Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık nedir?
CYBH olarak kısaltılan cinsel yolla bulaşan hastalıklar, cinsel ilişki ile bulaşabilen hastalıklardır. CYBH etkenleri arasında bakteri, mantar, virüs veya parazitler bulunabilir.
En sık rastlanan CYBH’lar arasında:
- Klamidya
- Gonore
- Genital Mikoplazma
- Genital Herpes (HSV)
- Genital Siğiller (HPV)
- Hepatit B
- Sifilis (Frengi)
- Trikomoniazis
- AIDS (HIV)
Bu enfeksiyonlar vajinal ilişki ile bulaştığı gibi anal veya oral ilişki ile de bulaşabilir. HIV ve hepatit B gibi bazıları, vücut sıvılarının karıştığı farklı cinsel temas türleri ile de bulaşabilir.
Diğer hepatit türleri arasında hepatit A ve hepatit C de bulunur. Bunlar sıklıkla farklı yollarla bulaşsa da cinsel ilişki ile de bulaşmaları mümkündür.
CYBH taraması nasıl yapılır?
Bir CYBH bulunan kadında diğer birinin de bulunma olasılığı yüksektir. Bu nedenle CYBH saptadığımız bir kadında diğer CYBH’lar da araştırılır. CYBH’lar genellikle bir belirti göstermezler. Bu nedenle hasta CYBH bulunduğunu bilmeyebilir. Bu yüzden CYBH taramaları çok önemlidir.
CYBH açısından yüksek riskli olan kişilerde belirti olmasa ve kişi kendisini iyi hissetse bile tarama yapılmalıdır. Örneğin yeni bir partner ile korunmasız cinsel ilişkiye girmişseniz klamidya enfeksiyonu riskiniz vardır. Belirti olmasa da klamidya açısından muayene olmanız gereklidir. Tarama, erken tanı ile enfeksiyonun şiddetlenmeden tedavi edilmesini sağlar. Böylece başkalarına bulaştırma olasılığınız da azalır.
Farklı CYBH’lar için farklı testler bulunmaktadır. Örneğin kan veya idrar testleri yapılabilir. CYBH’lar için tarama yapılmasını istiyorsanız muayene bulgularınıza göre uygun olan testler istenecektir.
CYBH taraması kimlere yapılmalıdır?
Cinsiyet, cinsel alışkanlıklar ve muayene bulgularına göre tüm hastalara uygulanacak CYBH tarama testleri farklı olacaktır.
- HIV testi tüm şüphelilere yapılmalı, şüpheli olmayanlara bile en az bir kez yapılmış olmalıdır.
- 25 yaş altında ve cinsel açıdan aktif olan her kadın yılda bir kez gonore ve klamidya açısından kontrol edilmelidir.
- 25 yaş üzerinde, birden fazla partnerle kondom kullanmaksızın cinsel temasta bulunan bir kadın yılda bir defa gonore ve klamidya açısından kontrol edilmelidir.
- Gebelik sırasında sifilis, HIV, hepatit B açısından testler yapılmalıdır. 25 yaş altında ve/veya birden çok cinsel partneri varsa klamidya ve gonore açısından kontrol edilmelidir. Cinsel alışkanlıkları ve muayene bulgularına göre farklı testler de uygulanabilir.
- HIV enfeksiyonu taşıyanlar en az yılda bir defa hepatit A, B ve C açısından kontrol edilmelidir. Bu taramaya sifilis, klamidya, gonore ve trikomonas da dahil edilmelidir.
Yukarıdaki listeler, genel olarak uygulanan klinik kılavuzlarından kadınlarla ilgili kısımlar seçilerek hazırlanmıştır. Ancak kişisel olarak cinsel alışkanlıklar, belirtiler ve muayene bulgularına göre farklı testler de istenebilir.
CYBH taraması için nasıl bir yol izlemeliyim?
Bir CYBH şüpheniz belirtiniz veya şüpheniz varsa öncelikle muayene olmalısınız. Muayene sırasında yapılması gereken testlere karar verilecektir. Evde yapılan test kitlerinin sonuçları güvenilir değildir. Pek çok test içinde sizin için gerekli olanları seçmek yerine tümünü yaptırmak çok yüksek fiyatlara mal olabilir. Bazı testler vajinal örnek alınmasını gerektirir.
Ne gibi belirtilere dikkat etmeliyim?
Genital kaşıntı, yanma, acı veya akıntı belirtileri CYBH açısından önem taşıyabilir. Ancak pek çok CYBH’ın belirti vermeden ilerlediğini aklınızdan çıkarmayın. Bu nedenle şüphe duyduğunuzda belirti olmasa da muayene olmalısınız.
CYBH’ım varsa ne yapacağım?
CYBH’ınız varsa tedavi olmanız gereklidir. Hastalığınızın ne olduğu ve şiddetine göre tedaviler farklı olacaktır. Tedavide antibiyotik, antiviral veya antiparaziter ilaçlar kullanılabilir. Tedavi ile enfeksiyon tamamen iyileşebilir veya daha kötüye gitmesi önlenebilir. Aynı zamanda tedavi ile hastalığınızın başkalarına bulaşma riskini de azaltmış olursunuz.
CYBH tansı konmuş ise cinsel ilişkiniz olan kişilere bunu söylemelisiniz.
CYBH’lar önlenebilir mi?
Tüm CYBH’ları kesin olarak önleyen bir yöntem bulunmuş değildir. Ancak riski azaltmak için bazı önlemlerden bahsedilebilir.
- Her cinsel ilişkide kondom kullanmaya özen göstermelisiniz. Kondom, hem kadını hem erkeği cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korur.
- Özellikle HPV için aşı konusunda doktorunuza danışmalısınız. HPV, genital siğil ve rahim ağzı kanserine neden olabilen bir virüs olup, ne kadar erken yaşta yapılırsa o kadar yüksek korunma şansı olur. Cinsel hayatınız başlamadan önce aşılanmalısınız. Olmamış iseniz hepatit A ve B aşısı da olmalısınız.
- Partnerinizde genital uçuk (herpes) olduğunu öğrenirseniz doktorunuzla görüşerek antiviral ilaç kullanabilirsiniz.
- Partnerinizde HIV var ise muhakkak koruyucu antviraller kullanmak için doktorunuzla görüşün.
