Kadınların ömürleri boyunca en çok yakındıkları üç belirti vajinal akıntı, adet düzensizliği ve kasık ağrısıdır. Her kadın ömrü boyunca en az bir kez akıntı sorunu yaşar. Akıntı yapan hastalıklar arasında en sık görüleni mantar enfeksiyonudur. Bunu bakteriyel vajinoz ve trikomonas izler. Vajinanın kendine özgü bir doğası vardır. Bu doğa gereği kendi salgıları ve kendine özel nemli bir yapısı bulunur. Ancak şikayete neden olan akıntı bu doğadan farklıdır. Kadınlar da farkı bilirler.
Vajinanın enfeksiyon, inflamasyon (tahriş) ve doğal mikrop ortamı (flora) bozulmasından kaynaklanan hastalıklarına vajinit adı verilir. Vajinitin temel belirtileri; akıntı, koku, kaşıntı ve rahatsızlık hissidir.
Vajinanın nemliliğini oluşturan normal bir akıntısı vardır. Buna fizyolojik akıntı da denir. Normal akıntı nelerden oluşur?
Vajina cildinden sızan sıvı. Vajina cildi, mukoza denilen ince bir cilttir. İnsan vücudunun dışarıdan görünmeyen kısımlarını kaplayan cilde mukoza denir. Örneğin ağız içi, mide içi mukoza ile kaplıdır. Bazı yerlerde mukozaların sümüksü sıvı salgılayan salgı bezleri vardır. Örneğin rahimin giriş kapısını oluşturan rahim ağzı, sümüksü bir sıvı salgılar. Bu sümüksü sıvı da vajinanın doğal akıntısını oluşturan bir örnektir. Yine rahim içi mukozasından ve yumurtalık kanallarının (tüplerin) mukozasından salgılanan sıvılar da bu akıntıya biraz katkıda bulunur. Vajina mukozasında salgı bezi yoktur. Ancak mukozaların ince yapısı nedeniyle mukoza altından geçen kan damarlarından bir miktar sıvı sızması meydana gelir. Diğer yandan vajina mukozasını oluşturan hücreler ömrünü tamamlayınca dökülürler. Ben buna, vajinanın kepeklenmesi diyorum. Aynı saçlı derinin kepeklenmesi gibi. Tabii doğal olarak nemli olduğundan, kepeklenme de kuru değil, ıslak pudra gibi olacaktır.
Vajina girişinde bulunan salgı bezleri vardır. Bu salgı bezlerinden iki tanesi Bartholin salgı bezleridir. Bartholin bezleri, vajina girişinin arka tarafında yerleşmiştir. Yani makata yakın yerleşirler. Her iki Bartholin bezinin kendine özel birer tane salgı kanalı vardır. Bu kanallar da vajinanın girişine açılır. Özellikle cinsel uyarı olduğunda Bartholin bezleri aktive olur. Vajinayı kayganlaştırmak ve cinsel ilişkiyi kolaylaştırmak için salgı yaparlar. Bu salgı da vajinanın doğal akıntısına katkıda bulunur.
Bu nemlilik, pek çok durumdan etkilenir. Örneğin ergenlik öncesi kız çocukları ve menopoz sonrası kadınlarda östrojen hormonu olmadığından bu doğal nemlilik de daha azdır.
Adet döngüsü, bu akıntıyı çok etkiler. Adet kanamasının yeni bittiği günlerde adet kanamasından kalan kan, akıntı ile karışarak biraz sarımsı ve bazen hafifçe kokulu şekilde gelebilir. Adet kanamasının başlamasından 14 gün sonra yumurtlama günleridir. Bu günlerde östrojen salgılaması en üst düzeye gelmiş olduğundan rahim ağzı kanalının akıntısı da artar. Yumurta beyazına benzer yapışkan ve şeffaf bir akıntı birkaç gün sürer. Bu sıvı, cinsel ilişki sonrası spermleri içinde koruyarak gebelik oluşmasını kolaylaştırır. Kokusuz bir akıntı olmakla birlikte kuruduğu taktirde hafif kaşıntıya neden olabilir. Adet kanaması başlamadan önceki 10 gün, progesteron hormonu etkisi ile vajina cildinde dökülme çok fazla olur. Bu da ıslak pudraya benzer akıntının fazlaca olmasına neden olur. Doğum kontrol hapı kullananlarda ve hamilelerde bu hormon salgılama düzeni yoktur. Sürekli yüksek progesteron hormonu bulunur. Bu da ıslatılmış pudra veya krem kıvamında, beyaz veya bazen kirli beyaz renkte bir akıntı ile sonuçlanabilir. Gebelikte tamamen doğal olan bu akıntı, beklediği taktirde kaşıntı ve kokuya neden olabilir.
Cinsel aktivite, akıntının şeklini çok fazla değiştirir. Cinsel uyarılma ile salgı yapan Bartholin bezleri, cinsel organda kaygan bir nemlilik oluşturur. Bu akıntı, beyaz renkli ve yapışkandır. Buna ek olarak cinsel uyarımla artan vajina kan dolaşımından ötürü vajina cildinden de sıvı sızması olacaktır. Vajina içine boşalma ile semen de vajinal akıntılar arasına katılır.
Fizyolojik akıntı (Normal akıntı): Hemen hemen her kadında görülebilen bir akıntıdır. Genellikle beyaz veya şeffaf ve kokusuzdur. Kaşıntıya neden olmaz. Gün içinde birden fazla defa iç çamaşırı değiştirme ile sonuçlanmaz. Bu salgı aynı zamanda vajinanın doğal nemliliğini de sağlar.
Patolojik akıntı (Anormal akıntı): Özellikle bir akıntı sarı veya yeşil renk ise veya kokuya neden oluyorsa veya kaşıntı yapıyorsa patolojik bir akıntıdır. Patolojik akıntılar genellikle enfeksiyondan kaynaklanır. Enfeksiyon ise sıklıkla vajina (hazne) veya serviks (rahim ağzı) enfeksiyonlarıdır.
Vajina enfeksiyonları: Vajinanın tüm enfeksiyonlarına ortak bir isim olarak vajinit denir. Vajinanın en sık görülen enfeksiyonları mantar enfeksiyonudur. Mantar enfeksiyonunda akıntıya genellikle kaşıntı ve yanma hissi de eşlik eder. Bunu trikomonas enfeksiyonları izler. Trikomonas enfeksiyonunda akıntının temel özelliği yeşil veya sarı, köpüklü ve kötü kokulu olmasıdır. Bakteriyel vajinozis tam bir enfeksiyon değildir. Birden çok mikrobun ortaklaşa neden olduğu bu durum, vajinanın hakim bakteri ortamının bozulması anlamına gelir. Gri renkli ve kokulu olan bu akıntı, cinsel birleşme veya sabunla yıkama gibi ortamı alkali eden durumlarda daha şiddetli olmak üzer balık gibi kokar. Genital herpes, diğer bir deyişle cinsel organda uçuk, sulu bir akıntıya genellikle dış cinsel organda ağrılı yaraların eşlik ettiği bir enfeksiyondur.
Servikal enfeksiyonlar: Rahim ağzının tüm enfeksiyonlarına ortak bir isim olarak servisit denir. En yaygın servisit nedeni gonore, diğer bir deyişle bel soğukluğudur. Gonore mikrobu, cinsel ilişki ile vajinadan geldiği halde vajinada enfeksiyon yapmadan servikste enfeksiyon yapar. Akıntısı yeşil ve iltihaplıdır. Muayene sırasında rahim ağzının enfeksiyona bağlı olarak şiş ve kızarık olduğu görülür. Rahim ağzı kanalından dışarı iltihaplı akıntı gelir. Ancak servisitlerin büyük bir kısmında enfeksiyon etkeni birden fazla mikroptur. Buna nonspesifik servisit denir. Çok saldırgan olmayan bu mikroplar, bir şekilde zedelenmiş olan rahim ağzına bulaşmış ve çok belirgin belirti yapmadığından tedavi edilmemişlerdir. Bu nedenle kronik yani uzun süren enfeksiyonlardır. Genital herpes, vajina gibi rahim ağzını da enfekte edip benzer belirtiler yapabilir. Rahim ağzının kanser ve kanser öncülü sorunları da genellikle kanlı olmak üzere akıntı belirtisi oluşturabilir.
