Gebe Beslenmesi Biliminin Gelişimi

Sağlıklı, iyi dengelenmiş ve farklı gruplardan besinleri içeren bir beslenme düzeni gebelikte anne ve bebek için koruyucu niteliktedir.

Gebelikte özellikle folik asid ve iyod alımına özen gösterilmelidir. Folik asidin eksiklikleri düşük ve sinir sistemi ile ilgili özürlü bebek doğumlarına neden olabilir.

Çoğumuzun günlük beslenme düzeninde yeterli miktarda esansiyel yağ asidi vardır. Esansiyel yağ asidi dendiğinde vücutta başka maddelerden dönüştürülerek üretilemeyen ve bu yüzden dışarıdan alınmak zorunda olan yağ asidleri anlaşılmalıdır. Bunların en önemlisi de balık yağıdır. Balık yağında uzun zincirli omega-3 yağ asidleri bulunur. Bunun için haftada 2 öğünde birer porsiyon balık yenmesi önerilebilir. Bu porsiyonlardan en az biri yağlı balıklardan seçilirse daha iyi olur.

Dengeli beslenen bir anne adayında bunların dışında tek gerekli olan mineral demirdir. Gebelikte beslenme ile ilgili ilk ciddi araştırma 1889 yılında Prochownick tarafından yapılmıştır. Çalışmanın amacı, beslenmenin bebek ve anne sağlığına etkisi değildi. O yıllarda sezaryen ile doğum yaptırılamıyor ve çatı kemikleri dar olan kadınlardan %5’i doğum sırasında hayatını kaybediyordu. Çatı kemikleri dar kadınları korumak için doğumu erken başlatma çabaları ise %50 oranında bebeğin kaybı ile sonuçlanıyordu. Prochownick bu gebelerde bebeğin kilo alımını azaltmak için anne adayının beslenmesini kısıtladı.

Anne adayının beslenmesi, bebeğin büyüme ve gelişmesi dışında da etkiler yapar. Bebeklerde nöral tüp defekti denilen beyin omurilik bozukluklarının riskini azaltmak için gebelik başlamadan önce alınmaya başlanan folik aside gebelik boyunca da devam edilir. Anne adayında görülen ciddi iyot eksiklikleri endemik kretenizm denilen psikolojik ve zeka problemlerine neden olabilir. Diğer yandan anne adayının gereğinden fazla A vitamini alması da bebek üzerinde doğuşsal bozukluklar oluşturabilir.

Diğer yandan anne adayının obesitesi tüm dünyanın ortak problemleri arasındadır. Anne adayının obes olması, bebekte bazı doğuşsal anormalliklere neden olabilir. Obse anne bebeklerinin büyük kısmı iri bebeklerdir. Makrozomik de denilen bu iri bebeklerde doğum zorlukları ve doğumda ölüm sık görülen problemlerdir.

1990’da Amerikan Tıp Enstitüsü (the Institute of Medicine – IOM) gebelik ve süt verme döneminde beslenme ile ilgili verileri derleyerek anne adayının kilo alışı, beslenmesi ve besin destekleri ile ilgili öneriler yayınladı. Bu öneriler 1992 yılında (Nutrition During Pregnancy and Lactation: An Implementation Guide adı ile) yayınlandı. Bu yayına göre anne adayının gebelik boyunca alması gereken kilo, gebeliğe başlamadığındaki vücut kitle indeksine göre belirlenmelidir. Hedeflenen kilo alımına uygun bir beslenme programı hazırlanırken anne adayının önceki beslenme alışkanlıkları yanında sağlık sorunları da göz önünde bulundurulmalıdır. Gebelik boyunca ortaya çıkabilecek aksaklıkların erken tanısı ve önlenmesi için kilo alımı sıkıca takip edilmelidir. Son yıllarda pek çok beslenme listeleri hazırlanmıştır.

2005 yılında Amerikan Tarım Departmanı, yeni bir diyet kılavuzu (Dietary Guidelined for Americans) hazırlayarak artan obesite oranlarına dikkat çekmiştir. Bunların önlenmesi için daha az kalori alımı, hareketlerin artırılması ve dah geniş bir besin yelpazesinden yararlanma önerilmiştir.

Anne adayları beslenme önerilerini Kadın Hastalıkları ve Doğum Doktorundan alır. Beslenme önerileri hazırlanırken besin gereksinimleri kadar kültürel, etnik yapı ve anne adayının beslenme ve diyete bakış açısı da göz önüne alınarak kişiye özel beslenme düzeni bulunmalıdır. Beslenme bozukluklarının etkisi kısa vadede anne adayının sağlığında görülmeyip uzun vadede bebeğin sağlığında ortaya çıkabilir.

Gün geçtikçe beslenme ile ilgili veriler artsa da anne adayları üzerinde araştırma yapmanın zorlukları nedeniyle bilimsel bilgilerden halen yoksunuz.

Gebelik tanısı konduğu andan itibaren anne adayları beslenme ve sağlık konusuna daha fazla önem vermeye başlar. Kilo alışlarını daha sıkı izler. Ancak gebeliğin ilk aylarında beslenmeleri üzerinde uyguladıkları dikkat izleyen aylarda hızla azalmaktadır.