Gebelik iki adet kanamasının ortalarına denk gelen yumurtlama günlerinde oluşur. Yumurtlama 14-15. günde olur. Bu süre 12-18. günler arasında herhangi bir ana da rastlayabilir. Bu günler arasında yumurtlama olduğu bilinip cinsel ilişkide bulunulmalıdır. Ortalama adet döngüsü süresini bilen bir kadın yumurtlama gününü hesaplayıp o günlerde cinsel ilişkiye dikkat ederek gebe kalabilir. Bazen de gebe kalmamak için çaba harcayabilir.
Normal Adet Döngüsü
Adet tarihi dendiğinde kanamanın ilk günü anlaşılır. Adet döngüsü ise bir adet kanamasının ilk gününden bir sonraki adet kanamasının ilk gününe kadar geçen süreyi içerir.
Adet döngüsü yaklaşık 28 gün sürer, fakat bundan daha uzun ve kısa olabilir. Eğer dönem 35 günden daha fazla veya 21 günden kısa ise anormal olarak düşünülmelidir.
Adet kanaması ortalama 5 gün sürer. Kanama süresi 2-7 gün arasında olabilir.
Adet kanamasının miktarı ortalama 30 ml.dir. 20-80 ml. arasında olabilir. 80 ml üzerinde ise anormal kanama olarak değerlendirilir.
Yumurtanın Gelişimi
Normal bir adet döngüsünde FSH hormonu etkisiyle yumurtalıklardan birinde, yeni bir yumurta hücresi folikül adı verilen bir kesecik içinde olgunlaşmaya başlar. Oluşan olgun folikül içinde üretilen yüksek miktarlarda östrojen hormonu etkisiyle bir yandan rahim iç tabakası kalınlaşır.
Yumurta büyüdüğünde salgılanan LH hormonu yumurta hücresini barındıran folikülü “çatlatır” ve yumurta hücresini serbest bırakır. Yumurta hücresinin serbest kalmasına yumurtlama (ovulasyon) adı verilir.
Folikül çatladıktan sonra çatlama bölgesinde Sarı Cisim (Corpus Luteum) adı verilen bir yapı oluşur ve bu yapı progesteron hormonu üretmeye başlar. Gebelik oluşmazsa Sarı Cismin işlevi 14 günde biter, buna bağlı olarak progesteron hormonu seviyesi düşer. Bu rahim iç tabakasının desteğini kaybederek “yıkılmasına” neden olur. Bu “yıkılma” adet kanamasıyla birlikte olur ve “yıkılan” doku kanamayla birlikte vücuttan atılır.
Rahim İç Tabakasında Adet Döngüsü
Adet döngüsünün yumurtalık ve rahim iç tabakasında etkileri
Üretken çağda bir kadının yumurtalıklarından kan dolaşımına östrojen ve progesteron hormonları salgılanır. Bu hormonlar, rahmin iç yüzeyini kaplayan endometrium denilen tabakada değişikliklere neden olur. Bu değişiklikler oluşabilecek bir gebeliğin rahim içine yerleşmesi için planlanmıştır. Her ay, adetin başlamasından yaklaşık 12-14 gün sonra yumurtalıklardan herhangi birisinden yumurta serbest bırakılır. Bu olaya yumurtlama adı verilir. Yumurta fallopian tüp denilen yumurtalık kanalından herhangi birisinin içine girerek sperm ile dölleneceği yere ulaşmaya çalışır. Eğer yumurta döllenmez ise gebelik oluşmaz ve hormon düzeyleri azalmaya başlar. Bu azalma devam edince rahim içinde gelişen doku dökülecektir. Bu dökülme aylık adet kanaması dönemini ifade eder. Adet kanamasına rahimin göz yaşları da denir.
Kadın üreme organlarında 28 günlük sürede gerçekleşen bu olaylar dizisi, halk arasında bir ay olarak kabul edilir. Kadın adet döngüsünün
- 1-5. günü adet kanaması,
- 5-13. günleri rahmin kalınlaşması ve yumurtlamaya hazırlık,
- 14. günde yumurtlama
- 15-28. günler arası ise rahmin salgılarının artması şeklinde oluşur.
1-5. günler arası (Adet Kanaması Dönemi)
Bu günler arasında kadın adet görür.
Menstruel kanama yani adet kanaması; endometrium denilen rahim iç tabakasının hormonların etkisiyle kabarıp dökülmesidir. Önceden kalınlaşmış olan rahmin iç tabakası dökülerek adet kanaması olup dışarı atılır. Yumurtalıklar ise yeni adet dönemine hazırlanmaya başlamıştır.
Menstruel kanama, üreme çağı denilen ergenlikten menopoza kadar olan dönemde yumurtalıklardan salgılanan östrojen ve progesteron hormonlarının etkisinde olur.
Bu olaylarda en etkili olan hormon östrojendir. Östrojen halk arasında kadınlık hormonu olarak da bilinir. Ergenlik çağında üreme organlarının gelişiminden, koltukaltı kıllarının çıkmasından ve rahmin iç dokusunun kalınlaşmasından sorumludur.
5-13. günler arası (Rahim İç Tabakasının Kalınlaşması ve Yumurtlamaya Hazırlık)
Bu sırada yumurtalıkta gelişmeye başlayan 15-20 yumurtadan sadece bir tanesi baskın hale gelir, diğerleri gerileyerek yok olur.
Üreme çağında yumurtalıklarda, her ay gelişerek yaklaşık 2 cm çapına kadar büyüyen içinde yumurtayı barındıran follikül denilen kistler östrojen hormonunu salgılar.
Östrojen hormonu, rahim iç tabakasındaki hücrelerin mitoz bölünmeyle çoğalmasını, proliferasyonu sağlayacak, endometrium denilen rahim iç tabakasını kalınlaştıracaktır.
Bu sürede rahmin iç tabakası kalınlaşır. Bunun amacı gebelik oluşursa bebek için uygun bir yatak hazırlamaktır.
14. gün yumurtlama
14. güne geldiğinde bu en gelişmiş yumurta yumurtalıktan tüplerin içine doğru atılır. Buna ovulasyon (yumurtlama) denir.
Follikül çatlayınca, içindeki milimetrenin beşte biri büyüklüğünde ovum denilen insan vücudunun en büyük hücresi olan yumurtayı fallop tübü denilen yumurtalık kanallarına yönlendirilir.
Atılan bu olgun yumurta tüplerde 48 saat süre ile canlı (döllenebilir) olarak kalabilir. Spermler de (erkek tohum hücreleri) kadın iç genital organlarında üç gün yaşayabilir.
15-28. günler arası (Rahim Salgılarının Artması)
Yumurtlama sonrası follikül büzüşmeye başlar ve yumurta kalıntısından (korpus luteum veya sarı cisim denilen oluşum), progesteron denilen ikinci hormonu salgılar.
Progesteron hormonu rahim iç tabakasını sekresyon adı verilen salgı bezlerinin arttığı ve aşırı proliferasyonun. baskılandığı ikinci faza sokar. Progesteronun rahim iç tabakasında bol salgı üreterek, döllenme olursa gelecek bebek için rahim içinde yatak hazırlama görevi vardır. Yumurtlamadan sonra rahmin iç tabakası iyice kalınlaşır ve progesteron hormonunun etkisiyle besleyici bir sıvı ile dolar. Bu dönemde rahim eğer döllenme olursa döllenmiş yumurta için yatak haline gelmeye başlar.
Yumurtlama sonrası atılan yumurta tüplerin içine alınır ve ilerlemeye başlar. Bu arada cinsel ilişki gerçekleşirse sperm ve yumurta tüplerde birleşebilir. Bu olaya döllenme denir. Daha sonra döllenmiş yumurta yine tüpler aracılığıyla rahme kadar ilerler ve döllenmiş yumurta için hazırlanmış iç tabakaya yerleşir. Başka bir deyişle gebelik başlamıştır. Eğer döllenme olmaz ise yumurta adet kanaması ile atılır.
Yumurtlamadan sonra gebelik oluşmazsa oluşan korpus luteum (sarı cisim) yaklaşık 14 gün yaşayacak ve progesteron hormonu bundan sonra salgılanamayacak ve rahim iç tabakası dökülerek menstruel kanama ortaya çıkacaktır.
Adet kanaması her ay 28 günde bir olmayabilir. Yumurtanın ne zaman çıkacağını tahmin etmek kolay olmayabilir. Her ay da yumurta çıkmayabilir. Kadında yumurtlama döneminde yükselen östrojen düzeyi etkisiyle rahim ağzından sümüksü şeffaf bir akıntı artacaktır. Progesteron hormonu etkisinde ise, adet öncesi dönemde PMS (premenstrual sendrom) bulguları olan göğüste gerginlik, sinirlilik, şişkinlik ve ilgili diğer bulgular ortaya çıkacaktır.
