Bitkisel hormonlar olarak adlandırdığımız bu ilaç grubuna bioidentical hormonlar yani, biyolojik olarak hormona benzeyen maddeler denir. Bitkilerden elde edilen ve vücutta hormon etkilerini taklit eden maddelere bitkisel hormonlar adı verilir.
Bitkisel olan veya olduğu iddia edilen, hormon etkisini taklit edilen maddeler kadın hastalıkları ile ilgili başlıca üç durumda kullanılır.
- Menopoz tedavisinde
- Kısırlık tedavisinde
- Doğum kontrol haplarında: Doğum kontrol haplarının her markasında bulunan östrojen aynıdır. Bu konuda yapılan reklamlar abartıdan ibarettir.
Ülkemizde aktarlar tarafından hazırlanan karışımlar olduğu gibi genellikle tarım bakanlığı, çok nadiren sağlık bakanlığı izni ile ithal edilen markalar da vardır. Diğer taraftan kimi firmalar bu tip maddeleri çay şeklinde de piyasaya sürmektedir. Özellikle bu etkileri olan bitkilerden çay üretmek için açılmış fabrikalar bulunmaktadır.
Bazı hormonlara bakalım. Tıbbi olarak en çok kullanılan hormonlar 17 beta östradiol (östrojen), östron, progesteron ve testosterondur. Bu hormonlar sözkonusu olduğunda bitkisel hormon sözü biraz kafa karıştırıcıdır. Bitkisel hormonlar,
- hiç bir hormonun tam bir eşdeğeri değildir.
- kullanımı kesinlikle bir ilaca göre daha az tehlikeli değildir.
- bitkiden elde ediliyor diye insan vücudunda da bulunuyor demek değildir.
Bitkisel hormonlar bir çeşit hormon karışımıdır. Bu nedenle bu bitkilerin kullanılmasıyla aktarlarda yapılan karışımların veya çayların da sağlık bakanlığı tarafından kontrol altında tutulması gerekir. Bunlar, güvenilirlik, etkinlik, yan etkiler ve içerik açısından sıkı bir şekilde kontrol edilmelidir. Bu maddeler ilaç olarak düşünülmediğinden bazen bir çocuk veya almaması gereken başka bir kişinin kullanması ile tehlikeli durumlar ortaya çıkabilir.
Bitkisel hormonların ilaçlara göre daha etkili olduğu doğru değildir. Saflık, ilacın miktarı, emilimi ve kullanım şekli belli olmadığından ilaçlara göre daha risklidirler.
Tedaviler her hastanın riskleri, tıbbi özgeçmişleri ve gereksinimlerine göre özel olarak belirlenir. Her tedavinin risk ve yararları vardır. İlaçların risk ve yararları net bilinirken aktarlarda hazırlanan karışım veya piyasadan temin edilen çayların risk ve yararları net bilinmez. Sonuç olarak menopoz tedavisi almakta olan bir hasta doktoru tarafından önerilmedikçe bitkisel tedavilere başvurmamalıdır.
Coenzym Q10
Hücrelerde enerjinin transferi için gerekli bir madde olan ATP (Adenozin trifosfat) üretimi için gerekli bir enzimdir. Vücutta enerji üretiminin yanında antioksidan etkisi de önem taşır. Kadınlarda yumurta kalitesi ve yumurtlama üzerindeki olumu etkilerinden ötürü infertilite (kısırlık) tedavisinde kullanılır.
Omega 3
Yağda eriyen maddelerin vücuda emilimini artırır.
Maca Kökü
Adet düzeni ve yumurtlama, beynin hipotalamus ve hipofiz bezlerinden salgılanan hormonlar ile düzenlenir. Hipotalamus, hipofizin faaliyetlerini düzenler. Maca kökü, hipotalamus ile hipofiz arasındaki bağlantıyı güçlendirir.
