrason kullanılabilir. Manyetik rezonans (MR) ile görüntüleme her ne kadar bazı teknik problemlerin aşılmasını sağlasa da, maliyetin yüksekliği ve imkanların azlığı nedeniyle rutin taramada MR önerilmez. Yapısal anomalilerin yanı sıra kromozom hastalıklarının belirteçleri açısından da ultrasonun duyarlılığı düşüktür. Anne obezitesi aynı zamanda plazma hacmindeki artış nedeniyle kan testlerinde de sapmalara neden olur. Bu sonuçların kiloya göre ayarlanması nöral tüp defekti ve trizomi 18’in saptama oranlarını iyileştirirken, Down sendromunun tanısı için herhangi bir katkıda bulunmaz.
Anne adayının vücut kitle indeksi arttıkça bebekteki doğuştan kusurlara tanı konabilme oranı azalır.
Metabolik Bozukluklar
Obez kadınlarda insülin direnci riski yüksektir. Gebelikte görülen insülin direncindeki doğal artış nedeniyle varolan insülin direnci; preeklampsi (gebelik zehirlenmesi), gestasyonel diyabet (gebelik şekeri) ve obstrüktif uyku apnesi (uykuda solunum durması) olarak su yüzüne çıkabilir.
Obez gebeleri ilk muayene sırasında şeker hastalığı yatkınlığı açısından inceleriz. Horlama, gün içinde uyuklama, farkedilmiş soluksuz kalma atakları veya nedeni bilinmeyen oksijen yetersizliği gibi uyku apnesi düşündüren belirtiler varsa, uyku merkezini ziyaret etmelisiniz.
Tüm gebe kadınlarda gebelik şekeri araştırırız. Rutin şeker taraması genellikle 24-28. gebelik haftaları arasında yapılır. VKİ 30’un üzerinde olanlarda, bozulmuş glukoz intoleransı olanlarda veya daha önceki gebeliğinde gebelik şekeri olanlarda tarama testleri gebeliğin erken dönemlerinde yapılır. Sonucun negatif olması halinde 24-28. gebelik haftalarında test tekrar uygulanır.
Ölü Doğum
Obez anne adaylarının ölü doğum yapma riski, obez olmayanlara göre daha yüksektir. İşin kötüsü bu riski gebelik sırasında yapılan nonstres testlerle saptamak da her zaman mümkün olamıyor.
Obez Gebelerde Doğumda Rastlanan Sorunlar
Obez gebelerde sezaryen oranı daha yüksektir.
Bunun nedenlerinden biri, doğumun, gün geldiği ve geçtiği halde başlamamasıdır. Normal kilolu gebelerde miyadı geçme oranı %5 olsa da obez gebelerde daha fazladır.
Diğer yandan obez kadınlarda doğumun sancı (1. dönem) ve ıkınma (2. dönem) süreleri normal kilolulara göre daha uzundur. Bu da doğum eylemi sırasında sezaryen gerekliliğini artırır.
Doğum sonrası kanama ve buna bağlı rahim alınması riski de obezlerde normal kilolulara göre daha fazladır.
Obez gebelerde ağrısız doğum veya sezaryen anestezisi daha zordur. Epidural veya spinal anestezinin başarısız olma olasılığı arttığı gibi gaz anestezisinde de boğaza tüp takılması daha zor ve daha ağrılı olmaktadır.
Obez gebelerde doğum sonrası enfeksiyon riski daha yüksektir.
Obez gebelerde doğum sonrası enfeksiyon riskinde artma olduğu gibi, yağ dokusu hacmi yüksek olduğundan antibiyotik dozlarının da artırılması gerekmektedir. Özellikle sezaryen olanlarda yara açılmaları riski daha fazladır.
Doğum sonrası bacak damarlarında pıhtı oluşması (tromboflebit) ve bu pıhtının akciğer damarına atılması (pulmoner tromboemboli) riski obez gebelerde daha yüksektir. Bu riskleri azaltmak için doğum sonrası basınçlı özel varis çorapları kullanılabilir. Özellikle hareket kısıtlılığı, enfeksiyon, bebekte gelişme geriliği veya gebelik zehirlenmesi (preeklampsi) olan olgularda çoraba ek olarak pıhtılaşma önleyici iğne (düşük molekül ağırlıklı heparin) enjeksiyonu gerekli olabilir.
Doğumdan sonra kilo verme için hızla diyet ve egzersiz programı değiştirilmeli, gebeliktekinden daha etkin bir programa başlanmalıdır. Doğum sonrası diyet yapılması, süt miktarı ve kalitesini azaltmaz. Gebelik sırasında fazla kilo alanlarda doğum sonrası kiloların kalma olasılığı daha fazladır.
https://izmirkarsiyakakadindogummerkezi.com/gebelik-ve-obezite/
