Gebelikten korunmak için farklı doğum kontrol yöntemleri vardır. Hangi yöntemin sizin için doğru olduğuna karar vermek için; kolaylık, maliyet, olası yan etkiler ve gelecekteki hamilelik planlarınızı göz önünde bulundurmalısınız.
Bariyer yöntemleri nelerdir?
Bir kadının hamile kalması için, yumurtanın sperm tarafından döllenmesi gerekir.
Hamileliğin doğal yollarla oluşması için şunlar gerçekleşmelidir.
Yumurtalıktan bir yumurta atılır. Buna yumurtlama denir.
Partnerin spermi vajinadan yukarı, rahme ve yumurtalık kanallarına doğru yüzer.
Sperm yumurtaya ulaştığında, en az bir sperm yumurtanın dış kabuğundan geçerek içeri girer. Buna döllenme denir.
Yeni döllenmiş yumurta rahme doğru hareket eder.
Yumurta kendini rahim duvarına sabitler. Buna implantasyon (yerleşme) denir.
Cinsel ilişki sırasında kullanılan doğum kontrol yöntemlerine perikoital doğum kontrol yöntemleri denir. Bu yöntemler arasında, prezervatiflerden başka diyaframlar, süngerler ve sperm öldürücüler gibi yöntemler bulunur. Tüm perikoital doğum kontrol yöntemleri, spermin yumurtaya ulaşmasını önlemede prezervatiflere benzer şekilde çalışır. Bu nedenle hepsi bariyer yöntemleri olarak adlandırılır.
Bariyer doğum kontrol yöntemleri, spermin yumurtaya ulaşmasını engelleyerek hamileliği önler. Prezervatifler en yaygın kullanılan bariyer yöntemleridir. Diyafram, servikal başlık ve sünger, hamileliği önlemek için spermisit adı verilen spermi öldüren kimyasal maddelerle birlikte kullanılır.
Cinsel ilişki sırasında kullanılan farklı doğum kontrol yöntemleri nelerdir?
- Prezervatifler. Dış (erkek) ve iç (kadın) olmak üzere 2 tip prezervatif vardır.
- Dış prezervatifler cinsel ilişkiden önce ereksiyon halindeki (sertleşmiş) penisin üzerine takılır. Bunlar, cinsel ilişki sırasında boşalan meninin (sperm içeren sıvı) kadın vücuduna girmesini önler.
- İç prezervatifler de benzer özelliktedir ancak spermin vücuda girmesini engellemek için vajinanın içine takılırlar.
İç kondomun halkalarından kapalı olanı vajinanın içinde, açık olan diğer halka ise dışarıda durmaktadır.
Prezervatifler, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara (CYBE) karşı da koruma sağlayan tek doğum kontrol yöntemidir. Eşinizin cinsel geçmişini bilmiyorsanız veya siz veya bir partnerinizde CYBE varsa, prezervatif iyi bir seçimdir. Doğum kontrolü için hap gibi başka bir doğum kontrol yöntemi kullanılsa da CYBE riski yüksek ise prezervatif kullanılmalıdır.
- Diyafram. Diyafram, cinsel ilişkiden önce vajinaya sokulan ve servikse yerleştirilen esnek bir zardır. Spermi öldüren (spermisit) köpük, jel veya krem ile birlikte kullanılır. Diyafram, spermisitin serviks çevresinde kalmasını sağlayarak spermin rahme girmesini engeller. Sperm rahim ağzından geçemediğinden, yumurtayı dölleyemez.
Diyafram, cinsel ilişkiden önce vajinaya sokulan ve serviksin üzerine yerleştirilen esnek bir zardır. Bu resimdeki delikli diyafram boyutlandırma için kullanılır. Doğum kontrolü için kullanılan diyaframda delik yoktur.
- Servikal başlık. Servikal başlık diyaframa benzer, ancak daha küçüktür. Doğum yapmış kişiler için önerilmez. Hamilelik ve doğum, serviksin boyutunu değiştirir. Bu nedenle servikal başlık rahim ağzına tam oturmaz.
- Sünger. Doğum kontrol süngeri, içinde spermisit bulunan yumuşak, disk şeklinde bir süngerdir. Cinsel ilişkiden önce vajinaya yerleştirilir. Spermin rahme girmesini engeller.
- Spermisitler. Spermisitler, spermi öldüren kimyasallardır. Köpük, jel, krem, film ve tablet formlarında olabilir. Spermisitler tek başına kullanılabilir, ancak prezervatif veya diyafram gibi başka bir yöntemle kullanıldığında daha ekili olur.
- Vajinal pH düzenleyici jel. Bu jel vajinaya sperm öldürücü gibi yerleştirilir, ancak farklı bir şekilde iş görür. Spermi öldürmek yerine vajinadaki asit seviyesini değiştirerek spermin hareket etmesini engeller. Vajina veya partnerin penisini tahriş etme riski sperm öldürücüden daha düşüktür. Vajinal pH düzenleyici jel, prezervatif veya diyafram gibi başka bir yöntemle kullanılır. Hormon içeren vajinal halka ile birlikte kullanılmamalıdır.
Bariyer Yöntemlerinin Koruma Oranı
Bariyer yöntemleri ne kadar korur?
Etkililik, hangi yöntemi seçtiğinize bağlıdır. Farklı bariyer yöntemlerinin etkinliği farklıdır. Tabloda, bariyer yöntemlerini bir yıl süre ile kullanan 100 çiftin gebelik oranları görülmektedir.
Cinsel ilişki sırasında kullanılan doğum kontrol yöntemlerine perikoital doğum kontrolü denir. Bunlara bariyer yöntemleri de denir.
Listede verilen oranlar, yöntemi bir yıl kullandıktan sonra gebe kalacak kişilerin yüzdesi için tahminlerdir. Yöntemin uygulanması için tipik kullanım deyimi kullanılır. Bu, insanların bu yöntemleri kullanmada gösterdikleri ortalama özen anlamına gelir. Mükemmel kullanım ile gebelik oranları biraz daha düşük olacaktır. Her cinsel ilişkide yöntemi kullanır ve tüm talimatları tam olarak uygularsınız mükemmel kullanım oranları ortaya çıkar.
Bariyer yöntemleri, doğru kullanıldığında koruma oranları daha yüksek olacaktır. Her cinsel ilişkide yöntem kullanılmalıdır. Yöntemin nasıl ve ne zaman kullanılacağına ilişkin talimatlara dikkat edilmelidir.
Birden fazla doğum kontrol yöntemini birlikte kullanmak, hamilelik riskini daha da azaltacaktır. Örneğin, bir prezervatifle birlikte sperm öldürücü kullanmak, tek başına sperm öldürücü kullanmaktan daha etkilidir.
Bariyer yöntemlerinin avantajları nelerdir?
- Kullanımı güvenlidir
- Hormon içermezler
- Adet döneminizi etkilemezler
- Birçoğu reçetesiz satın alınabilir ve bazıları (prezervatif gibi) aile sağlığı merkezlerinde ücretsiz dağıtılır.
- Kullanmayı bıraktıktan sonra doğurganlığı etkilemezler, bu nedenle ileride hamile kalmak istiyorsanız tercih edebilirsiniz.
- Prezervatif ayrıca cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı da koruma sağlar
Bariyer yöntemlerinin olumsuz yönleri nelerdir?
- Koruma oranları diğer doğum kontrol yöntemlerinden düşüktür.
- Her cinsel ilişkide kullanmayı unutmamalısınız.
- Spermisit gibi bazı yöntemler vajina veya penisin tahrişe neden olabilir.
- Bazıları prezervatifle cinsel ilişkiden hoşlanmayabilir
Acil Korunma
Korunmasız cinsel ilişkiye girdiyseniz (örneğin, doğum kontrol yöntemini kullanmadıysanız veya bir korunma kazası olduysa), hamilelik riskini azaltmanın bazı yolları vardır. Bakır spiral taktırabilirsiniz. Bu en etkili acil doğum kontrol yöntemidir. Ertesi gün hapı alabilirsiniz. Haplar, cinsel ilişkiden sonra mümkün olan en kısa sürede, en iyisi 120 saat içinde alınmalıdır.
Bariyer ve perikoital yöntemler başarısız olabileceğinden (örneğin, prezervatif yırtılabilir veya diyafram, servikal kap veya doğum kontrol süngeri takmak unutulabilir), evde bir ertesi gün hapı bulundurmak iyi bir fikirdir.
Doğum Kontrol Yöntemi Seçimi
Mevcut seçeneklerin çeşitliliği nedeniyle hangi doğum kontrol yönteminin en iyi olduğuna karar vermek zor olabilir. En iyi yöntem, sürekli olarak kullanılacak ve rahatsız edici yan etkilere neden olmayan yöntemdir. Göz önünde bulundurulması gereken faktörler şunlardır:
- Etkinlik. Hamileliği önlemede ne kadar işe yarar.
- Kolaylık
- Etki süresi. Spiral gibi yıllarca kullanılabilen araçlar yanında kondom gibi tek cinsel temasta kullanılabilenler de vardır.
- Adet kanaması üzerinde etkileri
- Yan etkiler ve görülme sıklığı
- Satın alınabilirlik. Fiyat ve ulaşma kolaylığı
- Gizlilik endişeleri
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı da koruma sağlayıp sağlamadığı
- Almayı bıraktığınızda doğurganlığın ne zaman geri döneceği
Hiçbir doğum kontrolü mükemmel değildir; farklı seçeneklerin avantaj ve dezavantajlarını karşılaştırıp hangi yöntemin sizin için en iyi olduğuna karar vermelisiniz.
Benim için doğru doğum kontrol yöntemini nasıl seçerim?
Doğru yöntem herkes için farklıdır.
- Yöntemi doğru şekilde kullanabilir misiniz?
- Her cinsel ilişkide doğum kontrolü aklınıza gelir mi?
- Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunmak ister misiniz?
- Yakın gelecekte hamile kalmayı planlıyor musunuz?
Bu soruları yanıtlarken bizden rehberlik alabilirsiniz.
