Nefes egzersizleri, anne adayının kasılmalar üzerinde kontrol sahibi olmasını sağlayan bir araç olarak kullanılır. Önceden bilmeyen anne adaylarına doğumun erken dönemlerinde nefes egzersizleri öğretilebilir. Nefes teknikleri, anne adayının doğum sırasında gevşemesine yardım ederek ağrıyla baş etmesini kolaylaştırır, rahim ve bebeğe giden oksijen miktarını artırır.
Nefes egzersizlerinde önemli noktalar şunlardır;
- Travayda nefes alış verişi mümkün olduğunca kendi doğal ritminde olmalıdır. Her nefes alıp verme aynı zamanda bir gevşeme olarak düşünülmelidir.
- Kasılmaların şiddeti arttıkça, anne adayı gereksinimine göre nefes tekniği uygulamaya başlamalıdır. Kontrollü solunuma gerçekten gerek olmadıkça başlanmamalıdır.
- Doğum sırasında anne adayı hızlı, kuvvetli ve sesli nefes alma eğilimindedir. Daha yavaş ve düzenli nefes almaya yönlendirilmelidir.
- Başlamadan önce bir objeye odaklanarak, nefes alışverişine yoğunlaşmak uygulamanın başarısını artırır.
Kasılmalara karşı verilecek ilk cevap, rahat ve derin nefes almak olmalıdır. Burundan derin ve rahat bir nefes alınarak ağızdan verilir. Nefes egzersizlerinde hedef, kasılmaların nefesle geçirilmesidir. Kasılmaların başında ve sonunda derin nefes alınır.
Birinci Düzey
İlk düzey normal solunumdur. Doğumun başında uygulanmaya başlanabilir. Burundan nefes alınıp, sıcak yemeği üfler gibi dudaklar büzülerek nefes verilir. Solunum sırasında sadece göğüs duvarı hareket eder.
İkinci Düzey
İkinci düzey solunum aktif doğum eylemi başlayıncaya kadar kasılmalarla baş etmeye yardımcıdır. Her kasılmanın başında normal solunum yapılır. Kasılma şiddetlenince nefes burundan 5 sn’de alınır ve 5 sn’de ağız yoluyla dışarı üflenir.
İkinci Düzey Nefes Egzersizi
Burundan nefes al 2- 3-4-5-ağızdan nefes ver 2-3-4-5
Burundan nefes al 2- 3-4-5-ağızdan nefes ver 2-3-4-5
Burundan nefes al 2- 3-4-5-ağızdan nefes ver 2-3-4-5
Üçüncü Düzey
Üçüncü düzey nefes tekniği sesli solunum olarak da bilinir. Servikal efasman ve dilatasyon 0-7 cm iken uygulanır. Kasılmanın başında 2 derin nefes uygulanır, kasılma geçene kadar normal yüzeyel göğüs solunumu yapılır. Yüzeyel göğüs solunumu için baş boğazdan hava geçişini sağlayacak şekilde arkaya doğru atılır, dil üst ön dişlerin altına yerleştirilir. Bu sayede nefes alışverişi sırasında ağzın kuruması önlenecektir. Sessizce h harfi çıkarılır (huh). Her nefes sırasında, alırken ve verirken huh, huh, huh şeklinde gebe için en uygun hızda nefes alınır. Bu solunum tipi köpek yavrusunun nefes nefese kalmasına benzetilebilir.
Eğer gebe egzersiz sırasında nefessiz kaldığını hissederse, yavaşlayıp, daha sessiz nefes alması gerekir. Kasılmanın yoğunluğu azalınca 2 derin nefes daha alınır. Kasılmalar sırasında, hızlı nefes alıp vermek, oksijen ve karbondioksit dengesinin bozulmasına neden olarak yorgunluk yaratır. Bu nedenle nefesin yavaş, kontrollü, ritmik, sessiz olmasına odaklanmak gerekir. Bu evrede gebe plates topu üzerine uzanmış olabilir, yastıkla desteklenmiş şekilde oturuyor ya da yan yatıyor olabilir. Kasılmalar arasında gebe uyursa rahatsız edilmemelidir.
Dördüncü Düzey
Dördüncü düzey solunum tekniği doğum eyleminin geçiş aşamasında uygulanır. Bu aşamada servikal dilatasyon 7 cm’yi geçmiş, kasılmaların sıklığı ve yoğunluğu artmış, kontrol giderek zorlaşmıştır. Bir yandan nefes egzersizine odaklanma sağlanmaya çalışılırken, diğer taraftan kadına olumlu geribildirimler verilerek (harika gidiyorsun, çok güzel vs.) cesaretlendirilmelidir. Ayrıca gebeye bu evrenin kısa süreceğini ve bebeğine kavuşmanın yakın olduğunu hatırlatmak motivasyon sağlayacaktır.
Bu evrede iki yöntem uygulanabilir.
- İlk yöntemde kasılmanın başında bir derin solunum yapılır. Nefes alınır ve verilirken sanki avucumuzda bir tüy varmışta onu uçurmaya çalışıyormuş gibi kesik kesik 2 nefes verilir ve sonunda mum söndürüyormuş gibi uzun bir nefes verilir. (huh-huh-huuuuuuuuh) Bu şekilde kasılma geçene kadar devam edilir. Kasılmanın yoğunluğu azalınca derin nefes alınır.
Derin nefes al 2 tüy uçur, bir mum söndür huh- huh-huuuuuuh
Derin nefes al 2 tüy uçur, bir mum söndür huh- huh-huuuuuuh
Derin nefes al 2 tüy uçur, bir mum söndür huh- huh-huuuuuuh
Kasılma geçince derin bir nefes al ver
- İkinci yöntemde kasılmanın başında bir derin nefes alınır. 4 yüzeyel nefes alınır. Sonraki nefeslerde, nefes verirken aşağıdaki gibi sayılır.
Nefes al, nefes verirken 1’e kadar say
Nefes al, nefes verirken 2’ye kadar say
Nefes al, nefes verirken 3’e kadar say
Nefes al, nefes verirken 4’e kadar say
Sonra yeniden yüzeyel bir nefes alınıp, zorlayıcı biçimde verilir. 4 yüzeyel nefes alınır. Kasılmanın yoğunluğu geçene kadar devam edilir. Sonu derin bir nefesle bitirilir.
Genellikle nefes tutulduğunda ağrı hissinin arttığı bilinmektedir. Korku hissettiğimizde doğal olarak nefesimizi tutarız. Omuzların gerilmesi, alnın kırışması ve çenenin sıkılması nefesin tutulduğunun göstergesidir. Gebede bu belirtiler fark edildiğinde, nazikçe omuzlara, yüze dokunularak buradaki kasların gevşemesi sağlanır ve gebe nefes vermesi için teşvik edilir.
Gebenin strese girmesi, kontrolünü kaybetmeye başlaması halinde stres nefesi uygulanabilir. Nefesinizi 1-2-3 sayarak 3 sn’de alın. 3 sn içerde tutup, 3 sn’de kesik ve kısa üfleyerek verip, sonunu uzunca (akciğerlerdeki tüm havayı üflüyormuş gibi) ver (huh,huh, huh, huuuuuuuh).
Servikal açıklık ve dilatasyon tamamlandığında, travay müdahalesiz spontan biçimde ilerliyorsa kendiliğinden ıkınma hissi oluşacaktır. Ikınma sırasında nefes kaçırarak ıkınmak gerekir. Bunun için ıkınma sesi çıkarmak ya da tıslayarak ıkınmak gerekir. Anne adayından nefesini tutup, çenesini göğsüne dayayarak ıkınması istendiğinde gebenin karnı şişecek ve ıkınma etkisiz hale gelecektir.
